ඉවාන් (1957) නම් මේ නොවෙල්ලාව සෝවියට් සහ පසුව රුසියානු ලේඛක ව්ලැදිමිර් බොගමෙලොව්ගේ (1924 - 2003) ප්‍රථම නිර්මාණය ය.මෙම නවකතාව හැර වෙනත් නිර්මාණ සඳහා බොගොමොලොව් රුසියාවෙන් පිටත ප්‍රසිද්ධ නැත.
මෙය ද ප්‍රසිද්ධ වූයේ ඒ ඇසුරෙන් සෝවියට් චිත්‍රපට ඇකඩමියේ අන්ද්‍රෙයි තාර්කොවුස්කි විසින් නිර්මාණය කරන ලද ‘ඉවාන්ගේ ළමා විය’නම් චිත්‍රපටය 1962 වෙනිස් අන්තර්ජාතික සිනමා උලෙළේදී ගෝල්ඩන් ලයන් සම්මානය දිනා ගැනීමෙන් පසුවය.කෙසේ වෙතත් මෙය ලොව පුරා විවිධ භාෂාවලට පරිවර්තනය වූ කෘතියකි.ඉවාන් ඇත්තම ඇත්ත කතාවක් ලෙස හඳුන්වා දෙනු ලැබේ. සිද්ධි සියල්ල ඇත්තය. එහෙත් එය වාර්තාවක් නොව නවකතාවකි.
මේ කතාව ඉදිරිපත් කරන්නේ හමුදා නිලධාරියෙකි. ජ්‍යෙෂ්ඨ ලුතිනන්කෙනකු වන ඔහු කඳවුරක් භාරව සිටින්නෙකි. ඔහුගේ කඳවුර පිහිටා ඇත්තේ ද්නීපර් නදියේ බටහිර ඉවුරේය. නදියේ නැඟෙනහිර ඉවුරේ නාසි හමුදා කඳවුරකි. දිනෙක රෑ මේ නිලධාරියා සිය උමඟ තුළ ගැඹුරු නින්දේ සිටියදී ඔහු අවදි කරවන සෙබළු අල්ලා ගනු ලැබුවකු ඔහු වෙත ඉදිරිපත් කරයි. ඒ දොළොස් හැවිරිදි පිරිමි දරුවෙකි.
නිලධාරියා ඔහුගෙන් ප්‍රශ්න කරයි. ඔහු කියන්නේ තමා පැමිණියේ එහා පැත්තේ සිට බවත් නම ඉවාන් බොන්දරෙව් බවත් පමණි. එහා පැත්තේ කියන්නේ ජර්මානු කඳවුර දිසාවේය. නිලධාරියා වික්‍ෂිප්ත වෙයි. තමාගෙන් ප්‍රශ්න නොඅසා තමා මෙහි සිටින බව මූලස්ථානයට දන්වන ලෙස ළමයා සැරෙන් කියයි. එම කතාබහ මෙබඳු ළමයකු සහ තමා වැනි නිලධාරියකු අතර කිසිසේත්ම නොවිය යුත්තක් බව සිතන නමුත් ඔහු තමාගේ ඉහළ නිලධාරියාට දුරකතන මඟින් මේ බව සැල කරයි. එහෙත් ඒ නිලධාරියා කාරණය මූලස්ථානයට වාර්තා කිරීම ප්‍රතික්ෂේප කරයි. ළමයාගේ දළදඬු මුරණ්ඩු ස්වභාවය නිසා ඔහු නැවතත් ඉහළ නිලධාරියාට කතා කරයි. එහෙනම් තමුසෙම කියා ගන්නවා’යැයි සැර දමන ඉහළ නිලධාරියා කඳවුරු ප්‍රධානියා මුලස්ථානයට සම්බන්ධ කරයි. මූලස්ථානයට එය දැන්වූ විට ප්‍රතිචාරය නොසිතූ විරූය. ළමයා හොඳින් බලා ගන්නා ලෙසත් ඔහු බලන්නට මේ දැන්ම මූලස්ථානයෙන් නිලධාරියකු එවන බවත් දැනුම් දෙනු ලැබේ.
පසුදා මූලස්ථානයෙන් පැමිණෙන නිලධාරියෙක් ඔහු මූලස්ථානයට රැගෙන යයි. කඳවුරේ නිලධාරියා තමාට ආයුබෝවන් කියන විට කොල්ලා සිනාමුසුව කියන්නේ ‘නැවත හමුවෙන තුරු’කියාය. නොබෝ දිනකින් මූලස්ථානයේ නිලධාරීහු ඔහු කැටුව මේ කඳවුරට පෙරළා එති. එක්තරා අඳුරු රැයෙක ඔවුහු ළමයා එගොඩට ඇරලවති. ඉන්පසු ඔහු පිළිබඳ ආරංචි නැත.
යුද්ධය අවසන් වේ. සෝවියට් හමුදාව ජර්මානු කඳවුරු ආක්‍රමණය කරති. මේ නිලධාරියා ඒ කඳවුරේ ඉවත දමා තිබූ ලිපි ගොනු කියවයි. ඒ අතර ඉවාන්ගේ ඉරණම ගැන ලියැවුණු සටහන් අඩංගු ගොනුවක් ඔහුට ලැබේ. එහි ඔහුගේ ඡායාරූපයක් ද වෙයි.
තම සේනාංක මූලස්ථානය අසල ගැවසෙමින් සිඟමන් යදිමින් සිටි මේ කොල්ලා ගැන ජර්මානු හමුදාවට සැක සිතී ඇත. පැය ගණනාවක නිරීක්‍ෂණවලින් පසු අත්අඩංගුවට ගනු ලැබූ ළමයා මේජර් ලුතිනන් සහ සැරයන් නිලවල නිලධාරීන් තිදෙනකු විසින් දෙසතියක් මුළුල්ලේ දිවා, රාත්‍රී දෙකේම විවිධාකාරවලින් ප්‍රශ්න කරනු ලැබ ඇත.එහෙත් කිසිවක් අනාවරණය කැර ගන්නට ඒ ප්‍රශ්න අසන්නන් නොසමත් වූ බවත්, කෙසේ වෙතත් ජර්මන් හමුදාව සහ අධිරාජ්‍යය කෙරේ ඔහුගේ දැඩි වෛරය සඟවන්නට උත්සාහ නොකළ බවත් ඒ අනුව ඔහුට මරණ දඬුවම ක්‍රියාත්මක කරන්නට තීන්දු කළ බවත් එහි සඳහන්ය. ඒ අනුව 1942 නොවැම්බර් 11 දින පෙරවරු 6.55ට වෙඩි තබා ඔහු මරා ඇත.
නාසි හමුදා රුසියාවට කඩා වැදුණේ 1941 ජුනි 22 වැනිදාය. ඉවාන්ගේ ගම වූ ගමෙල් ආක්‍රමණය කරන නාසීහු ඉවක් බවක් නැතිව ගම්වැසියෝ මරාදමති. සිය නැඟණිය සහ පියා මරා දැමෙන්නේ ඉවාන් ඉදිරිපිටදීමය. අම්මා ආගිය අතක් නැත. ඇය ජීවතුන් අතර සිටින්නී දැයි දන්නෝ නොවෙති. මේ නිසා ඉවාන් සිටියේ සිය වයසට වඩා මුහුකුරා ගිය කෝපයෙන් හා වෛරයෙනි. ඔහු සෝවියට් හමුදාව වෙනුවෙන් ඔත්තු බලන්නට ඉදිරිපත් වන්නේ එනිසාය.
ඔහු පුනරුත්ථාපනය කොට හමුදා පාසලක පුහුණුවක් ලබා දෙන්නට සෝවියට් හමුදා ප්‍රධානින් උත්සාහ කළත් ඊට කොටු වන්නට කැමැති ඔහු නොවේ. ඔහුට ඇවැසි වූයේ සිය රට වෙනුවෙන් ඔත්තු බලන අවදානම් සහගත ක්‍රියාවේ නිරත වන්නටය.
මේ කෘතියට පෙර වදනක් සපයන යුරි යකොලොව් නම් දරුවන් සඳහා කෘති නිර්මාණය කළ ලේඛකයා මේ කෘතියට ලියූ පෙරවදනේ මෙසේ සඳහන් කරයි.
‘යුද සමයේ වැඩිහිටියන් සමඟ එක්ව සතුරු පෙරමුණට එරෙහිව සටන් වැදුණ ළමුන් බොහෝ ගණනක් පිළිබඳ තොරතුරු පසුව අනාවරණය විණි. දැන් යුද්ධය අවසන් වී බොහෝ කලක් ගෙවී ඇතත් වොලොද්යා චුබිනින්, ගුල්යා කොරොලේවා, සෝයා කොස්මොදෙම්යාන්ස්ක්යා වැනි සටන්කරුවන් මිනිසුනට තවමත් හොඳින් මතකය. ඔවුන් පමණක්ම නොවේ, තවත් එවැනි සිය ගණනක් ගැන ද මතකය.
යුද්ධයට මැදි වූ ළමා පරපුර ගැන බොහෝ දෑ පවසන්නට මට පිළිවන. අප අද භූක්ති විඳින සාමකාමී ලොව දකින්නට වරම් නොලද අපේ සමකාලීනයාගේ වීරෝදාර දිවි පුවත ඔබ දැන් කියවන්නට සැරසෙන මේ පොතේ මනා සංයමයෙන්, අකුටිල බවකින් හා අවංකත්වයෙන් යුතුව කියැවෙන බව මම දනිමි. ඉවාන් මිය ගියේ ෆැසිස්ට් වාදයට එරෙහි සටනේදීය.
යොවුන් පාඨකය, මම ඥානය හා දුෂ්කරතාව රැඳුණු පොතක් සමඟ ඔබ තනි කරමි. ඉවාන් නම් රුසියානු දරුවාගේ කතන්දරය ප්‍රවේසමෙන් කියවා එමඟින් ධෛර්යය, නිර්භීත භාවය, මෙන්ම ඒ සියල්ලටමත් වඩා ස්වකීය මව්බිමට ප්‍රේම කරන ආකාරය ඉගෙන ගන්නා මෙන් මම ඔබෙන් ඉල්ලා සිටිමි.
