‘නරක උන් ඇසුරෙහි’ ව්ලදිමීර් කරලෙන්කෝ (1853 – 1921) නම් රුසියානු ලේඛකයාගේ කෙටි නවකතාවකි. මෙය 1885 දී මුල්වරට රුසියාවේ පළවිය.
මෙරට රුසියානු සාහිත්‍යය කියවා පුරුදු අය කරලෙන්කෝ දනිති. ඒ දැදිගම වී. රුද්‍රිගු විසින් සිංහලට පෙරළන ලද ‘අඳ වාදකයා’ කෘතියේ කතු ඔහු නිසා ය. කෙසේ වෙතත් කරලෙන්කෝගේ කෘති අතරින් අප මේ කතා කරන පොත හැරුණු විට සිංහලට පරිවර්තනය වී ඇත්තේ එය පමණි. ඒ නිසා සමකාලීන ප්‍රමුඛ රුසියානු ලේඛකයන් වන දොස්තොයෙව්ස්කි, තෝල්ස්තෝයි, චෙකොව්, ගෝර්කි තරම් ඔහු අපට සමීප නැත. 
ව්ලදිමීර් ගලක්ටියොනොවිච් කරලෙන්කෝ එවක රුසියාවේ ෂිටොමෝර් හි (දැන් යුක්රේනයේ) රුසියානු-පෝලන්ත පවුලක උපත ලැබීය. විනිශ්චයකාරයකු වූ ඔහුගේ පියා ඔහුට උසස් අධ්‍යාපනයක් ලබා දීමේ අපේක්‍ෂාවෙන් පසු වූ නමුත් ඔහුගේ රැඩිකල් ක්‍රියාකාරකම් හේතුවෙන් විද්‍යාල දෙකකින් ඔහු නෙරපා හැරුණු අතර 1879 සයිබීරියාවේ යකුට් ප්‍රදේශයට පිටුවහල් කරන ලදී. එහිදී ඔහු පසු කලෙක සිය කතාවල ප්‍රමුඛ ස්ථාන හිමි කැර ගත් රස්තියාදුකාරයන්, සොරුන් යනා දී සමාජයෙන් කොන් කෙරුණු කල්ලකඩත්තයන්ගේ සහ වන්දනාකරුවන්ගේ ඇසුරට යොමු විය.
වසර පහකට පසු නිදහස ලැබූ ඔහු යකුට් ගොවියෙකුගේ ලෝකය සානුකම්පිත තීක්ෂණ බුද්ධියෙන් ප්‍රකාශ කරන සිය සුප්‍රසිද්ධ කතාව වනSon Makara (1885- මකාර්ගේ සිහිනය) ප්‍රකාශයට පත් කළේය. 1904 සිට 1918 දක්වා පළවූ විචාරශීලී Russkoe Bogatstvo (රුසියානු ධනය) නම් සඟරාවේ සංස්කාරක ඔහු විය. මේ කාලයේ ඔහු සුඵ ජන කණ්ඩායම්වල අයිතිවාසිකම් වෙනුවෙන් පෙනී සිටි අතර ඒ වනවිට සාහිත අඹරේ පායා එමින් සිටි මැක්සිම් ගෝර්කි ඇතුළු තරුණ ලේඛකයින් සමඟ සබඳතා ඇති කැර ගත්තේ ය.
කරලෙන්කෝ නවතකා හතක සහ කෙටිකතා එකතු දෙකක කතෘ ය. ඊට අමතරව ඔහු ප්‍රබන්ධ නොවන ලිපි සිය ගණනක රචකයා ද වෙයි.
උග්‍ර සාර් විරෝධියකු වූ කරලෙන්කෝ කමියුනිස්ට්වාදයට සහ මාක්ස්ගේ න්‍යායට ද එකහෙලා විරුද්ධ විය. ඒ නිසා බොල්ෂෙවික් රජය සමඟ සහයෝගයෙන් කටයුතු කිරීමට අකමැති වූ ඔහු, 1917 ඔක්තෝබර් විප්ලවයෙන් පසු විවේකය සොයා යුක්රේනයේ පදිංචියට ගියේ ය. කෙසේ වෙතත් ළදරු සෝවියට් රජය ඔහුට හිංසා කරන්නට පියවර ගත්තේ ද නැත. එහිදී ඔහු ඉස්ටෝරියා මොයෙගෝ සොව්‍රමෛනිකා (1905-21; මගේ සමකාලීන ඉතිහාසය) නම් ස්වයං චරිතාපදානයක් ලිවීමේ නිරත විය. එය නිමාවක් දකින්නට පෙර ඔහු 1921 දෙසැම්බර් 25 වන දින පොල්ටාවා හි දී මිය ගියේය.
රුසියානු සහ සෝවියට් සාහිත්‍යය ලොවට ගෙනයාමේ ව්‍යාපාරය වූ ප්‍රගති ප්‍රකාශක මන්දිරය ඔහුගේ කෘති පරිවර්තනය සඳහා තෝරා නොගැනීමට හේතුව ඔහු සහ සෝවියට් රජය අතර පැවැති මේ විරසකය වන්නට ඇත.
‘නරක උන් ඇසුරෙහි’ – මේ කතාව අපට කියන්නේ ඒ නගරයේ විනිශ්චයකාරයාගේ පුතා වන වාස්යා ය. වාස්යා කතාව අරඹන්නේ සිය මවගේ අභාවය නිසා කම්පාවට පත් ව සිටින සිය පියා ගැන කරන කෙටි විස්තරයකිනි. මානසික අවපීඩනයෙන් පෙළෙන පියා සජීවී, ශක්තිමත්, ගවේෂණශීලී සහ විචක්ෂණ පිරිමි ළමයෙකු වන සිය පුත් වාස්යා කෙරේ අවධානය යොමු නොකරයි. ඒ නිසා ඔහු පියා සමඟ නොමනාපයෙන් පසුවෙයි. වාස්යාට සෝන්යා නමින් නැඟණියක් සිටියි. ඇයගේ සුපරීක්ෂාකාරී නැනී ඇය සමඟ සෙල්ලම් කිරීමෙන් ඔහු වළක්වයි. මේ නිසා ඔහු නිවසින් බැහැරව සිටින්නට පුරුදු වන අතර ඔහු ගැන සොයන්නට බලන්නට කිසිවකුත් නැත. ඔහු ගමේ කොලු නඩය සමඟ කල්ලි ගැසෙයි. රස්තියාදු ගසයි. දවසක ඔවුහු ගම්මැද්දේ තිබෙන දූපත් බළකොටු පරිශ්‍රයට යති. බළකොටුවේ සෑම අතින්ම වසා දමන ලද මාලිගාවක් තිබෙයි. වාස්යා මිතුරන්ගේ සහයෙන් මන්දිරයට පිවිසෙයි. ඔහුට ඒ තුළ සිටින වැරහැලි ඇඳුමින් යුත් කොල්ලකු හමුවෙයි. වාලෙක් නම් කොල්ලා ඔහු කවුරුන් ද’යි දනියි. ඔහුට වාස්යාගේ නැඟණිය හා සමවියේ වන මරුස්යා නම් පුංචි නංගි කෙනෙක් සිටියි.
කතාව ආරම්භයේ දී වාස්යා අපට චරිත කිහිපයක් හඳුන්වා දෙමින් මන්දිරයේ ද එය පිහිටි බළකොටුවේ ද විස්තරය ඉදිරිපත් කරයි. තරමක් දීර්ඝ ඒ විස්තරය කියැවීම එතරම් පහසු නොවේ. එහෙත් කතාවේ සාරය මුඵමනින්ම රඳා පවතින්නේ ඒ මත ය.
මේ මන්දිරය තූළ නොයෙක් ආකාරයේ සමාජයෙන් පිටමං කැරුණු පුද්ගලයන් අයත් පවුල් විස්සක් තිහක් පමණ පදිංචිව සිටින බව වටහා ගත හැකි ය. මෙහි හිමිකරු වූ රදලයාගේ හිටපු සේවකයකු ය’යි කියා ගන්නා ජානුස් නමැත්තා ඒ පවුල් අතර ගෝත්‍රික භේදයක් ඇති කොට එක් කණ්ඩායමක් ලවා අනෙක් කණ්ඩායමට පහර දී පලවා හරියි. පලායන කණ්ඩායමේ කිහිප දෙනෙක් නැවත මැදුරට ඇතුඵව රහසිගත ආකාරයෙන් එහි කල් ගෙවති. ඔවුන් නගරයේ ප්‍රසිද්ධියේ සිඟමනේ යෙදෙමින් සහ නොයෙක් ආකාර වංචනික ක්‍රියාවල යෙදෙමින් බඩවියත සොයා ගන්නා නමුත් මැදුරට ඇතුඵ වන්නේත් එහි සිටින්නේත් වහංගු වෙමිනි. වාලෙක් අයත් වන්නේ ඒ කණ්ඩායමට ය.
ජානුස්ගේ කතා අසන්නට වාස්යා කැමැතිය. වාස්යා කාගේ කවුරුන්ද කියා ජානුස් දන්නා අතර මාලිගාවේ රැඳී සිටිනා අය ඇසුරට නොයන ලෙස ඔහු වාස්යාට අවවාද කරයි.
වාස්යා සහ වාලෙක් ද ඔහුගේ නැඟනිය ද අතර මිත්‍රත්වයක් ගොඩ නැ‍ෙඟයි. වාස්යා දිනපතාම වාගේ ඔවුන් හමුවන්නට එහි යයි. තමන් ගැන පිටත කිසිවකු හා නොකියන ලෙස වාලෙක් වාස්යා ගිවිස්වා ගනියි.
මිර්ස්යා කිසියම් අසනීපයකින් පෙළෙයි. කෘශ දැරියක වන ඇයට කෙළිදෙළෙන් ගත කරන්නට නොහැකි ය. සිය නැඟණිය හා ඇය සසඳන වාස්යා තුළ ශෝකයක් ඇති වෙයි. වාලෙක් කියන්නේ ඇගේ ආත්මය මැදුරේ අල්ලා ඇති අඵ පැහැති ගල් කෙමෙන් උරා ගනිමින් සිටින නිසා ඇය රෝගී බවයි.
මේ අතර වාස්යා දිනෙක වාලෙක්ගේ සහ සොහොයුරියගේ පියා වන ටිබුර්සිට හසුවෙයි. වාස්යා කවුරුන්ද’යි දන්නා ඔහු තමන් ගැන කිසිවකු සමඟ කියා ඇති දැයි වාස්යාගෙන් විමසයි. මේ සංවාදයේ දී වාස්යා සිය පියා ගැන නොමනාාපයෙන් කතා කරන අතර ටිබුර්සි ඊට එරෙහි වෙයි. එවිට වාස්යාගේ සිතේ පියා කෙරේ සෙනෙහසක් ඇති වෙයි.
මේ අතර මරුස්යා රෝගී වෙයි. ඇය සනසන්නට නම් බෝනික්කකු අවශ්‍ය බව වාලෙක් කියයි. සෝන්යා ළඟ බෝනික්කෙක් සිටියි. ඒ බෝනික්කා අම්මා මිය යන්නට පෙර ඇයට දුන් උපන්දින තෑග්ගයි. වාස්යා නැනීට නොදැනෙන සේ යාප්පුවෙන් එය ඉල්ලාගෙන අවුත් මරුස්යාට දෙයි. එයින් ඇය මහත් ප්‍රීතියට පත්වෙයි.
වාස්යා නරක එවුන් සමඟ සමාගමයක් පවත්වන බව ජානුස් විනිසුරු හා පවසයි. ඒ අනුව වාස්යාට නිවසින් පිටව යන්නට තහනම් කෙරේ.
බෝනික්කාගේ කතාව දැන ගන්නා ජානුස් එය වාස්යාගේ පියාට සැල කරයි. ගෙදර පරීක්ෂා කොට බලන විට බෝනික්කා නැති නිසා පියා ඒ පිළිබඳව වාස්යාගෙන් විමසයි. පියා සිතන්නේ වාස්යා එය සොරකම් කළ බවයි. ඒ මොහොතේ ටිබුර්සි පැමිණ බොනික්කා ආපසු දෙයි. මරුස්යා මියගිය බව පවසන ඔහු වාස්යා එය දීම නිසා තම දියණියගේ අවසාන දවස් කිහිපය සතුටින් ගෙවුණු බව කියයි. සියල්ල වටහා ගන්නා වාස්යාගේ පියා මහත් කරුණාවෙන් පුතාට මරුස්යාගේ අවමගුලට සහභාගි වන්නට අවසර දෙයි.
නැඟණිය ද පියා ද තමා ද වරින්වර මරුස්යාගේ සොහොන කරා එළැඹි බව වාස්යා කියයි. අවසානයේ ඔවුන්ට ද ඒ පෙදෙසින් වෙන්ව යන්නට සිදුවේ. ඊට පෙර ඔවුහු ඇගේ සොහොන වෙත එළැඹ සමුගනිති.
මේ කතාව කියවා අවසන් කරන කෙනෙකුගේ සිතේ ශෝකයක් ශේෂ වෙයි. ඒ අතරම මිනිස්කම කියා යමක් මෙලොව ඇත් නම් ඒ කුමක් ද’යි වටහා දෙන්නට මේ කෙටි නවකතාව සාර්ථක ලෙස සමත් වෙයි.
මේ කෘතිය 1983 දී නමින් සම්මානනීය සෝවියට් චිත්‍රපට අධ්‍යක්‍ෂිකා කිරා මුරටොව්නා ජෝර්ජිව්නා අතින් ‘අඵ ගල් අතර‘ නමින් සිනමාවට නැඟිණ.
‘නරක උන් ඇසුරෙහි’ චූලානන්ද සමරනායකගේ කෘතියකි. මේ කෙටි නවකතාව සමග කෙටිකතා හයක් ද ඒ කෘතියට ඇතුළත් ය.
