මිල්ටන් ප්‍රනාන්දු පර්යේෂකයෙකි. ලේඛකයෙකි. නිර්මාණකරුවෙකි. පුරා වසර 22ක් පාර්ලිමේන්තු කාරක සභා නිලධාරියකු ලෙස අත්දැකීම් ඇත්තෙකි. රූපවාහිනියේ ආරම්භක ප්‍රවෘත්ති නිෂ්පාදකයකු ලෙස කටයුතු කළ මාධ්‍යවේදියෙකි. මේ වන විට ඔහු පුරා වසර විස්සක පර්යේෂණ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස “ආහාර පුරාණේ” නමැති ග්‍රන්ථය එළි දක්වා තිබේ. ප්‍රාග් ඓතිහාසික යුගයේ සිට මධ්‍ය කාලීන අවධිය තෙක් ලෝකයේ ආහාර රටා විකාශනය වූ ආකාරය එහි සාකච්ඡා කර තිබේ. මේ පළවන්නේ මිල්ටන් ප්‍රනාන්දු සමඟ කළ සංවාද සටහනකි.
 |
| මිල්ටන් ප්‍රනාන්දු |
ඔබ රචනා කළ “ආහාරපාන පුරාණේ” ග්‍රන්ථය පිළිබඳ කතා කරනවා නම්?.
මිනිසාගේ ආරම්භයේ පටන්, එනම් ගල් යුගයේ මස් පුලුස්සාගෙන ආහාරයට ගැනීමේ සිට කිරි, මෝරු ආහාරයට ගැනීම, වගා කිරීමෙන් ආහාර සපයා ගැනීම පිළිබඳවත් ඊජිත්තු, මෙසපොතෙමියා, හරප්පා, හොවැංහෝ ශිෂ්ටාචාරවල ආහාර රටා යනාදිය පිළිබඳවත් ක්‍රි.ව. 1300 දක්වා ලෝකයේ තිබූ ආහාර පිළිබඳවත් මම මේ පොතේ විස්තර කර තිබෙනවා. මම මෙයට තෝරා ගත්තේ අප්‍රිකාවේ සිට නැගෙනහිර දක්වා ඒ කියන්නේ යුරෝපය, මධ්‍යම ආසියාව, ඉන්දියාව දක්වා ප්‍රදේශය. ලෝකයේම රටවල ආහාර ගැන ලියන්න ගත්තා නම් පොත විශාල වෙනවා. ඒ වගේම තොරතුරු හොයා ගැනීමත් අමාරුයි. මම ක්‍රි.ව. 1300 ට සීමා කළෙත් ඒ නිසයි.
ඔබ මේ සඳහා තොරතුරු සොයා ගත්තේ කොහොමද?
මහාචාර්ය පුංචි බණ්ඩාර සන්නස්ගල සංස්කරණය කළ මහනුවර රජගෙදර සූප ශාස්ත්‍රය, 60 දශකයේ පළ වූ පැරණි සංස්කෘතික සඟරා කලාපයකට මහාචාර්ය විමල් කාරියවසම් ලියූ “අලුත් සහල් මංගල්‍යය” ගැන ලියූ ලිපිය, මානව විද්‍යාව, පුරා විද්‍යාව, සමාජ විද්‍යාව වැනි විෂය ග්‍රන්ථවල එක් එක් යුගවල ආහාර ගැන සඳහන් තොරතුරු හැරෙන්න 2000 වර්ෂය වන තුරු මේ විෂය සම්බන්ධයෙන් පොත් රචනා වී තිබුණේ නැති තරම්. ඒත් 2000 වසරෙන් පසු විශ්වවිද්‍යාල මට්ටමෙන් ආහාර විද්‍යාව, ආහාර ඉතිහාසය ගැන ලෝකයේ පොත්පත් පළ වුණා. මම ඒ පොත්පත් ඇසුරු කළා. ඒ අතරවාරයේදී ක්වින්ස්ලන්ත රාජ්‍ය පුස්තකාලයේ තොරතුරු ගවේෂණය කරන විට යේසුස් ක්‍රිස්තුස් වහන්සේගේ අන්තිම භෝජනය “Last Supper” විය හැකි යැයි අනුමාන කළ ආහාර වට්ටෝරුවක් හමු වුණා. එම යුගයේ පලස්තීන ආහාරපාන පිළිබඳ පර්යේෂණ සිදු කරන අතරෙදියි මට එය හමු වුණේ. බයිබල ගීතිකා, යුදෙව් ලේඛන, පුරාණ රෝම සාහිත්‍ය කෘති සහ පුරාවිද්‍යා දත්ත පදනම් කරගෙන ඉතාලි ජාතික පුරා විද්‍යාඥයන් දෙදෙනකු වන Generoso urciuoli සහ Marta Berogno විසින් 1 වැනි සියවසට පෙර යුගයේ ජෙරුසලම කලාපයේ ආහාර අනුභව චාරිත්‍ර වාරිත්‍ර ගැන සොයා බලා සටහන් කර තිබුණා. මම සොයා ගත් තොරතුරු තහවුරු කර ගැනීමටත් වැඩි විස්තර සොයා ගැනීමටත් චීනයට දෙවතාවක් ගියා. ඉන්දියාවට පස් වතාවක් ගිහින් ප්‍රාන්තවල පවා සංචාරය කළා. මැලේසියාවේ හය මාසයක් නැවතිලා තොරතුරු ගවේෂණය කළා. මම මූලාශ්‍රය රාශියක් ආශ්‍රයෙන් තමයි මේ පොත රචනා කළේ.
ඔබට මේ සඳහා කොපමණ කාලයක් ගත වුණාද?
අවුරුදු 20ක් තිස්සේ මම පර්යේෂණ කළා. අවුරුදු 4ක් මුළුල්ලේ තොරතුරු සකස් කළා.
ඔබට මෙවැනි ග්‍රන්ථයක් ලිවීම සඳහා සිතිවිල්ලක්, පෙලඹවීමක් ඇති වුණේ කොහොමද?
මගේ පාසල් මිතුරකු වන ස්වර්ණ ශ්‍රී බණ්ඩාර නවාතැන් ගෙන හිටියේ ඒ කාලේ ඩේලිනිවුස් පුවත්පතේ කර්තෘත්වය දැරූ මර්වින් ද සිල්වා මහතාගේ ගෙදර. විශ්ව විද්‍යාල ප්‍රවේශය අවසාන කරලා ඉන්න කාලේ මම නිතරම ස්වර්ණ ශ්‍රී මුණගැහෙන්න ඒ ගෙදරට යනවා. එවිට මර්වින් ද සිල්වා මහත්මයාත් අපි එක්ක කතා කර කර ඉන්නවා. ඒ විදිහට කතා කර කර ඉන්න වෙලාවක දවසක් එතුමා කිව්වා ලංකාවේ සූප ශාස්ත්‍රය ගැන ලියැවී තිබෙන දිනමිණ සූප ශාස්ත්‍රය පොත හැර වෙනත් පොත් ලියැවී නැහැ නේද හැමෝම එක එක දේවල්වල ඉතිහාසය කතාන්දර ලියනවා. ඒත් ආහාර ඉතිහාස කතාන්දරය කවුරුත් ලියලා නැහැනේ කියලා. ඒ කතාව මගේ හිතේ තදින්ම කා වැදිලා තිබුණා. ඒ අතරවාරයේදී මම චීන ප්‍රවෘත්ති සේවයට වෛද්‍ය උපාලි පිලපිටිය සමඟ සාකච්ඡා කරලා කරවිල ගැන විශේෂාංග වාර්තාවක් කළා. ඒකට ඉතාමක් හොඳ ප්‍රතිචාර ලැබුණා. ඊට පස්සේ කාලයක් ගිහින් මම තීරණය කළා ආහාර ඉතිහාසය ගැන පොතක් ලියන්න ඕනෑ කියලා.
ඔබ මේ සුවිශාල කර්ත්‍යවය කළේ තනිවමද?
තොරතුරු සොයා ගැනීමේදී මා මිත්‍ර රංජිත් සේනාරත්න සහ ආචාර්ය අමරවංශ අතපත්තු මට ගොඩාක් උදව් කළා. උප්පලවර්ණ විජේසිංහ සහ දිනේෂ් කීර්තිනන්ද, මගේ මල්ලි ඇතුළු පවුලේ අය තොරතුරු සොයා යන චාරිකාවලට මට උදව් කළා. මව්ෂ්ලා බොයිල් සහ ෆෙඩරිකෝ පානි මට තොරතුරු සොයා දුන් විදේශීය යහළුවන් දෙදෙනෙක්. ක්වින්ස්ලන්ත රාජ්‍ය පුස්තකාලයේ ස්ටීම් මර්ෆි සහ ඇමන්ඩා ලැඩ්ස් දෙදෙනාවත් මට අමතක කරන්න බැහැ. ඒ අයගේ උදව් උපකාර නිසා තමයි මට මේ පොත ලියන්න පුළුවන් වුණේ. මුල්කිරිගල විහාරයේ බිතු සිතුවම ආශ්‍රයෙන් සංස්කරණය කර කවරයේ සිතුවම සකස් කළේ මගේ බිරිඳ චිත්‍රා අලස් ප්‍රනාන්දු. අනික මේ තරම් විශාල පොතක් මුද්‍රණය කිරීමට භාර ගත් සිරිසුමන ගොඩගේ මහත්මයාත් මට කළ උදව්ව මම අගය කළ යුතුමයි. මොකද ඔහු එය භාර නොගන්නට පිටු 1120 විශාල පොතක් පළ කරන්න හැකි වෙන්නේ නැහැ.
ඔබ මීට පෙරත් පොත් පළ කර තිබෙනවාද?
ඔව්. මෙවැනි ගවේෂණාත්මක පොතක් පළ කළේ නම් ප්‍රථම වතාවට. ඒත් පරිවර්තන කෙටිකතා සහ නවකතා පොත් කීපයක් පළ කර තිබෙනවා.
ඔබ ලේඛනකර‍ණයේ නිරත වුණාට වෘත්තියෙන් පාර්ලිමේන්තුවේ කාරක සභා නිලධාරියෙක්. ඔබේ වෘත්තීය ජීවිතය ගැන බිඳක් කතා කරමුද?
මම 1969 වර්ෂයේ සිට 1991 වර්ෂයේ මුල දක්වා පාර්ලිමේන්තුවේ කාරක සභා නිලධාරි හැටියට සේවය කළා. එහිදී විවිධ අංශවල කටයුතු කිරීමෙන් අත්දැකීම් සම්භාරයක් ලබා ගත්තා. විවිධ රජයන් යටතේ පරණ පාර්ලිමේන්තුවෙත්, අලුත් පාර්ලිමේන්තුවෙත් සේවය කිරීමෙන් මම ලොකු සතුටක් ලැබුවා.
එහෙම නම් ඔබේ වෘත්තීය ජීවිතේ ඔබ මුහුණ දුන් රසවත් අත්දැකීම් ඇති නේද?
ඔව්. මා දන්නා තරමින් වේත්‍රධාරි නිල ඇඳුම නැතිව සෙංකෝලය ඔසවා ගෙන යෑමෙන් වාර්තාවක් තැබුවේ මමයි. පාර්ලිමේන්තුවේ සෙංකෝලය රැගෙන යා යුත්තේ වේත්‍රධාරි නිල ඇඳුමෙන්. ඒත් ප්‍රථම වතාවට නිල ඇඳුම නැතිව සෙංකෝලය රැගෙන යෑමට මට සිද්ධ වුණා. එය මා මුහුණ දුන් අභියෝගාත්මක සිද්ධියක්.
එය සිද්ධ වුණේ කොහොමද?
ඒ කාලේ පාර්ලිමේන්තුවේ වේත්‍රධාරින් දෙදෙනෙක් සේවය කළා. එක් කෙනෙක් රොනී අබේසිංහ. අනික් කෙනා නියෝජ්‍ය වේත්‍රධාරි බර්ටි වනසිංහ. මම කියන සිද්ධියට අදාළ දවසේ රොනී අබේසිංහ එංගලන්තයේ. බර්ටි වනසිංහට හොඳටම අසනීප වෙලා. එදා පාන්දරම මට පාර්ලිමේන්තුවේ සහකාර ලේකම් චන්ද්‍රසේන පන්නිල දුරකථනයෙන් කතා කරලා කිව්වා බරපතළ, ලොකු වැඩක් කරන්න තියෙනවා කියලා. බර්ටි වනසිංහට අසනීප වෙලා හොඳටම අමාරුයි. වමනෙත් යනවා, එයාට සෙංකෝලය ගෙනියනවා තියා කෙළින් ඉන්න විදිහක් නැහැ කියලා ඔහු මට දැනුම් දුන්නා. මම උදේම පාර්ලිමේන්තුවට ගිහින් සෙංකෝලය ඔසවා ගෙන යන හැටි පුහුණු වුණා. ඒත් මට නිල ඇඳුම් නැහැනේ. මම කළු කලිසමයි සුදු කමීසයයි ඇඳලා කළු කබාය උඩින් දාලා සෙංකෝලය ඔසවාගෙන පාර්ලිමේන්තුවට ගියා. පාර්ලිමේන්තු ඉතිහාසයේවත් නැතිව ඇති වේත්‍රධාරි නිල ඇඳුම නැතිව සෙංකෝලය ගෙන ගිය අවස්ථාවක්.
පාර්ලිමේන්තුවේ බෝම්බය පුපුරා ගිය දවසේ ඔබ එහි සේවයේ යෙදී සිටියාද?
ඔව්. මම මට රාජකාරිය නියමිත තැන වාඩි වෙලා “දවස” පත්තරේ මාධ්‍යවේදියකු සමඟ කතා කර කර හිටියා. ඒ වෙලාවේ එක පාරටම ලොකු ශබ්දයක් ඇසුණා. මමත් සභා ගර්භයට දුව ගෙන ගියා. තුවාලකරුවන් බිම වැටිලා හිටියා. ආරක්ෂක නිලධාරීන් ඇතුළු හැමෝම කලබලේ එහෙ මෙහේ දුවනවා. මමත් තුවාල වෙලා අමාරුවෙන් හිටපු වින්සන්ට් පෙරේරා මන්ත්‍රිතුමාව පාර්ලිමේන්තුවේ තිබුණු පුටුවක තියලා තල්ලු කර ගෙන එළියට අරං ආවා. මම එළියට ගෙනෙන විටදීම ඔහුගේ ප්‍රධාන සංවිධායක කාර්යාලයේ කෙනෙක් ඔහුව භාර ගත්තා. එදා මම වින්සන්ට් පෙරේරා මන්ත්‍රිතුමාව තල්ලු කරගෙන එන ඡායාරූපයක් “ඒෂියා වීක්” සඟරාවේ පළ වී තිබුණා.
ඔබ ශ්‍රී ලංකා රූපවාහිනි සංස්ථාවේ ආරම්භක සාමාජිකයෙක් යැයි පැවසුවා. පාර්ලිමේන්තුවේ සේවය කළ ඔබ රූපවාහිනියට සම්බන්ධ වුණේ කොහොමද?
ලංකාවේ රූපවාහිනිය පටන් ගන්න සැලසුම් කර තිබියදී රූපවාහිනි පුහුණු පාඨමාලාවකට විවිධ ආයතනවලින් පිරිස තෝරාගෙන තිබුණා. මාවත් තේරුණේ ඒ විදිහට.
1982 පෙබරවාරි 15 ජාතික රූපවාහිනිය ආරම්භ කළාට අපිට පුහුණුවීම් පටන් ගත්තේ 1978 දී විතර. කැනේඩියානු ආධාර යටතේ මෙම පුහුණුව ලබා දුන්නේ. මමත් එම පාඨමාලාව ප්‍රාථමික හා උසස් ඩිප්ලෝමාව හැදෑරුවා. මට මතක විදිහට ඒ පාඨමාලාව අවුරුදු 2- 3ක් විතර තිබුණා. මම සම්බන්ධ වුණේ කාලීන පුවත් අංශයේ ප්‍රවෘත්ති වැඩසටහන් නිෂ්පාදක වශයෙන්. රූපවාහිනී පරීක්ෂණ විකාශයේ සිට ම මම වැඩ කළා.
රූපවාහිනී පරීක්ෂණ විකාශයේ අත්දැකීම් කොහොමද?
ඒ කාලේ පැවැත්වුණු පාපන්දු තරගාවලියක් තමයි පරීක්ෂණ විකාශය යටතේ විසුරුවා හැරියේ. බාහිර පරීක්ෂණ විකාශයේ පළමුවැනි විස්තර ප්‍රචාරක ලෙස කටයුතු කළේ මමයි. මා එක්ක ජෝ ආරියසේනත් වැඩ කළා. දවසක් අපි පාපන්දු තරගයක විස්තර ප්‍රචාරය සඳහා ක්‍රීඩා පිට්ටනියට ගියාම අපිට මේසයක් සහ පුටු ටිකක් විතරක් තියලා තිබුණා. මයික්‍රෆෝනයක් තියලා නැහැ. ඊට පස්සේ අපි රූපවාහිනියට පණිවිඩයක් යවලා කොහොමහරි මයික්‍රෆෝනය ගෙන්වා ගත්තා. ඒ කාලේ දැන් වගේ ජංගම දුරකතන පහසුකම් නැහැනේ. අපි තරගය පටන් ගැනීමට පෙර කල්වේලා ඇතිව එතැනට ගිය නිසා හොඳට ගියා!
රූපවාහිනියේ ප්‍රථම ප්‍රවෘත්ති විකාශය ඔබට මතකද ? ඔබ ඊට සම්බන්ධ වුණා ද?
ප්‍රථම ප්‍රවෘත්ති විකාශයට මම සම්බන්ධ වුණේ නැහැ. 1982 පෙබරවාරි 15 වැනි දා ප්‍රවෘත්ති විකාශයට සම්බන්ධ වුණේ කේ.ඩී.කේ. ධර්මවර්ධන සහ එල්මෝ ප්‍රනාන්දු. ඒත් සතියකින් කේ.ඩී.කේ. ධර්මවර්ධන ඉවත් වුණා. ඊට පසු සතියක් පුරා මම එක දිගට ප්‍රවෘත්ති නිෂ්පාදක හැටියට වැඩ කළා. ඒ කාලේ ප්‍රවෘත්ති අධ්‍යක්ෂ තනතුර දැරුවේ රංජිත් සේනාරත්න.
ඔබ ප්‍රවෘත්ති සහ කාලීන වැඩසටහන් නිෂ්පාදක ලෙස සේවය කරන කාලයේ මුහුණ දුන් විශේෂ සිදුවීම් එහෙම ඇති නේද?
අපි ප්‍රවෘත්ති නිෂ්පාදනය කළේ සේවා මුර ක්‍රමයකට. ප්‍රවෘත්තිවලට අමතරව මම සෙනසුරාදා සහ ඉරිදා සිංහල ප්‍රවෘත්ති සංදර්ශනය කළා. විශේෂ සිදුවීම් ගැන නම් මතකයට එන්නේ නැහැ. ඒ කාලේ ප්‍රවෘත්ති වැඩසටහන් ඉවර වුණාම විවිධ අයගෙන් දුරකතන ඇමතුම් ගලාගෙන එනවා. හොඳ - නරක, අඩුපාඩු හැමදේම එදා ප්‍රේක්ෂකයන් කතා කරලා කියනවා.
ප්‍රවෘත්ති නිෂ්පාදනයේ යෙදී සිටින කාලයේදී ඔබ විවිධ බලපෑම්වලට මුහුණ දීලා තිබෙනවාද?
මම නම් ඒ විදිහේ බලපෑම්වලට මුහුණ දීලා නැහැ. මම කල්පනාකාරීව, සමබර විදිහට ප්‍රවෘත්ති නිෂ්පාදනය කළා. උදාහරණයක් හැටියට සේපාල ඒකනායක ගුවන් යානාවක් පැහැර ගත් වෙලාවේ අපිට එම සිද්ධිය ආරංචියක් විදිහට ලැබුණා. ඒත් එය නිල වශයෙන් තහවුරු කරලා තිබුණේ නැහැ. ඒ නිසා මම එදා රෑ 8.00 ප්‍රවෘත්ති වැඩසටහනට එම ප්‍රවෘත්තිය ඇතුළත් කළේ නැහැ. ඒකයි මම කිව්වේ, අපි කල්පනාකාරීව වගකීම ඉෂ්ට කරනවා නම් ප්‍රශ්නයක් නැහැ.
ඔබ රූපවාහිනී ප්‍රවෘත්ති නිෂ්පාදක රැකියාවෙන් ඉවත් වුණේ ඇයි?
මාව පාර්ලිමේන්තුවේ කාරක සභා නිලධාරි රැකියාවෙන් රූපවාහිනියට අනුයුක්ත කරලා තිබුණේ. මම අවුරුදු 2ක් 3ක් විතර රූපවාහිනියෙ වැඩ කරගෙන යනකොට මට පාර්ලිමේන්තුවේ රැකියාවේ උසස්වීමක් ලැබුණා. ඒ උසස්වීම භාර නොගෙන රූපවාහිනියේ රැකියාවට කොටු වී සිටින්න මට හිත් දුන්නේ නැහැ. ඒ නිසා මම නැවතත් පාර්ලිමේන්තුවේ රැකියාවට ගියා.
ඔබ චීන පුවත් සේවයකට සම්බන්ධ වූ පුවතකුත් කීවා නේද?
ඔව්. 1991 අවුරුද්දේ පාර්ලිමේන්තුවේ රැකියාවෙන් විශ්‍රාම ගියාට පසු චීන ප්‍රවෘත්ති ඒජන්සියක ටික කාලයක් වැඩ කළා. ඒත් 95 දී මගේ එකම දුව ඕස්ට්‍රෙලියාවේ සිටින නිසා බිරියත් මමත් ඕස්ට්‍රෙලියාවේ පදිංචියට ගියා. අපි වරින් වර ලංකාවට ඇවිත් යනවා.
දැන් ඔබේ වයස කීයද?
දැන් මට අවුරුදු 83 ක් වෙනවා.
