දෙදහස් දහඅටේ අටවැනි මාසයේ අටවැනිදා සුවිශේෂි දිනයක් ලෙස සැලකෙන්නේ අටයි අටයි අට සඳහන් වන නිසා ය. එහෙත් ශ්‍රී ලංකා තැපැල් දෙපාර්තමේන්තුවේ මුද්දර කාර්යාංශයට මෙම දිනය වැදගත් වූයේ දහඅට අවුරුද්දට ගැළපෙන ආකාරයට මුද්දර දහඅටක් එදින නිකුත් කළ නිසාය. මෙම මුද්දර දහඅටට, දහ අටට අයත් සංකල්පයක් ඇතුළත් වීම තවත් විශේෂයකි. එනම් මුද්දර දහඅටට අඩංගු වී තිබෙන්නේ ශ්‍රී ලංකාවේ ජන ඇදහිලි විශ්වාස අතරේ ප්‍රචලිත දහ අට සන්නියයි. දහඅට සන්නියේ සිතුවම් චිත්‍රණය කළ මුද්දර සැලසුම්කරු වූයේ කුමුදු පීරිස් ය.
“මුද්දර කාර්යාංශයේ සනත් වාසල තමයි මට මේ සඳහා ආරාධනාව කළේ. දහඅට සන්නි සිතුවමට නැඟීමට අවස්ථාව ලබා දීම සම්බන්ධයෙන් ඔහුට ස්තූතිය පුද කරනවා. ශ්‍රී ලංකාවේ පුරාණයේ සිට පැවතෙන ජන ඇදහිලි විශ්වාස කාලයාගේ ඇවෑමෙන් ශාන්තිකර්ම බවට පත්වී තිබෙනවා. ඒවා ප්‍රදේශගතව හා පළාත්බදව විවිධ සම්ප්‍රදායන්ට අනුගතව උඩරට, පහතරට හා සබරගමු යනුවෙන් මූලික ප්‍රභේද තුනක් තිබෙනවා. සන්නි යකුම් යාගය හෙවත් දහඅට සන්නිය සම්ප්‍රදායන් තුනක් යටතේ අපට දකින්න ලැබෙනවා. ඒ බෙන්තර, මාතර හා රයිගම යනුවෙන්.” පැවසුවේ මුද්දර සැලසුම්කරු කුමුදු පීරිස් ය.
මේ අනුව දහඅට සන්නිය නිරූපණ ශිල්පීන්ගේ වෙස්මුහුණු නිවැරදිව සිතුවම් කිරීම ලෙහෙසි පහසු දෙයක් නොවේ. එම තොරතුරු සොයා කුමුදු ඇතුළු මුද්දර කාර්යාංශයේ පිරිසක් අම්බලන්ගොඩ බලා පිටත් වූයේ එබැවිනි. එහි සිටින පාරම්පරික නැටුම් ශිල්පීන් හමුවීමෙන් අනතුරුව ඔවුන්ට දහ අට සන්නිය නැටුම් ඉදිරිපත් කිරීමේ අවස්ථාව ලබා දී එය වීඩියෝ සහ ඡායාරූපගත කරනු ලැබීය.
ඉන්පසුව එම ඡායාරූප සංස්කෘතික අමාත්‍යාංශයට යොමු කළේ වෙස් මුහුණුවල නිවැරදි බව තහවුරු කර ගැනීමට ය. ඔවුන්ට ද එය 100% කින් නිවැරදිව පැවසීම අසීරු නිසා සෞන්දර්ය කලා විශ්ව විද්‍යාලයේ මහාචාර්ය ලයනල් බෙන්තරගේ ගේ උපදෙස් ලබා ගැනීමට සිදු විය. දහඅට සන්නිය පිළිබඳව විවිධ පර්යේෂණ සිදු කරමින් පොත්පත් පවා රචනා කර තිබෙන මහාචාර්ය ලයනල් බෙන්තරගේ ඒ පිළිබඳ හසල දැනුමක් ඇත්තෙකි. එහිදී දහ අට සන්නියේදි යොදා ගත් වෙස්මුහුණුවල අඩුපාඩු කීපයක් ඔහුගේ නිරීක්ෂණයට හසු විය.
“දහඅට සන්නියෙන් රෝග ලක්ෂණ 18 ක් නිරූපණය කරනවා. මෙය පුරාණයේ හඳුන්වා තිබෙන්නේ සන්නි යකුන්ගෙන් ඇති වන රෝග 18 ක් විදිහටයි. ඒත් පොතපත් කියවලා ඊට පස්සේ වෙස් මුහුණු පරීක්ෂා කරන විට ඒ රෝග ලක්ෂණවලට වෙනස් විදිහට වෙස් මුහුණු කපා තිබෙන බව දුටුවා. සමහර වෙලාවට එක ලෙඩකට මුහුණු ගොඩාක් තිබෙනවා. ඒවා කැටයම්කරුවන්ගේ සිතැඟි අනුව නිර්මාණය කළ බව පෙනෙනවා. හැඩතල එකිනෙකට වෙනස්. ඒ නිසා මහාචාර්ය ලයනල් බෙන්තරගේ එක්ක එකතු වෙලා ඉතාමත් නිවැරදිම ඉරියව්ව නිරීක්ෂණය කළා.
උදාහරණයක් හැටියට අමුක්කු සන්නියේදී දකුණු පැත්තට කට ඇදවෙන බව පොතපතේ සඳහන් වී තිබෙනවා. ඒත් සමහර වෙස් මුහුණුවල කපලා තියෙන්නේ කට වම් පැත්තට ඇදවෙලා.
බොහෝ වෙස් මුහුණුවල වර්ණ ගැන්වීමේදී පවා යම් යම් වෙනස්කම් පෙනෙන්න තිබුණා. එවැනි අවස්ථාවල මහාචාර්ය ලයනල් බෙන්තරගේ මහතාගේ උපදෙස් හා අධීක්ෂණය යටතේ ඊට අදාළ වන පරිදි වෙනස්කම් සිදු කළා.” යනුවෙන් කුමුදු දහඅට සන්නිය මුද්දරවලට සිතුවම් කිරීමේදි වෙහෙස මහන්සි වූ ආකාරය විස්තර කළේ දීර්ඝ වශයෙනි.
දහ අට සන්නිය මුද්දරවලට නැගීම සඳහා කුමුදුට ඇරයුම් ලැබෙන්නේ 2016 වසරේදී ය. එහෙත් නිවැරදි තොරතුරු සොයා මහාචාර්ය ලයනල් බෙන්තරගේ ගේ උපදෙස් පරිදි සිතුවම් කිරීම සඳහා අපිට කාලයක් ගත වුණා. අවසානයේදී මෙම මුද්දර 18 පසුගිය 08 වැනිදා (2018 වර්ෂයේ අගෝස්තු 08) නිකුත් කෙරිණි.
ශ්‍රී ලංකා තැපැල් දෙපාර්තමේන්තුවේ මුද්දර කාර්යාංශයෙන් මේ ආකාරයට මුද්දර විශාල සංඛ්‍යාවක් එක් වර නිකුත් කළ දෙවැනි අවස්ථාව වන්නේ දහ අට සන්නිය ඇතුළත් මුද්දර 18 යි. මීට පෙර මුද්දර විශාල ප්‍රමාණයක් නිකුත් කළ ප්‍රථම අවස්ථාව ලෙස වාර්තා වී තිබෙන්නේ ශ්‍රී ලංකාවේ පක්ෂීන්ගේ සිතුවම් සහිත මුද්දර 20 කි.
කුමුදු හා හා පුරා කියා මුද්දරවලට සිතුවම් නැඟීම ආරම්භ කර තිබෙන්නේ 2006 වර්ෂයේදී ය. ඒ 2550 වැනි බුද්ධ ජයන්තිය වෙනුවෙන් නිර්මාණය කළ මුද්දරයයි. ඉන් අනතුරුව 2600 සම්බුද්ධත්ව ජයන්තිය මුද්දරය, ලෝක බාලදක්ෂ ශත සංවත්සර මුද්දරය, ලුවි බ්‍රේල් ජන්ම ද්විශත සංවත්සර මුද්දරය, බීජිං ඔලිම්පික් මුද්දර 4, චෝගම් 2013 මුද්දර 2, 2013 සහ 2014 වෙසක් මුද්දර, 2010 නත්තල් මුද්දරය ඇතුළු මුද්දර 50 ක් පමණ ඔහු විසින් නිර්මාණය කර තිබේ.
එච්.ආර්. ජෝතිපාල මහතාගේ මුද්දරයත් ධර්මදාස වල්පොල මහතාගේ මුද්දරයත් පූජ්‍ය දවුල්දෙණ ඤාණිස්සර හිමිපාණන්ගේ මුද්දරයත් ඔහුගේ නිර්මාණයන් ය. ඔහුට මුද්දරවලට සිතුවම් ඇඳීම සඳහා අවස්ථාව පෑදුණේ ඔහුගේ ඒක පුද්ගල චිත්‍ර ප්‍රදර්ශනයක් නැරඹීමට මුද්දර කාර්යාංශයේ පිරිසක් පැමිණීමත් සමඟ ය.
වත්තල්පොල කුසුමන් චිත්‍ර ශිල්පියා වන සිය පියාගේ අඩි පාරේ යමින් පාසල් වියේ පටන් චිත්‍ර කලාවට යොමු වූ කුමුදු වසර 28 ක් මුළුල්ලේ ලේක්හවුස් ආයතනයේ චිත්‍ර ශිල්පියෙක් ලෙස කටයුතු කරයි.
“මාධ්‍ය චිත්‍ර ශිල්පියකු වීම නිසා බාහිර චිත්‍ර ශිල්පීන්ට නොලැබෙන අවස්ථාවක් මට ලැබුණා.
ඒ විවිධ අවස්ථාවලට චිත්‍ර ඇඳීම. සමහර වෙලාවට දේශපාලනඥයකුගේ චිත්‍රයක් අඳින්න වෙනවා. තවත් වෙලාවක කවියකට කෙටි කතාවකට චිත්‍ර අඳින්න වෙනවා.
ඒ විදිහට විවිධ අවස්ථා යටතේ මම චිත්‍ර අඳින නිසා මම එක රාමුවකට කොටු වුණේ නැහැ.
ඇත්තට ම එය මට හොඳ පුහුණුවක්.” යනුවෙන් කුමුදු සිය මාධ්‍ය චිත්‍ර ශිල්පී වෘත්තිය ගැන කතා කළේ තෘප්තිමත් හැඟීමෙනි. ඔහු පොත් කවර නිර්මාණය සහ වෙළෙඳ දැන්වීම් සඳහා ද චිත්‍ර නිර්මාණය කරයි.
හර්ෂා සුගතදාස
