ලියුම්කාර සේපියන්ස් ගොයියාට නම්, තවමත් මිනිසුන් කියන්නේ කවුද? යන්නත්, තමා කියන්නේ කවුද? යන්නත් ගැන ඇත්තේ උභතෝකෝටිකයකි. ජීවිතයේ සිතිවිලි, බලාපොරොත්තු, ජීවන බාධක අරවා මේවා එද්දී මේ මනුෂ්යත්වයට වඩා ඉහළ ‘සුපිරි මිනිසකු’ වන්ට ඇත් නම් යැයි හිතුණු වාර අනන්තය; අප්රමාණය. සේපියන්ස් ගොයියාට එහෙම හිතෙන්නට වසර දසදහස් ගණනක් උඩදීද අපේම මුතුන් මිත්තන් වූ විසේකාර සේපියන්ස් ගොයියලාටද ඒ අදහස එලෙසින්ම පහළ වී තිබේ. අද කතා කරන්නේ 19 වැනි සියවසේ පහළ වූ සුපිරි මිනිසකු ගැන වූ අදහස වත්මන් පරපුරේ ඔළුවට දැමූ සුන්දර සේපියන්ස් කෙනකු හා එකී සංකල්පය ගැනය.
ඉහළ මිනිසා, අධි මිනිසා, උපරි මිනිසා, සුපිරි මිනිසා ලෙස හඳුන්වන වදන ජර්මානු බසින් වරනැඟෙන්නේ ‘ඌබර්මෙන්ච්’ (Übermensch) ලෙසය. මේ සංකල්පයේ සුන්දර සේපියන්ස්වරයා වන්නේ, ජර්මානු ජාතික ප්රකට දාර්ශනිකයකු වන ෆෙඩ්රික් විල්හෙල්ම් නීට්ෂේ (Friedrich Wilhelm Nietzsche 1844 -1900) ය. නීට්ෂේ යනුවෙන් ලිවුවාට ඔහුගේ නම වරනඟන්නේ ‘නීචේ’ කියාය.
ශ්රී ලාංකේය සංස්කෘතිය තුළ අපට සමීප ‘උබර්මෙන්ච්’ නොහොත් සුපර්මෑන්ස්ලා ගණයට ගත හැකි සේපියන්ස් චරිත බොහෝය. අපට දසමහා යෝධයෝ හෙවත් යෝධයෝ දහයක්ම සිටිති. ඊට අමතරව නීලමහා යෝධයා වැනි යගදාවෙන් ගසා මුහුද දෙබෑ කළ හැකි පන්නයේ ඌබර්මෙන්ච් කෙනෙක්ද සිටී. රාවණ යනු අප සංස්කෘතියේ සිටියායැයි හිතන උපරිම ගණයේ උබර්මෙන්ච් කෙනෙකි. ඒ අයගේ සූවිශේෂත්වය වූකලි, සාමාන්ය මනුෂ්යයන්ට නැති තරමේ මහා කාය බලයකින් යුක්ත වීමය. රාවණාගේ තත්ත්වය ඊට තරමක් දියුණුය. ඔහු හිස් දහයක් හෙවත් විශේෂ බුද්ධිමය තත්ත්වයන් දහයක් හෝ දහගුණයක ප්රඥාවක් සහිත තැනැත්තෙකි. එසේම බුදුසමය තුළද සුන්දර ඌබර්මෙන්ච්ලා සිටිති. සෝවාන්, සකෘදාගාමී, අනාගාමි, අර්හත් උතුමන් සහ බුදු, පසේබුදු උත්තමයන් ඒ කාණ්ඩයට වැටේයැයි ඉඳුරාම සිතේ. එසේම, බටහිර සමාජය තුළද සාම්ප්රදායික දේව සංකල්ප, යෝධයන්, යක්ෂයන් ආදි අතිමානව ශක්තීන් සහිත සංකල්පද නොඅඩුව තිබේ.
එහෙත් නීචේගේ ඌබර්මෙන්ච් හෙවත් සුපිරි මිනිසා සංකල්පය වූකල, මිනිසාට ළඟා කරගත හැකි, ප්රබුද්ධ සහ දියුණු මානව තත්ත්වයක් ගැන ප්රායෝගික වූ දාර්ශනික කියවීමකි. සාම්ප්රදායික සදාචාරයේ සීමා සහ සමාජ සීමා ජය ගෙන, ස්වයං-නිර්මාණාත්මක චින්තනයක් වැලඳගත් සහ ජීවිතය කෙරෙහි ධනාත්මක දෘෂ්ටිගත ආකල්පයක් ඇති පුද්ගලයකු නිර්මාණය කරගැනීම ගැන එමඟින් අදහස් කෙරේ.
ඌබර්මෙන්ච් සුපිරි මිනිසාගේ දර්ශීය ලක්ෂණ මෙසේය. සාම්ප්රදායික සදාචාරය ඉක්මවා යමින්, පෙර ස්ථාපිත සම්මතයන්ට අනුගත වීමට වඩා සාම්ප්රදායික යහපත හා නපුරෙන් ඔබ්බට (Beyond Good and Evil) ගමන් කර ඔවුන්ගේම වටිනාකම් සහ අර්ථ නිර්මාණය කරන මිනිසෙකි; තමාගේ දුර්වලතා සහ සීමා මඟහරවා ගැනීමට නිරන්තරයෙන් උත්සාහ කරන ස්වයං-වැඩිදියුණු කිරීමේ ක්රියාවලියක් හෙවත් ස්වයං අබිබවා යෑමට (Self-Overcoming) සමත් මිනිසෙකි; බලයට ඇති කැමැත්ත (Will to Power) සමඟ, ආධිපත්යවාදි අර්ථයකින් නොව, ස්වයං-ප්රගුණ කිරීම, වර්ධනය සහ ජීවිතය තහවුරු කිරීම සඳහා වන තල්ලුවක් ලෙස කටයුතු කරන චරිතාපදානයකි; ශූන්යවාදය/ නාස්තිකවාදය ප්රතික්ෂේප කිරීමත් (Rejection of Nihilism), ආවේණික ලෙස අර්ථයක් නැති ලෝකයක අර්ථය සහ අරමුණ සොයාගැනීමට මාර්ගයක් ඉදිරිපත් කරන මිනිසෙකි. ඌබර්මෙන්ච් යනු ස්ථාවර හෝ දෘඪ ස්ථිතික පරමාදර්ශයක් නොවන අතර (Not a Fixed Ideal), ස්වයං-සොයාගැනීමේ සහ ස්වයං-නිර්මාණය කිරීමේ ගමනක් බවට පත් වීමේ අඛණ්ඩ ක්රියාවලියකි. එමෙන්ම, ඌබර්මෙන්ච් යනු එහි වූ වචනාර්ථයෙන් කියවෙන හුදු සුපිරි මනුෂ්යයෙක් (Not a Literal Superhuman) නොවේය. නැත හොත්, අධිමානුෂික හෝ භෞතික පරිණාමයක් නොව, මානසික හා ආධ්යාත්මික පරිවර්තනයක් සහිතව ගොඩනඟන ලද විශිෂ්ට මානව පෞරුෂයකි.
නීචේ දැඩි අධ්යාපනික පරිසරයක් යටතේ අධ්යාපනය ලැබූවකු වන අතර, ඔහු සම්භාව්ය සාහිත්යයේ සහ ආතර් ෂෝපන්හවර් (Schopenhauer1788-1860) ගේ දර්ශනයේ බලපෑමට හසු වූවෙකි. ආතර් ෂෝපෙන්හවර් යනු බටහිර දාර්ශනිකත්වය තුළට චතුරාර්ය සත්යය පිළිබඳ බෞද්ධ දාර්ශනික සංකල්ප ගෙන යෑමේ පුරෝගාමි චරිතය ලෙස දැක්වේ. එහෙයින්, නීචේගේ ඌබර්මෙන්ච් සඳහා බෞද්ධ දාර්ශනික ස්පර්ශයක්ද ඇතැයි අනුමාන කළ හැකිය. 1882දී ඔහු ලියූ, ‘සමලිංගික විද්යාව’ නමැති කෘතියේ ‘දෙවියන් මියගොස් ඇත’ යනුවෙන් ප්රසිද්ධ ලෙස ප්රකාශ කළේය. මේ ප්රකාශය උත්තරීතර ජීවියකුගේ සැබෑ මරණය ප්රකාශ කිරීමක් ලෙස අර්ථකථනය කර තිබේ. එහෙත්, බොහෝ විද්වත්තු, එය වූකලි සදාචාරය සඳහා වූ ක්රිස්තියානි දෙවියන් මත, නීචේගේ සමාජය යැපීම පිළිබඳ ප්රබල විවේචනයක් ලෙස සලකති.
1883 දී ප්රකාශිත, නීචේගේ “දස් ස්පෝක් සරතුස්ට්රා” (Thus Spoke Zarathustra) කෘතිය පුරාණ පර්සියානු ආගම වන සොරුස්ට්රියානුවාදයේ (Zoroastrianism) නිර්මාතෘ වන සොරුස්ටර් (Zoroaster) නැත හොත් සරතුස්ට්රා (Zarathustra) විසින් ලබාදුන් උපමා සහ කථා මාලාවක් ලෙස සකසා තිබේ. ආගම විසින්, සර්ව බලධාරි දෙවියන් පිළිබඳ සංකල්ප, යහපත සහ අයහපත අතර විශ්ව අරගලය සහ සදාකාලික විපාකයක් සහිත දිව්ය විනිශ්චය දිනයක් ආදිය හඳුන්වා දී තිබේ. එහෙත්, මේ අදහස් රැසක් පසුව යුදෙව් ක්රිස්තියානි විශ්වාසයන්ට ඍජුව බලපෑවේය. බටහිර ශිෂ්ටාචාරය වැරදි මාවතක ආරම්භ කිරීමට සරතුස්ට්රාගේ ඉගැන්වීම් වගකිව යුතු බවට තර්ක කරමින්, නීට්ෂේගේ පොත මනුෂ්ය වර්ගයාගේ විමුක්තිය උදෙසා නිසි මාවතට යොමු කිරීම සඳහා අනාගතවක්තෘවරයා නැවත මහ පොළොවට රැගෙන එයි.
නීචේ සිය කෘතියේ පෙරවදනෙහි ඌබර්මෙන්ච් පිළිබඳ අදහස හඳුන්වා දෙයි. අනාගතවක්තෘ සරතුස්ට්රා කඳු ගුහාවකින් පිටත් වී නගරයකට සේන්දු වෙයි. එහිදී, ඔහු, මිනිසකු තද කඹයක් මත ඇවිදිමින් සිටින ආකාරය දෙස බලා සිටිමින්, සිය සුපිරි මිනිසා පිළිබඳ සංකල්පය දේශනා කිරීමට පටන් ගනී: “මම ඔබට ඌබර්මෙන්ච් උගන්වමි,” අනාගතවක්තෘවරයා පවසයි. “මිනිසා යනු ජය ගත යුතු දෙයකි. ඔහු අබිබවා යෑමට ඔබ කළ යුත්තේ කුමක්ද? මිනිසා යනු සතා සහ ඌබර්මෙන්ච් අතර සවි කර ඇති කඹයකි; නැතහොත් අගාධයකට උඩින් වූ කඹයකි.” ඔහු ඔහුගේ ඉගැන්වීම් දිගටම කරගෙන යන විට, මෙම ප්රබුද්ධ ඌබර්මෙන්ච් බවට පත්වීමේ මාර්ගය උපමා රූපක මඟින් ඉදිරිපත් කරයි. ඒ සඳහා ඔටුවකු, සිංහයකු සහ දරුවකුගේ රූපක භාවිත කරයි. බර උසුලන ඔටුවකු කාන්තාරයට ගමන් කරන අතර, එහිදී ඌ කැරලිකාර සිංහයකු බවට පරිවර්තනය වේ. සිංහයා අවසානයේ දරුවකු බවට පරිවර්තනය වීමට පෙර මකරාගේ උසස්භාවයට අභියෝග කරයි.
නීචේගේ මිනිසා ගමන් කරමින් සිටි කඹය, මිනිස් අතීතය සහ නව මානව ස්වරූපයක් හෙවත් සම්පූර්ණ, ප්රබුද්ධ ජීවියකු අතර පාලමක් විය. ඔටුවාගේ, සිංහයාගේ සහ දරුවාගේ කතාව මේ වෙනස ඉටු කිරීමට අවශ්ය මාර්ගය නිරූපණය කරයි. ඔටුවා මානව වර්ගයාගේ පැරණි වටිනාකම්වල බර උසුලයි. මකරා හෙවත් පවතින්නා වූ ස්ථාපිත චින්තනයට අභියෝග කරන සිංහයා බවට ඔටුවා පරිවර්තනය විය යුතු බව පවසයි. දරුවා ආරම්භය සහ නව මනුෂ්යත්වය නියෝජනය කරයි.
ඌබර්මෙන්ච් යනු මානව වර්ගයේ යා යුතු උපරිමය හෙවත් අවසාන ඉලක්කය විය යුතුයැයි නීචේ අදහස් කළේය; නැත හොත්, තත්කාලීන සමාජයේ ක්රිස්තියානි පරමාදර්ශයන් බැහැර කර, මානව පරිණාමයේ අවසාන ස්වරූපය කරා ගමන් කිරීම සිදු කළ යුතු බව කීවේය. මිනිසුන් අසම්පූර්ණ ජීවීන් ලෙස ඔහුට හැඟී ගියේ, ආගම පිළිබඳ පැරණි සංකල්ප සපුරාලීමේ මාධ්යයක් ලෙස, තවමත් මිනිසුන් ඕනෑවට වඩා ඒ මත රඳා පවතින බැවිනි. එනිසාම, ආගම බැහැර කිරීම මනුෂ්යත්වයේ පරිවර්තනයේ කේන්ද්රීය අංගයක් බව නීචේ දැඩිව ප්රකාශ කළේය.
එහෙත්, ඒ සඳහා නිශ්චිත ක්රමවේද පිළිබඳ නිශ්චිත අදහසක් ඔහු තුළ නොවීයැයි විද්වත්හු පවසති. එහෙයින්ම, ඔහුගේ කෘති අධ්යයනය කළ සමහර පසුකාලීන විද්වතුන් ඌබර්මෙන්ච් දුටුවේ මනසේ අභ්යන්තර අවුල් සහගත තත්ත්වයන් ජය ගෙන කලාත්මක හා දාර්ශනික නිදහස ලබා ගත් මිනිසකු ලෙස ය. තවත් සමහරුන් එය දුටුවේ තමන්ගේම සාරධර්ම පද්ධතියට අනුව ජීවත් වන පුද්ගලයකු වශයෙනි. තවත් සමහරු එය මනුෂ්ය වර්ගයා මනුෂ්යත්වයේ සීමා ඉක්මවා යන පරිණාමයක් ලෙස සැලකුවෝය.
කම්කරුවන් විසින් සමාජය ප්රතිනිර්මාණය කිරීම පවා නීචේනුවාදී (Nietzschean) ව්යාපෘතියක් යැයි සමහර විද්වත්හු පවසති; එනම්: උසස් මිනිසකු තනන දේශපාලනික ව්යාපෘති තුළටද නීචේගේ සංකල්පය ගමන් කර තිබේය යන අදහසකි.
කෙසේ වෙතත්, නීචේගේ මේ සුපිරි මිනිසා පිළිබඳ අපූරු ඉගැන්වීම, ඇඩොල්ෆ් හිට්ලර් (1889-1945) විසින් අවභාවිත කළ බවද පැවසේ. 1933 දී නාසීන් බලයට පත් වූ පසු, ඔවුන්ගේ වාර්ගික උත්තරීතර බව පිළිබඳ ප්රතිපත්ති සාධාරණීකරණය කරන්නට ඌබර්මෙන්ච් සංකල්පය යොදාගත්හ. නාසි බලධාරීන් වාර්ගික ධුරාවලියක් ගොඩනඟාගත් අතර, එය ජර්මානුවෝ උබර්මන්ෂෙන් නොහොත් ‘සුපිරි මිනිසුන්’ ලෙස ඉහළින්ද, යුදෙව්වෝ අන්ටර්මෙන්ච් (Untermensch) නොහොත් උපමානවයන්/ පහත් මිනිසුන් (subhumans) ලෙස පහළින්ද තැබූහ. මේ නියමයන් නීට්ෂේගේ කෘතියෙන් ව්යුත්පන්න වන්නට ඇතත්, නීචේ නාසි පරමාදර්ශවල ආධාරකරුවෙක් නොවීය. නීට්ෂේ 1900 දී මිය ගිය නමුත් සිය ජීවිත කාලය තුළ ඔහු ජාතිකවාදය සහ යුදෙව් විරෝධය දැඩි ලෙස පිළිකෙව් කළේය. කෲරත්වය සහ අවනීතිය සාධාරණීකරණය කිරීම සඳහා තම දර්ශනය භාවිත කළ හැකි බව ඔහු දැන සිටි අතර, ඔහුගේ පරමාදර්ශි සුපිරි මිනිසා විසින්, එසේ ක්රියා කිරීමට ඇති ආශාව පරදා, ජය ගන්නා බවටද තර්ක කළේය.