සැඳෑ සෙවණ

“නෑ ඉස්කෝලෙ
මහ­ත්තයා. මේ තමයි ඒකට සුදු­සුම කාලෙ… ජීවත් වෙන්න හැබෑ ආදරේ ඕනි මේ වය­සට. තරුණ කාලෙ
කෙනෙ­කුට ළං වෙන්නෙ ධන­යට, බල­යට,
කාම­යට. ඒ හිත්
ඉක්ම­නට වෙනස් වෙනවා. ඒත් දැන් අපේ හිත් පිරි­සි­දුයි.”

මං සුදු හාමිනේ තනි කරන්නෙ නෑ. දැන් නාඬා නිඳාගන්න.”

“ඉස්කෝලෙ මහත්තයා, ඉස්කෝලෙ මහත්තයට මං නැතිව පාළුවක් දැනෙයි නේද?”

‘සැඳෑ සෙවණ’ වැඩිහිටි නිවාසයේ ගිලන් කාමරය තුළින් පුංචි ඉකිබිඳුමක් ඇහුණෙ. වේදනාත්මක කෙඳිරිලි හඬක් එක්ක ඇසුණ මේ ස්වරය කාගෙ කාගෙත් හද කම්පා කරවන්නට සමත් වුණා.

වැඩිහිටි නිවාසය ආරම්භ කරලා දැන් වසර දහයකටත් වැඩියි. සාම්ප්‍රදායික වැඩිහිටි නිවාස සංකල්පයට තරමක් දුරස් වෙන්නට, මේ පරිසරය ගොඩනැඟී තිබුණෙ. ජීවිතයේ සැඳෑ සමය ගෙවා ගැනීම අසීරු වුණ මෙතැනට එන බොහොමයක් දෙනා මෙතැනදි තම අවසන් සුසුම් පොද බොහොම සැනසිල්ලෙ හෙළන පරිසරයක් දක්නට ලැබුණෙ.

ජීවිතයේ ජවසම්පන්න කාලයේදී සිය කාලය, ශ්‍රමය නොමසුරුව මුදාහරින්න හැකි වුණත්, නර කෙසක් නැඟීගෙන එද්දි, ඇඟපත අවසඟව යද්දි, මොන තරම් බලසම්පන්න චරිතයක් වුණත් අසරණ වෙන්නෙ ලෝක දහමට නතුව. කාගෙ හරි සහයෝගයක් වුවමනා වන හැමෝගෙම ආදරය, කරුණාව ඇවැසි වන කාලයක් වුණත්, මේ හැම දෙයක්ම ජීවිතෙන් පලා යන්නෙත් මේ කාලයෙදිමයි. ඒත් එක්කම ජීවිතය අසරණ වෙන්නෙ හැඟීම්වලින්ම ඔත්පළ වෙලා.

රණසිංහ ඉස්කෝලෙ මහත්තයා මේ නිවහනට ආවෙත් සිය වයෝවෘද්ධ ජීවිත කාලය සැනැසිල්ලෙ ගෙවාදැමීමට. තිස් වසරක සිය වෘත්තීය ජීවිතය හමාර වෙද්දි රණසිංහ ඉස්කෝලෙ මහත්තයත් ගතින් වගේම හිතෙනුත් බොහොම දුර්වල වෙලා හිටියෙ. තමන්ගේම සවිශක්තියෙන් උපයපු හැම දෙයක්ම දරුවන් අතරෙ බෙදිල යද්දි ඔහුට ජීවිතයේ සන්තකවම උරුම වුණ එකම වත්කම වුණේ මාසික විශ්‍රාම වැටුප පමණයි. ලොකු පුතා, දුව විවාහ වෙලා ගෙදරින් බැහැරට යද්දි, පුංචි පුතා ලේලියක් නිවෙසට කැන්දාගෙන එද්දි, ගුරු ජීවිතය තුළ අත්වින්ද ගරු නම්බුනාම බොහොම හෑල්ලුවට ලක් වෙමින් තිබුණෙ හිරු දුටු පිනි වගෙයි.

තමන් එක්ක එකට ඉගෙන ගත්තු සුජාතා තමන්ගෙ බිරිය විදිහට ජීවිතයට ළං කරගත්තෙ ඇයගේ පාර්ශ්වයේ ප්‍රබල විරෝධතා මැද. ඉහළ වලවු පෙළැන්තියක නම්බුකාර ජීවිතය තුළ අත්වින්ද සැප පහසුකම් ඇයට ළං කර දෙන්නට රණසිංහ ඉස්කෝලෙ මහත්තයගෙ සොච්චම් පඩියට හැකියාවක් තිබුණෙ නැහැ.

සුදු හාමිනේගේ බොඳ වුණු කඳුළු අතරින් ඉස්කෝලෙ මහත්තයාගේ හිත අතීතයේ අහුමුලු පුරා ඇවිදගෙන ගියා.

“මගේ ඕනෑ එපාකම් බලන්න බැරි හිඟන පඩියක් නම් තියෙන්නෙ මොකටද මාව කසාද බැඳගත්තෙ… ළමයි තුන්දෙනා තමුසෙ භාර ගන්නවා. අපේ අයියලා මගේ ජීවිතේ භාර ගනීවි.”

සාරි හැට්ටයක රේන්ද පටියක වියදම ගැන කතා කරද්දි සුජාතා එය මහමෙරකට ගනන් ගෙන නිවෙසින් බැහැරට ගියේ කොයි තරම් ආත්මාර්ථකාමී විදිහට ද කියල ඉස්කෝලෙ මහත්තයට හිතන්න වුවමනා වුණේ නැහැ. ඒ වෙද්දි ලොකු පුතා වයස අවුරුදු දොළහ පහු කළා විතරයි.

අද වුණත් අහස ගුගුරා වැහි ඇදවැටෙන අඳුරු හැන්දෑවකට ඒ මූසල අතීත සිදුවීම ඉස්කෝලෙ මහත්තයගෙ හිතට හීන් වේදනාවක් නොගෙනාව නෙවෙයි.

“සුදු හාමිනේ තව කැඳ උගුරක් බොන්න.”

ඉස්කෝලෙ මහත්තයා පුංචි ටීපෝ මේසය උඩ වසා තිබුණ කැඳ කෝප්පයෙන් හැන්දක් පුරවලා ඇයගේ මුවට ළං කළා. හරියට කුරුපු පැටියෙක් වගේ ඇයගේ මුව විවර වුණේ.

අග හිඟකම් පිරිල තිබුණත් දරු තුන්දෙනාට දුකක් නොදී රැකබලා ගන්න ඉස්කෝලෙ මහත්තයට පුළුවන් වුණා. සුජාතාගේම විදිහට දියණියට රුව ගුණ අපූරුවට පිහිටලා තිබුණා. පුත්තු දෙන්නා ඉගෙනගන්නම හපන්නු වුණේ එක විදිහට. කවදාවත් අම්මා නැති අඩුවක් දරුවන් තුන්දෙනාට දැනෙන්න ඉස්කෝලෙ මහත්තයා ඉඩ තිබ්බෙ නැහැ.

වචනයේ පරිසමාප්ත අර්ථයෙන්ම ඉස්කෝලෙ මහත්තයා දරු පරපුරකටම, පරම්පරා කිහිපයකටම ජීවය දුන්නු ගුරුවරයෙක් වුණා. නිවැරදි දිශාවට ජීවිතය ගෙනියන්න ඔහුට හැකි වුණේ ඒ නිසා. තාරුණ්‍යයට දැනෙන, හැඟෙන දඩබ්බර, විනෝදකාමි සිතිවිලි දිගේ දුවන් යන සිතක් ඔහුට තිබුණෙ නැහැ.

පොඩි පුතා ලේලිය කැන්දාගෙන එද්දි ඉස්කෝලෙ මහත්තයා කල්පනා කළේ ආයිමත් මේ ගෙදර සතුටින් පිරෙයි කියලා. විශ්‍රාම ජීවිතය කොයි තරම් කටුකද කියල ඔහුට දැනෙන්න වුණේ තමන්ගෙ ගෙදර පරිසරය තුළදීමය.

අතපය වලංගු නැතිව, ඇහේ පෙනීම අඩුකමට ඉඳුල් ටිකක් බිම වැටුණත්, වතුර ටිකක් ඉහිරුණත් එය විශාල වරදක් විදිහටයි තරුණ ලේලියට පෙනුණෙ.

“වයසට ගියා කියල ඔහොම අපිළිවෙළට වැඩ කරන්න ඕනිද? අම්මා වුණත් මේ ගෙදර දාල යන්න ඇත්තෙ ඔය කරදර නිසා තමයි. මේ ගෙදර ඉඳල මගේ ළමයවත් මට පිළිවෙළට හදාගන්න බැහැ.”

මේ වගේ දරුණු වාග් ප්‍රහාර දවසින් දවස ඉහළ ගියා මිසක් අඩු වුණේ නැහැ. එක දවසක් නැඟෙනහිර අහසින් ඉර ලෝකය දිහා බලද්දිම වගේ ඉස්කෝලෙ මහත්තයා ගෙදර පරිසරය අත්ඇරලම ආවෙ හරිම සැහැල්ලු සිතින්. ඒ ගමන නැවතුණේ ‘සැඳෑ සෙවණ’ ගේට්ටුව අසල.

ප්‍රධාන පාරෙන් අතුරු පාර දිගේ එද්දි ඈතටම පෙනුණෙ විශාල බුදු පිළිමය. ළා රෝස පාට තීන්තෙන් ආලේප කරල තිබුණ වැඩිහිටි නිවාසයේ බිත්ති හරියට හිනා වෙලා ‘ආයුබෝවන්’ කියනවා වගෙයි ඉස්කෝලෙ මහත්තයට දැනුණෙ. උපැස් යුවළ තව ටිකක් පිහදමල ඉස්කෝලෙ මහත්තයා බෝඩ් ලෑලි කියෙවුවා.

“මෙතුවක් නොලද සැනැසුම

මෙතැනදී හමු වේවා!”

ඇත්ත නේන්නම්. ගෙදර පරිසරය, දරු පවුල් එක්ක ගෙවන ජීවිතය සැනැසීමක් වුණ කිසිම කෙනෙක් මේ වගේ තැනකට එන්නේ නැහැනෙ.

“සියලු සත්ත්වයෝ සුවපත් වෙත්වා! හැමදාම මුමුනන වචන පේළිය වුණත් නිදහස් හිතින් කියවගෙන යද්දි තමයි අර්ථවත්ව වැටහුණේ.

වැඩිහිටි නිවාසය කොටස් කිහිපකයට වෙන් කරල තිබුණා. කාන්තාවන්ට, පිරිමින්ට වෙන් වෙන් වශයෙන් ශාලා සකස් වෙලා තිබුණා. ඇඳන් පේළි හරියට රෝහලක වාට්ටුවක් වගේ. ආහාර ශාලා, කියැවීම් ශාලා, ගිලන් කාමර මේ සියල්ලම නව අත්දැකීම් සමූහයක් වුණත් ඒ දේවලට ඉස්කෝලෙ මහත්තයා ඉක්මනින්ම හුරු වුණා.

හැමදාම ඉස්කෝලෙ මහත්තයා පාන්දරින්ම අවදි වුණා. නිවාසයේ විශාල ගෙමිදුලේ ගහකොළ එක්ක කතා කළා. මෙතැනට එන බොහොමයක් දෙනා ඒ වගෙයි. තමන්ට මේ තාක් කියා ගන්ට බැරි වුණු දුක, කාන්සිය ගහකොළ එක්ක බෙදාගත්තා.

චෙකොෆ්ගෙ ‘වැලපීම’ කෙටි කතාවෙ මහලු මනුස්සයා තමන්ගෙ දුක කවුරුවත්ම නොඇසූ විට සිය අශ්වයාට පවසන හැටි ඉස්කෝලෙ මහත්තයාට මතක් වුණා.

ගෙවත්ත පුරාවට එක එක වර්ගයේ මල් පැළ හිටවලා හුඟක් වෙලාවට මේ ගස්වැල්වලට සාත්තු කරන්නෙත් කාගෙන්වත් පිහිටක් නැති මේ පිරිසමයි. එය ඔවුනට විශාල විනෝදයක් වගේම සහනයක් වුණා.

හැමදාමත් එකම විදිහට තියෙන සමන්පිච්ච වැලේ මල් පොහොට්ටුවක්වත් නැති තරම්. ඉස්කෝලෙ මහත්තයට මතක් වුණේ ගෙදර ඉස්සරහ තියෙන සමන්පිච්ච වැල. මුළු ගෙවත්තම සුවඳ වෙන්නෙ ඒ සමන්පිච්ච වැලෙන්.

“මේ වැලෙත් ඒ වගේ පිරෙන්න මල් පිපුණ නම්…” ඉස්කෝලෙ මහත්තයට හිතුණා.

ජීවිතයේ බොහෝ දේට හුරු වෙමින් කාලය ගෙවුණා. නිවාසයට නව සාමාජික සාමාජිකාවන් එකතු වෙනවා. තව අය මියයනවා. පුරුදු පුහුණු වූ චර්යාව ඒ ආකාරයටම හැමදාම ගලා ගියා.

ඉස්කෝලෙ මහත්තයට සුදු හාමිනේ මුණ ගැහුනෙත්, තමන් ආදරයෙන් සාත්තු කළ සමන්පිච්ච වැලේ පුංචි පොහොට්ටුවක් පිපුණෙත් එකම කාලයෙ.

‘සුදු හාමිනේ’ කියල හැමෝම ඇයට කතා කළේ යෞවන කාලයේ පැහැපත් පෙනුමකින්, මනා රූ සපුවකින් හිටි ලකුණු ඇය කෙරෙන් පලා නොගිය නිසාම නෙවෙයි. ඇයට තිබුණෙ කාටත් දිරිය දෙන වාසනාවන්ත පෙනුමක්. කාරුණික බවක්. ජීවිත කාලය පුරාම සැබෑ සෙනෙහස ඇය අත්විඳල තිබුණෙත් නැහැ.

සමන්පිච්ච වැල දැන් සරුවට වැඩිලා. මල් එක සීරුවට සුවඳයි. දෙන්නටම කවදාවත්ම නොදැනුන ජීවයක් ජීවිතවල දැනෙන්නට වුණා.

“ඉස්කෝලෙ මහත්තයා මං ඉස්සර හරිම හැඩකාරි. විශ්වවිද්‍යාලයෙ ඉන්න කාලෙ මාව සහේට ගන්න ඉළන්දාරි කොයි තරම් බලා හිටියද? ඒත් මගෙ හිත ගත්තු ඉළන්දාරියා මට කැමති වුණේ නැහැ. එදා ඉඳල මම හැමදාම තනි වෙන්න තීරණය කළා. මගේ හැමදේම සහෝදරයින්ට දුන්නා. පහුවෙද්දි එයාලට අපි ගැන බලන්න කාලයක් නැහැ නොවැ. අපි ඕවට තරහ අරන් හරි යන්නෙ නැහැ.”

සුදු හාමිනේ කියවගෙන යද්දි ඉස්කෝලෙ මහත්තයා අහගෙන ඉන්නෙ හරියට දරුවකුගේ දුක අහන්නා වගෙයි. සුදු හාමිනෙත් ඒ වගෙයි. ජීවිතය දිහාවෙ උපේක්ෂාවෙන් බලන්න සුදු හාමිනේ නිසාම ඉස්කෝලෙ මහත්තයට පුළුවන් වුණා.

“ඇයි සුදු හාමිනේ අපිව මේ තරම් පමාවෙලා මුණගැහුණෙ…”

“නෑ ඉස්කෝලෙ මහත්තයා. මේ තමයි ඒකට සුදුසුම කාලෙ… ජීවත් වෙන්න හැබෑ ආදරේ ඕනි මේ වයසට. තරුණ කාලෙ කෙනෙකුට ළං වෙන්නෙ ධනයට, බලයට, කාමයට. ඒ හිත් ඉක්මනට වෙනස් වෙනවා. ඒත් දැන් අපේ හිත් පිරිසුදුයි.”

සුදු හාමිනේ කියන්නෙ තමන්ගෙ පිරිපැසුණු බුද්ධිය තවමත් මොට වෙලා නැහැ කියල මතක් කරන්න වගෙයි.

ඉස්කෝලෙ මහත්තයා හුඟක් කල්පනා කළා. හැන්දෑවෙ දෙන්නම එකතු වෙලා සමන්පිච්ච වැලට සාත්තු කළා. කියැවීම් ශාලාවෙන් පොත් හොයාගෙන මාරුවෙන් මාරුවට කියෙවුවා.

අසනීප වෙලා සුදු හාමිනේව රෝහල්ගත කළා කියල ඇහුවම ඉස්කෝලෙ මහත්තයා හීල්ලුවා. මේ දෙන්නගෙ ළෙන්ගතුකම හැමෝටම රහසක් වුණේ නැහැ. කාටවත් ඒ ගැන ප්‍රශ්න කරන්න, හිතන්න මානසික වටපිටාවක් තිබුණෙ නැහැ. අසනීප තත්ත්වය බරපතළ වෙද්දි ඇයව නිවෙසේ ගිලන් ශාලාවට රැගෙන එන්න සිදු වුණේ මානසික සෞඛ්‍ය ගැන හිතලා. සුදු හාමිනේට කිසි අඩුවක් නොවෙන්න සත්කාර කරන්න ඉස්කෝලෙ මහත්තයට පුළුවන් වුණේ ඒ විදිහට.

ගිලන් යහන අසල හිටිය තමන්ගෙ වැහැරුණු අත සුදු හාමිනේගේ අතේ පැටලෙද්දි ඉස්කෝලෙ මහත්තයා කලබල වුණා. සුදු හාමිනේගෙ ඇඟිලි හිර වෙලා තමන්ගෙ අතට බරක් වෙද්දි ඉස්කෝලෙ මහත්තයා ඇයගේ දෑස් දිහාවෙම බලා හිටියා.

කියා ගන්නට බැරි අසරණකමක් මුසු වුණු ඒ බැල්ම සංසාරගත බැඳීමක ආත්මීය නිමාවක ලකුණු සටහන් කළා. ඉස්කොල මහත්තයා පොඩි ළමයෙක් වගේ ඉකිබින්දා.

ඒත් එක්කම මිදුලෙ සමන්පිච්ච වැලේ මල් සුවඳ ඔහුට දැනී නොදැනී ගියා.

වචන 1000ක් පමණ වන සේ රචනා කළ ඔබගේ කෙටිකතා නිර්මාණ අප වෙත යොමු කරන්න

කෙටිකතාව
“සිළුමිණ” ලේක්හවුස්, කොළඹ.
[email protected]