දුම්පානය කියන්නේ ඇබ්බැහියක්, නමුත් මූලිකම දේ එය නැවැත්විය හැකියි. වැදගත් වන්නේ එසේ නැවැත්වීම සඳහා අනුබල දෙන වටපිටාව සකස් කරගැනීමයි. දුම්පානය අඩු වූ කාලය පිළිබඳ සලකා බලද්දි ඒ කාලයේ දුම්බීමේ ආකර්ෂණය අඩු කිරීම සඳහා ආකර්ෂණීය ව්යාපාරයක් ක්රියාත්මක වුණා. එහිදී ප්රචාරය කෙරුණු “සිගරැට් බිව්වම ගඳයි, ලිංගික අප්රාණිකත්වය ඇතිවෙනවා” වගේ දේවල් දුම්පානය කරන පුද්ගලයන්ගේ හිතට බලපෑමක් ඇති කළා. ”
දුම්පානය ඇබ්බැහිකමක් ලෙස දිගින් දිගට යන්නේ ඇයි කියන කරුණට බලපාන සාධක කිහිපයක් තිබෙනවා. දුම්පානයෙන් වැළකී ඉන්න ක්රම හොයන්න කැමති තරුණයෙක් ගූගල් එකේ හෝ යූටියුබ් එකෙන් සර්ච් කරලා බැලුවම හමුවන ලිපි, දැනුම්වත් කිරීම්, උපදේශන පත්රිකා වැඩි ප්රමාණයක තියෙන්නේ දුම්පානයෙන් මිදීමට තිබෙන අසීරු බව සහ එය කළ නොහැකි දෙයක් බවට හැඟවෙන කරුණු. දුම්පානය කරන පුද්ගලයාට එය තවත් අසීරු වෙනවා. මූලිකම දේ දුම්පානයෙන් අසරණ වී සිටින පුද්ගලයකුට දුම්බීම නවත්වන්න බැරි සංකල්ප දීම සුදුසු නැහැ. ”
“සමහර පුද්ගලයන් ජනවාරි පළමු වැනිදා එහෙමත් නැත්නම් එවැනි විශේෂ දවසක දුම්පානය නතර කරනවා කියලා ඉලක්කයක් තියාගෙන ඉන්නවා කියලා හිතමු. ඒත් ඒ දවස පහුවෙලා සතියක් ඇතුළත සමාජ මාධ්ය හරහා වෙළෙඳ දැන්වීම් නොවන ආකාරයේ දුම්පානයට දිරි දෙන දැවැන්ත ප්රචාරණ ගෙනයනවා. ඒ වගේම වට්ස්අප් ගෘෘප් තුළ ක්රියාත්මක වෙන මිතුරු කණ්ඩායම් හරහා දුම්බීම නැවැත්වීම උපහාසයට ලක්කරන විහිළු මැසේජ් හුවමාරු කර ගැනීමත් එක්තරා ආකාරයකට දුම්බීම ප්රවර්ධනය කිරීමක්. ඒ වගේම ඇතැමුන් දුම්බීම පෞද්ගලික ගැටලුවක් බවට ලඝු කරනවා. එයත් මෙය අතහරින්න බැරි විදිහට පුද්ගලයන් අසරණ කිරීමක්. දුම්බීම තමන්ට කරදරයක්, දුකක් කියලා දැනගෙන ඉන්න එකම ඒ ඇබ්බැහියෙන් මිදෙන්න අවස්ථාවක් බව හඳුන ගත්ත පුද්ගලයන් අතර දැන් දුම්පානය අඩුවෙමින් තිබෙනවා. ඒක හොඳ ප්රවණතාවක්. නමුත් දුම් නොවන භාවිතය තවම තිබෙනවා. එවැනි දේවල් පවත්වාගෙන යන්න දුම්කොළ සමාගම් විවිධ ක්රමවේද භාවිත කරනවා. ජනතාව මේ යථාර්ථය තේරුම් ගත යුතුයි. දුම්පානයෙන් සැබෑ නිදහස් වීම කියන්නේ දුම්වැටි ඇතුළු සියලු දුම්කොළ නිෂ්පාදනවලින් මිදීමයි. ”
“විශේෂයෙන් තරුණ පිරිස මෙයින් මුදාගත යුතුයි. දුම් පානයට ඇබ්බැහි වී සිටින බුද්ධි මට්ටමින් අඩු පුද්ගලයන් එයින් ගලවා ගත නොහැකි නවතම න්යායන් වර්තමාන සමාජය තුළ පැතිර යමින් තිබෙනවා. දුම්පානය සතුට උද්දීපනය කරනවා, ඇල්කොහොල් ටිකක් ගැනීම ශරීරයට හොඳයි වගේ මත ඒ අතර වනවා. නමුත් ඒවා සත්ය බවට විද්යාත්මකව තහවුරු වෙලා නැහැ. නමුත් සමාගම් දුම්කොළ භාවිතය විවිධාකාරයෙන් ප්රවර්ධනය කරනවා. වෙළෙඳ දැන්වීම් තහනම් කළාට සුපිරි වෙළෙඳසැල්වල දුම්වැටි අලෙවි කරනවා. ඒ පරිසරය දුම්කොළ සමාගම් විසින් සකසා තිබෙනවා. ඒ නිසා මනෝ වෛද්ය ප්රතිකාර සහ උපදේශන වැඩි කිරීමෙන් හෝ බෙහෙත්වලින් දුම්පානය නවත්වන්න බැහැ. දුම්පානය නවත්වන්න බලාපොරොත්තු වෙන කෙනෙකුට කිව යුත්තේ නැවැත්වීමේ උත්සාහයේදී රැවටීම්වලට අහුවෙන්න එපා, ‘ඇන්ඳෙන්න එපා’ කියලයි. දුම්පානය නවත්වන්න තියෙන බෙහෙත් අතිශයින් සාර්ථකයි කියලා සනාථ වෙලා නැහැ. බෙහෙත් සියයට 40ක් සාර්ථකයි කියන්නේ සම්පූර්ණයෙන් සාර්ථකයි කියන එක නෙවෙයි. දුම්පානය නැවැත්වූ බොහෝ දෙනෙක් එය කරලා තියෙන්නෙ තමන්ගෙම උත්සාහයෙන්. සමහරු එක්වරම දුම්පානය නවතා තිබෙනවා. සමහරු අඩුකරලා නවත්තලා තියෙනවා. ඒ කොහොම වුණත් පරෙස්සම් විය යුත්තේ දුම්පානය නතර කළ අය නැවත ඒ සඳහා යොමු කරන සාධකවලට ‘අහුනොවී සිටීමට ‘යි. දුම්පානය නතර කිරීම කරන්න බැරි දෙයක් නම් නොවෙයි. එය කළ හැකි දෙයක්. නවත්තන්න බැහැ කියලා ගෙනයන ප්රචාරවලට ‘ඇන්දෙන්නෙ නැතුව ඉන්න’ කල්පනාකාරී වීමයි වඩා වැදගත්. ධනාත්මක හැඟීමෙන්” මට එය කළ හැකියි” යන ආකල්පයෙන් ආරම්භ කරන්න.
“සිගරැට් බොන එක හැකිතරම් අමාරු දෙයක් බවට පත්කරගන්න. ස්ටොක් කරලා තියාගන්නෙ නැතිව කඩේට යනකොට එක සිගරට් එකක් විතරක් ගේන්න. සමහර අයට සිගරැට් එකක් නැතිව තේ බොන්න බැහැ. එහෙම කෙනෙක්ට පුළුවන් තේ වෙනුවට කෝපි එකක්, කිරි තේ එකක් හෝ සිසිල් බීම එකක් බොන්න. නිතරම සිගරැට් බීපු කෙනෙකුට ඒ වෙනුවට නෙල්ලි ගෙඩියක්, කුරුඳු කෑල්ලක් වගේ දෙයක් හපන්න පුළුවන්. සමහර අයට වැසිකිළි යෑම හොඳින් සිදුවෙන්න නම් සිගරැට් එකක් බොන්න ඕනේ. ඒ පුරුද්ද මගහරවා ගන්න අපහසු නැහැ. උණු වතුර පානය කිරීම, පලතුරු වැඩිපුර ආහාරයට ගැනීමෙන් දවසක් දෙකක් යන විට ඒ අපහසුතා මග හැරේවි.
ඒ වගේම ඔබ දුම්පානය නතර කරන බව ප්රසිද්ධියේ ප්රකාශ කරලා ඒ සඳහා සමීපතමයන්ගේ උදව් ලබා ගැනීමත් ඒ සඳහා පරිසරය සකසා ගැනීමත් වැදගත්. දිනපතා විනාඩි කිහිපයක් ව්යායාම වැනි ශාරීරික ක්රියාකාරකමක නියැළීමත් දුම්පානයට ඇති ඇබ්බැහිය අඩු කරවන්නට හේතුවක්.”
ශ්රී ජයවර්ධනපුර විශ්වවිද්යාලයේ මනෝ චිකිත්සක පීඨයේ ජ්යෙෂ්ඨ කථිකාචාර්ය, විශේෂඥ මනෝ වෛද්ය ජයමාල් ද සිල්වා