පාසල් සිසුන්ගේ පමණක් නොව දැයේ දරුවන්ගේ අධ්‍යාපනය හා සුබ සාධනය වෙනුවෙන් රජයේ කැපවීම සුළු පටු නොවන්නකි. වාර්ෂිකව අය වැය හරහා අධ්‍යාපනයට වෙන් කරන මුදල අනිකුත් ප්‍රතිපාදනයන්ට දෙවැනි නොවේ. එය දෙවැනි වන්නේ නම් සෞඛ්‍යයට පමණි. මේ බොහෝ දෙනෙක් තවමත් නොදන්නා කතාවකි. දැයේ අධ්‍යාපනය නැංවීම සඳහා රජයේ දායකත්වය ලබාදෙන තවත් සුවිශාල සේවයන්ගෙන් එකක් වන්නේ පාසල් සිසුන් වෙනුවෙන් ලබා දෙන සීසන් ටිකට් පත හා සිසු සැරිය බස් රථ සේවාවය.
පාසල් සිසුන්, විශ්වවිද්‍යාල හා කාර්මික විද්‍යාල සිසුන්ට රජය මඟින් ලබාදෙන තවත් විශාලතම සහනාධාරය ලෙස 2023 වසරේදී රජය විශාල වැය බරක් දරමින් අතිශය සහනදායී පදනමක් යටතේ රුපියල් මිලියන 21,775ක මුදලක වටිනාකමකින් යුත් සීසන් ටිකට් පත් නිකුත් කළේ කිසිදු ලාභ අපේක්ෂාවකින් තොරවය. මේ සඳහා සිසුන්ට හා මවුපියන්ට කිසිදු බරක් නොපටවමින් දරුවන්ගෙන් සීසන් ටිකට්පත් සඳහා අය කරගෙන ඇති මුළු වටිනාකම රුපියල් මිලියන 1,638කි. එනම් සීසන් ටිකට් පතක් සඳහා එහි වියදමින් එක් සිසුවෙකුගෙන් අයකර ගෙන ඇත්තේ 7%ක් වැනි ඉතා සුළු මුදලකි. ඉතිරි බරපැන එනම් 93% ක් රජයේ වියදම්ය. විශ්වවිද්‍යාල හා කාර්මික විද්‍යාල සිසුන්ටද ඒ හා සමාන සේවාවක් ලබා දීමට රජය පියවර ගෙන ඇත්තේය. ඔවුන්ගෙන් සීසන් පතක් වෙනුවෙන් 21%ක් අයකරගෙන ඇති අතර ඉතිරි 79% ලබා දී ඇත්තේ රජය විසිනි.
ලංගම සභාපති
ලලින් ද අල්විස්
රජයේ මෙම වැඩ පිළිවෙළ යටතේ 2022 වසරට සාපේක්ෂව 2023 වසරේදී පාසල් සිසුන් මෙන්ම විශ්වවිද්‍යාල හා කාර්මික විද්‍යාල සිසුන් වෙනුවෙන් නිකුත් කරන්නට සිදුව ඇති වාර ප්‍රවේශ පත්‍ර හෙවත් සීසන් ටිකට් පත් ප්‍රමාණය වැඩි වී ඇති බව ශ්‍රී ලංකා ගමනා ගමන මණ්ඩලය පවසයි.
ඊට උදාහරණ දක්වමින් 2022 වසරේදි පාසල් සිසුන් වෙනුවෙන් 285,000 ක මාසිකව වාර ප්‍රවේශ පත්‍ර නිකුත් කර තිබුණ ද, 2023 එම මාසික සාමාන්‍ය අගය වී ඇත්තේ 440,000 ක ප්‍රමාණයකි. එය සුවිශාල වැඩිවීමකි. එසේම කාර්මික විද්‍යාල සිසුන් වෙනුවෙන් 2022 මාසිකව සීසන් හෙවත් වාර ප්‍රවේශ පත්‍ර 6,690ක් නිකුත් කළ ද 2023 වසරේදි එම ප්‍රමාණය 15,260 දක්වා දෙගුණයකටත් වඩා වැඩි වී ඇත. එසේම විශ්වවිද්‍යාල සිසුන් වෙනුවෙන් 2022 වසරේදි මාසිකව සීසන් ටිකට් පත් 6,052ක් නිකුත් කර තිබුණ ද 2023 වසරේදි එම අගය මාසිකව 8,190ක් වී ඇත.
රජය පවසන්නේ 2022 වර්ෂයට සාපේක්ෂව 2023 වර්ෂයේ දී වාර ප්‍රවේශ පත්‍ර නිකුත් කිරීමේ ප්‍රතිශතය 46 % එනම් අඩකටත් ආසන්න ප්‍රමාණයක් ඉක්මවා වැඩි වී ඇති බවයි. ඊට හේතුව දක්වමින් ඔවුන් පවසන්නේ පසුගිය කාලයේ පැවැති ආර්ථික අර්බුදය, පෞද්ගලික ප්‍රවාහන ගාස්තු අතිශයින් ඉහළ යාම තුළ බොහෝ දෙමාපියන් ගාස්තු ගෙවා ගැනීමේ අර්බුදයකට මුහුණ දුන් අතර එයට පිළියම් වශයෙන් තම දරුවන් ශ්‍රී ලංගම බස් රථවලට යොමු කළ බව යි. මෙහිදි සීසන් පත සිසුන් අතට පත් කිරීම මවුපියන්ට විශාල සහනයක් ගෙන දී ඇත. වාර ප්‍රවේශ පත්‍ර ලබා දීමේ පිළිවෙත අනුව සෑම මාසිකවම හෝ මසකටත් අඩු කාලයක් තුළ හා පාසල් පවත්වන අඩු දින ඇතුළත් මාසවල ද වාර ප්‍රවේශ පත්‍ර ලබාදීම සිදු කරන්නේ සිසු සහනයක් වශයෙනි. වාර ප්‍රවේශ පත්‍ර ලබා දීමේ දී සති අන්ත හා රජයේ නිවාඩු දිනයන් අවලංගු කර වාර ප්‍රවේශ පත්‍ර නිකුත් කළ යුතු වුවත්, වර්තමාන අධ්‍යාපන රටාව පිළිබඳ තත්ත්වය සැලකිල්ලට ගෙන මාසයේ සෑම දිනක්ම ගමන් කළ හැකි පරිදි වාර ප්‍රවේශ පත්‍රය නිකුත් කරනු ලැබේ.
නමුත් අධ්‍යාපන අමාත්‍යාංශය විසින් ලබා දෙන නිවාඩු මාසයන්හිදි වාර ප්‍රවේශ පත්‍ර නිකුත් නොකරන්නේ මහ භාණ්ඩාගාරයෙන් ඊට නෛතික ප්‍රතිපාදන නොමැති නිසාය. පාසල් නිවාඩු කාලය තුළ සිසු සැරිය සේවාව ක්‍රියාත්මක නොවුණ ද විභාග කාල වකවානුවල සිසු සැරිය බස් රථ සේවයේ යොදවන්නේ සිසුන්ට ලබා දෙන සහනයක් වශයෙනි.
“පාසල් සිසුන් වෙනුවෙන් වාර ප්‍රවේශ පත්‍ර ලබාදීම ආරම්භ වුණේ 1970 දශකයේ මුල් කාලයේ. ආරම්භක අවධියේදි මේ සඳහා සිසුන්ගෙන් අය කළේ ප්‍රවේශ පත්‍රයෙන් 15%ක ගාස්තුවක්. 85%ක් රජය ඒ වෙනුවෙන් මුදල් දැම්මා. පසුව එම ගාස්තුව 10%ක් දක්වා අඩු වී ගොස් මේ වන විට පාසල් සිසුන්ගෙන් අය කරන්නේ එයින් 7%ක ගාස්තුවක් පමණයි. ඉතිරි 93% රජයේ ප්‍රතිපාදයක් ලෙස ලබා දෙන අතර ඒ මුදල වාර්ෂික අයවැය හරහා ප්‍රතිපාදන ලෙස වෙන් කිරීමක් සිදු කෙරෙනවා. කාර්මික හා විශ්වවිද්‍යාල සිසුන් වෙනුවෙන් ප්‍රවේශ පත්‍රයෙන් අය කරන්නේ 21% යි. එයින් 79%ක් ලබා දෙන්නේ රජයෙන්. ආරම්භක අවධියේ භාණ්ඩාගාරයෙන් අපට අහිමි වන මේ මුදල නිසියාකාරයෙන් ලබා දුන්නා. නමුත් සමහර කාලවල මේ මුදල නිසි ලෙස ලැබුණේ නැහැ. මේ නිසා සේවක වැටුප් අතිකාල දීමනා ආදිය ගෙවීමේ ගැටලු ඇති වුණා. 2022 වසරේ මණ්ඩලයට රුපියල් මිලියන 7,688ක් අහිමි වුණා. 2023 රුපියල් මිලියන 12,136ක් අහිමි වුණා. අපේ සේවයට සරිලන මුදල් භාණ්ඩාගාරයෙන් ලැබුණේ නැහැ. ඒ වගේම පසුගිය වසරේ පැවැති ආර්ථික අර්බුදය හේතුවෙන් සීසන් ටිකට් පත් අලෙවිය 46% කින් ඉහළ ගියා. අපිට අහිමි වන ආදායමෙන් භාගයක් හෝ මහ භාණ්ඩාගාරයෙන් ලැබෙනවානම් ලොකු සහනයක්. එහෙම නැතිනම් සීසන් ටිකට් පත් මිල ඉහළ දැමීමට කටයුතු කළ යුතුයි. “ ඒ ලංකා ගමනාගමන මණ්ඩලයේ සභාපති ලලිත් ද අල්විස්ය.
පාසල් සිසුන් වෙනුවෙන් මේ වන විට සාර්ථකව ක්‍රියාත්මක වන සිසු සැරිය වැඩසටහන සිසුන් වෙනුවෙන් ක්‍රියාත්මක වන තවත් වැඩසටහනකි. 2005 වසරේ දී ආරම්භ කරන ලද සිසු සැරිය ව්‍යාපෘතිය ශ්‍රී ලංගම ඩිපෝ සහ ලියාපදිංචි කළ පෞද්ගලික බස් රථ සේවා සපයන්නන්ගේ සුසංයෝගයෙන් නිර්මිත මධ්‍යගත, විශ්වාසදායී සහ සහනදායී බස් සේවාවකි. වර්තමානයේ දී මේ යටතේ ලංගම බස් රථ 790ක් සේවයට යොදා ඇත. අධ්‍යාපන අමාත්‍යාංශය, ප්‍රවාහන අමාත්‍යාංශය, ශ්‍රී ලංකා පොලිසිය, ශ්‍රී ලංකා ගමනාගමන මණ්ඩලය සහ ජාතික ගමනාගමන කොමිෂන් සභාවේ ඒකාබද්ධ ප්‍රයත්නයක් ලෙස ආරම්භ කරන ලද මෙම ව්‍යාපෘතියේ අරමුණ වන්නේ විශේෂයෙන්ම නිල ඇඳුමින් සැරසුණු පාසල් සිසුන් සහ ගුරුවරුන්හට ආරක්ෂිතව, සහනදායී ලෙස මෙන්ම කායික හා මානසික හිරිහැරයකට භාජනය නොවී පාසල වෙත සහ පාසලේ සිට නිවෙස වෙත ගමන් කළ හැකි විශේෂ බස් සේවාවක් සැපයීමයි.
ජාතික ගමනාගමන කොමිෂන් සභාවට ප්‍රතිපාදන අනුව ක්‍රියාත්මක වන මෙම වැඩසටහන යටතේ 2023 ආවරණය වී ඇති පාසල් සංඛ්‍යාව 5,331ක් පමණක් වන අතර, සිසු සැරියේ දෛනිකව ගමන් ගන්නා ළමුන් සංඛ්‍යාව 115,500 කි. පසුගිය වසරේ සිසු සැරිය ව්‍යාපෘතිය සඳහා රජය වෙන් කළ මුදල රුපියල් මිලියන 166කි.
මේ වෙනුවෙන් රජය ලංගම බස්රථ 790ක් ද, පෞද්ගලික බස්රථ 710ක් ද යොදවා ඇත. ඒ වෙනුවෙන් ලංගම බස්රථ සඳහා රුපියල් මිලියන 428 ක් ද, පෞද්ගලික බස්රථ සඳහා රුපියල් මිලියන 766.4ක් ද රජය විසින් ගෙවා ඇත්තේ සිසුන්ගේ සුව පහසුව සඳහාය.
පාසල් ආරම්භයට පෙර සිසුන් නියමිත වේලාවලට පාසල් සඳහා ප්‍රවාහනය සිදු කරන්නට මෙන්ම පාසල් අවසානයෙන් පසු නියමිත වේලාවට සිසුන්ට නිවෙස් කරා පිටත් කරන්නට සිසු සැරිය පාසල් බස් රථ සේවාව ඉටු කරන්නේ පුළුල් සේවාවකි. දරුවන්ගේ වෙහෙස අඩු කරමින් දිනපතා පාසල් යාමට දිරි ගන්වමින් මේ වන විට සිසුසැරිය වැඩසටහන යටතේ දිවයින පුරා පිහිටි ඩිපෝ 107න් බස් රථ 751ක් යොදවා ඇත.
මෙ රටේ මාර්ග පද්ධතියේ ඉදිකිරීම් සඳහා වාර්ෂිකව වැයවන මුදලටත් වඩා වැඩි මුදලක් පාසල්, විශ්වවිද්‍යාල හා කාර්මික විද්‍යාල සිසුන්ගේ සීසන් ටිකට් සහනාධාරයට රජය වාර්ෂිකව වැය කරන බව බොහෝ දෙනා දන්නේ නැත. ඒ සියල්ල මෙරටේ සිසු පරපුරේ අනාගතය සුරක්ෂිත කරන්නට කරන ආයෝජනයක් බව අමුතුවෙන් කිව යුතු නොවේ.
සුභාෂිණි ජයරත්න