වැලිඔය පදිංචි වී සිටින රේණුකා කරුණාරත්න එක්තරා බැංකුවකින් රු: ලක්ෂ 7ක ණය මුදලක් ලබා ගෙන තිබුණේ කුකුළන් ඇති කිරීමේ ව්‍යාපෘතියක් ආරම්භ කිරීමටය. ඇය මාසිකව ගෙවිය යුතු වාරික මුදල රු: 22,000 ක් විය. මේ වන විට කුලී වැඩ කරමින් දරු පවුල නඩත්තු කළ ඇගේ සැමියා පවුලෙන් වෙන් වී සිටියේ මීට පෙර ගත් ණය මුදල්වල ණය වාරික ගෙවීමේ සීමාවක් නැති නිසා ය. ණය ගෙවූ පසු දරුවන්ට ඉගැන්වීමටත්, කෑමටත් මුදල් ඉතිරි නොවීමෙන් පවුලේ ප්‍රශ්න ඇති වී තිබිණි. සැමියා ගිය පසුව රේණුකා ජීවත් වූයේ ඉලුක් කපා මිටි බැඳ විකිණීමෙනි.
ඈ ලක්ෂ 7ක ණයක් ලබා ගත්තේ ඒ නිසාය. වෙනත් මූල්‍යායතනවලට ගෙවිය යුතු ණය මුදල් යම් පමණකට ගෙවා ඉතිරි මුදලින් කුකුළු ගොවිපොළ කරගෙන ගිය ඈ ණය වාරික ගෙවමින් ජීවිතය ගැටගසා ගැනීමට සමත් වූවාය. එහෙත් කුකුළන්ට රෝගයක් වැලඳීමෙන් කුකුළු ගොවිපොළ කටයුතු අසාර්ථක වූයේ අවාසනාවන්ත අයුරිනි. රේණුකාට මාස 3ක් පුරා ණය වාරික ගෙවා ගැනීමට නොහැකි වූයේ එමනිසාය.
දිනක් උදෑසන බැංකු නිලධාරින් දෙදෙනකුත් නීතිඥවරියකුත් ඇගේ නිවසට පැමිණ රු. 30,000 ක් ගෙවන තුරු නිවසින් නොයන බවට පවසා තිබිණි. ඒ වන විට ඈ දරුවන්ට කන්න දී තිබුණේ නිවසේ තිබූ කටුකම්බි රෝල් 2ක් විකුණා ගත් මුදලිනි. ඇපකරුවන්ට කතා කරමින්, නිවසේ තිබෙන බඩු වීඩියෝ කර වට්ස්ඇප් කරමින් නිවසේ වාඩි වී සිටි මේ පිරිස නිවෙසින් ගියේම නැත. නිවසේ බඩු විකිණීමට කැමති බව සඳහන් කළ ලියුමකට අත්සන් තබන ලෙස ඔවුහු බල කළහ. වේලාව පස්වරු 2.00 විය. ඈ දරු දෙදෙනාත් සමඟ අත් අල්ලාගෙන නිවෙසේ පිටුපස ඇති ළිඳ ළඟට ගියේ ළිඳට පැන දිවි තොර කර ගැනීමටය. එහෙත් ඇගේ දියණිය ඊට විරුද්ධ වී ඉදිරියට තැබූ පය පිටුපසට ගැනීමෙන් එය ව්‍යවර්ථ විය.
“ඊටපස්සේ අපි තුන්දෙනාම බදාගෙන ඇඬුවා. බැංකුවේ අය ගියාට පස්සේ මම හිඟුරක්ගොඩ ඉන්න මගේ නෑනාට කතා කරලා විස්තරය කිව්වා. ඒ වගේ අයගේ සංවිධානයක් තියෙනවා කියලා මට උපදෙස් ගන්න එහෙ එන්න කිව්වා. මම පහුවෙනිදාම හිඟුරක්ගොඩ ගියා. මම යනකොට අපි වගේ ණය අරන් අමාරුවේ වැටුණු අයගේ රැස්වීමක්, හිඟුරක්ගොඩ පොලිසිය ළඟ රැස්වීම් ශාලාවක පැවැත්වෙනවා. මමත් ඒකට ගියා. ඒ 2019 මැයි. එදා ඉඳලා අද දක්වාම මම මේ සංවිධානය එක්ක ඉන්නවා. මම මගේ ණය මුදලින් ලක්ෂ 2කටත් වැඩි ගණනක් ගෙව්වා. රු. 5,80,000 ක් ගෙවන්න තිබුණේ. ඒත් රු: 7,99,000/-ක් ගෙවන්න කියලා දැන් මට නඩු දාලා. ණය ගෙවා ගන්න බැරිව සාරියකින් බෙල්ලෙ වැලදාගන්න ගිහින් බේරා ගත්තු කෙනෙකුත් මේ පැත්තේ ඉන්නවා. ලාම්පුතෙල් ඇඟේ හළාගෙන ගිනි තියාගන්න ගිය කෙනෙකුව නූලෙන් බේරා ගත්තා.“ යනුවෙන් රේණුකා කරුණාරත්න විස්තර කළාය. අද ඈ ක්ෂුද්‍ර මූල්‍ය ණය හේතුවෙන් විපතට පත් වූ කාන්තා එකතුවේ ලේකම්වරියයි.
මෙම වසරේ ජනවාරි මාසයේ මාතර පදිංචි 24 හැවිරිදි එක් දරු මවක් සිය දරුවාව නිවසේ බාල්කයේ එල්ලා ඇය ද සිය දිවි හානි කරගෙන තිබුණේ ණය ගෙවා ගැනීමට නොහැකිවය. ණය පියවීමේ අරමුණින් ඈ විදේශගත වීමට උත්සාහ කළ ද ඇගේ මව දරුවා බලා ගැනීමට අකමැති වීම හේතුවෙන් ඈ විසඳුම් සෙව්වේ මරණයෙනි. කිළිනොච්චියේ මවක් කුඩා දරු තිදෙනාව ළිඳට දමා ඇය ද ළිඳට පැන දිවි නසා ගැනීමට උත්සාහ කළ ද දරු තිදෙනා පමණක් මරණයට පත් වී ඇගේ දිවි බේරී පුවතක් වාර්තා වූයේ පසුගිය ජනවාරි මාසයේදීය. එම අවාසනාවන්ත සිදුවීමට හේතුව ගෙවා නිම කළ නොහැකි ක්ෂුද්‍ර මූල්‍ය ණය උගුලයි. ජාත්‍යන්තර කාන්තා දිනයට පසු දින, එනම් මාර්තු 09 වැනි දින තඹුත්තේගම මවක් ගෙල වැලළාගෙන මිය ගියේ ණය ගෙවා ගත නොහැකි වූ නිසාය. වව්නියාවේ ඕමන්ත ප්‍රදේශයේ 26 වියැති මවක් වයස අවු: 2 1/2ක දරුවා සමඟ ළිඳට පැන සිය දිවි හානි කරගෙන තිබුණේ රු: 25,000ක ණය මුදලක් ගෙවා ගැනීමට නොහැකිවය.
වැල් පොලී ක්‍රමය යටතේ පොලී ගණනය වෙමින් පැටවු ගසන ණය පියවීමට නොහැකිව යාපනයේ කාන්තාවක් දරුවන් තිදෙනාවද මරණයට පත්කර ඇය ද මරු වැලඳ ගත් අතර ඇගේ සැමියා ද සියදිවි හානි කර ගෙන තිබුණේ 2018 මැයි මාසයේදීය.
මේ ආකාරයට ණය ගෙවා ගැනීමට නොහැකිව සිය දිවි හානි කර ගත් මුළු සංඛ්‍යාව 201 කි. ලංකාවේ ක්ෂුද්‍ර මූල්‍ය ණය ලබා ගත් සමස්ත ප්‍රමාණය ලක්ෂ 29කට ආසන්නය.
ඉන් විසිහතර ලක්ෂ තිස්අට දහසක් (24,38,000) කාන්තාවෝ වෙති. ක්ෂුද්‍ර මූල්‍ය ණය ලබා ගත් පිරිමි සංඛ්‍යාව හාරලක්ෂ පනස් එක් දහසකි (4,51,000). මෙම මුළු පිරිසෙන් එක්ලක්ෂ දෙදාහක් (1,02,000) සිටින්නේ පොළොන්නරුවේය.
ක්ෂුද්‍ර මූල්‍ය ණය දෙන බැංකුවලට වඩා පුද්ගලික මූල්‍යායතන තමයි මේ පැතිවල ඇවිත් ණය දෙන්නේ. ණය දෙනකොට නම් පොලිය 25% - 30% කියනවා. ගෙවනකොට තමයි දන්නේ අපි රැවටිලා කියලා. ලක්ෂයක ණයක් ඉල්ලුවොත් අරවට මේවට කපාගෙන අතට ලැබෙන්නේ රු: 85,000/-යි. හැබැයි පොලිය හදන්නේ ලක්ෂයට. අපි වාරික ගෙව්වාට ඒවා අඩු කරන්නෙත් නැහැ. මුදල් ගෙව්වාම රිසිට් 1ක් දෙනවා. ඒත් ඒක සතියෙන් මැකිලා යනවා, හරියට බස් ටිකට් එකක් වගෙයි. අපි ළඟ කාඩ් එකක් තිබුණට ණය ගෙවන ඒවා ඒකෙ සටහන් කරන්නෙත් නැහැ. ඒ නිසා අපිට ණය ගෙවීම් පෙන්වන්න ලිඛිත සාක්ෂියක් නැහැ. ඒ නිසයි අපි රජයෙන් ඉල්ලා සිටින්නේ මේ ක්ෂුද්‍ර මූල්‍ය ණය දෙන ආයතනවල විධිමත් විගණනයක් කරන්න කියලා. පොලිය ගණනය කිරීමේ ක්‍රමවේදයක් නැහැ. අපි ණය ගෙවනවා, ගෙවනවා ඉවරයකුත් නැහැ. සමහර නිලධාරින් ණය වාරිකවලට හිලව් වෙන්න කියලා කාන්තාවන්ව ලිංගික ගොදුරක් බවට පත් කර ගන්නවා. ඒවගේ සිද්ධි නිසා සමහරුන්ගේ පවුල් අවුල් වෙලා තියෙනවා. ක්ෂුද්‍ර මූල්‍ය ණය ගත් අය එකතුවෙලා සාධාරණයක් වෙනුවෙන් සටන් කරන්නේ ඒ නිසයි.“ යනුවෙන් පැහැදිලි කළේ ක්ෂුද්‍ර මූල්‍ය ණය හේතුවෙන් විපතට පත් වූ කාන්තා එකතුවේ සභාපතිනිය ප්‍රියන්තිකා කුමාරි ය.
මෙහිදී ක්ෂුද්‍ර මූල්‍ය ණය යනු කුමක්දැයි පැහැදිලි කර ගැනීම වටී. ක්ෂුද්‍ර මූල්‍ය ණය යනු අඩු ආදායම්ලාභින්ට මූල්‍ය සේවා සැලසීමයි. ප්‍රධාන වශයෙන් ප්‍රමාණවත් ඇපකර ඉදිරිපත් කිරීමට හැකියාව නැතිවීම හේතුවෙන් බැංකුවලින් මූල්‍ය පහසුකම් සපුරාගත නොහැකි දිළිඳු පුද්ගලයන් වෙත ණය පහසුකම්, ඉතිරි කිරීමේ පහසුකම් සහ වෙනත් මූල්‍ය පහසුකම් සැලසීම මෙයින් සිදු කෙරේ. අඩු ආදායම්ලාභින්ගේ ආදායම් උත්පාදනය කිරීමේ කටයුතු සහ ආදායම් උත්පාදන ධාරිතා වැඩිදියුණු කිරීම සහ ප්‍රසාරණය කිරීම මෙහි ප්‍රධාන පරමාර්ථයයි. ආර්ථික විද්‍යඥයකු වන මහාචාර්ය මොහොමඩ් යූනුස් 70 දශකයේ දී බංග්ලාදේශයේ ඉතා දුප්පත් ගම්මානයක් ආශ්‍රිතව සිදු කළ පර්යේෂණයක් ඇසුරෙන් ක්ෂුද්‍ර මූල්‍ය සමාගම් සංකල්පය ලොවට හඳුන්වා දුන්නේය. ලොව පුරා ව්‍යාප්ත ග්‍රාමින් බැංකු සංකල්පය බිහි වූයේ එහි ප්‍රතිඵලයක් වශයෙනි. දුප්පත්කම කෞතුකාගාරයට යැවීම ලෙස සඳහන් කළ මහාචාර්ය යූනුස්ට 2006 දී නොබෙල් සාම ත්‍යාගයද හිමි විය.
ශ්‍රී ලංකාව තුළ බලපත්‍රලාභි බැංකු, බලපත්‍රලාභි මුදල් සමාගම්, සමූපකාර ග්‍රාමීය බැංකු, සකසුරුවම් හා ණය ගනුදෙනු පිළිබඳ සමූපකාර සමිති, දිවි නැඟුම බැංකු සහ අනෙකුත් ප්‍රජා මූලික සංවිධාන, ක්ෂුද්‍ර මූල්‍ය සමාගම්, ක්ෂුද්‍ර මූල්‍ය ව්‍යාපාරවල නිරත වන රාජ්‍ය නොවන සංවිධාන වැනි ආයතන රැසක් ක්ෂුද්‍ර මූල්‍යකරණයේ නිරත වේ. බලපත්‍රලාභි බැංකු සහ බලපත්‍රලාභි මූල්‍ය සමාගම් නියාමනය කෙරෙන්නේ ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුවයි. සමූපකාර ග්‍රාමීය බැංකු සහ සමූපකාර හා ණය ගනුදෙනු පිළිබඳ සමිති සමූපකාර සංවර්ධන දෙපාර්තමේන්තුව යටතේ ද දිවිනැඟුම බැංකු දිවි නැඟුම සංවර්ධන දෙපාර්තමේන්තුව යටතේ ද ක්ෂුද්‍ර මූල්‍යකරණයේ නිරත රාජ්‍ය නොවන සංවිධාන, සමාජ සේවා දෙපාර්තමේන්තුව යටතේ ද නියාමනය කෙරෙනු ඇත. එහෙත් කවර ආකාරයකට හෝ නියාමන රාමුවකට යටත් නොවන ක්ෂුද්‍ර මූල්‍ය ණය සම්පාදන ආයතන රාශියක් ලංකාවේ තිබේ. පාර්ලිමේන්තුවෙන් පනවනු ලැබූ 2016 අංක 06 දරන ක්ෂුද්‍ර මූල්‍ය පනත බලාත්මක වූයේ 2016 ජූලි 15 වැනිදා සිට ය. මෙම පනත 2016 දී බලාත්මක කරනු ලැබුවේ 2002 සිට සිට ගෙනා පනත් 6කින් පසුව බව ද සඳහන් කළ යුතුමය. සම්මත වූයේ 6 වැනි වරට ඉදිරිපත් කළ පනතයි. මේ අනුව ක්ෂුද්‍ර මූල්‍ය ණය ව්‍යාප්ත වූ වේගයෙන් නියාමන ක්‍රමවේදය ක්‍රියාත්මක නොවූ බව පැහැදිලිය.
සිල්ලර කඩ, සත්ව පාලනය, ධීවර කටයුතු, ස්වයං රැකියා වැනි ආදායම් උත්පාදන මාර්ග සඳහා ක්ෂුද්‍ර මූල්‍ය ණය ලබා දුන්නත් ඇතැම් කාන්තාවන් ණය මුදල් ගෙන විවාහ මංගල්‍ය පැවැත්වීම. පිරිත් පින්කම් පැවැත්වීම, මුළුතැන්ගෙයි උපකරණ මිල දී ගැනීම වැනි අවශ්‍යතා සපුරාගෙන ඇති බව එක්සත් ජාතින්ගේ සංවිධානයේ පැබ්ලෝ බ්ලර්ස්කි සිදු කළ ගවේෂණයකදී හෙළිදරව් වී ඇත. එයින් පැහැදිලි වන්නේ ක්ෂුද්‍ර මූල්‍ය ණය දෙන ආයතන විසින් ණය පිළිබඳව පසු විපරමක් නොකරන බවය. පැබ්ලෝ බ්ලර්ස්කි විශේෂඥවරයාගේ ගවේෂණයේදී ණය පොලී අනුපාතිකය 25% - 35% ලෙස පැවසුවද ඇතැම් ආයතනවල එය 220%ක් වී ඇති බවද අනාවරණය කරගෙන ඇත. ඔහු 2019 මාර්තු මාසයේ එක්සත් ජාතීන්ගේ මානව හිමිකම් කවුන්සිලයේ 14 වැනි සැසි වාරයට මේ පිළිබඳව වාර්තාවක් ඉදිරිපත් කළ අතර ඒ පිළිබඳව වාර්තාවක් ශ්‍රී ලංකා රජයට ද ඉදිරිපත් කර තිබේ. ලංකාවේ ණයගැතිභාවයෙන් පෙළෙන අය පිළිබඳව 2016දී සිදු කළ සංගණනයට අනුව ප්‍රථම ස්ථානයේ සිටින්නේ කිළිනොච්චි දිස්ත්‍රික්කයයි. ඉන්පසුව මාතලේ, පොළොන්නරුව, අනුරාධපුරය, වව්නියාව, ත්‍රි:මලය, අම්පාර, මුලතිව්, යාපනය වැනි දිස්ත්‍රික්ක ණයගැතිභාවයෙන් පෙළෙයි.
“උතුරේ යුද්ධය අවසාන වුණත් එක්කම ඒ දිස්ත්‍රික්කවල පදිංචි අයගේ ආර්ථිකය නඟා සිටුවීමේ වැඩපිළිවෙළක් හැටියටයි; ක්ෂුද්‍ර මූල්‍ය ණය ක්‍රමය ව්‍යාප්ත වුණේ. අන්තිමට සිද්ධ වුණේ ඒ අය යුද්ධය අස්සේ හංගාගෙන තියාගෙන හිටපු රත්තරන් බඩු ටිකත් අහිමි වුණු එක විතරයි. ඇත්තටම ක්ෂුද්‍ර මූල්‍ය ණය උගුල අපි හඳුනාගත්තේ 2016 දී.
මෙය නව ලිබරල් දේශපාලන ක්‍රමයේ එක් පැතිකඩක් හැටියට හඳුන්වන්න පුළුවන්. ලංකාවේ දිස්ත්‍රික්ක 12ක ගොවි සංවිධාන ඒකරාශි වූ අවස්ථාවක ඒ ඒ ප්‍රදේශවල ණය බරින් පෙළෙන අය ගැන කතා වුණා. එතනදි තමයි ක්ෂුද්‍ර මූල්‍ය ණය පීඩාවට ගොදුරු වුණු අය ගැන අපි හරියටම තේරුම් ගත්තේ. පසුව අපි මේ සම්බන්ධයෙන් ලෝකයේ කියැවීමක් කළා. ඊට පස්සේ මේ පිරිස එක්රැස් කරලා සංවිධානගත වීමේ අවශ්‍යතාව පැහැදිලි කරලා දුන්නා. රජයට ඉල්ලීමක් කරන්න නම් සංවිධානයක් හැටියට තියෙන එක වටිනවා. ඒ අනුවයි ක්ෂුද්‍ර මූල්‍ය ණය හේතුවෙන් විපතට පත් වූ කාන්තා එකතුව බිහි වුණේ. 2018 දී රු: ලක්ෂයට අඩු ක්ෂුද්‍ර මූල්‍ය ණය කපා හරිනවා කිව්වා. ඒත් ඒ ණය කපා හැරලා භාණ්ඩාගාරයෙන් මුදල් ගෙව්වෙ දේශපාලන සබඳතා ඇති ණය ආයතනයකට පමණයි. 2019 ජනාධිපතිවරණයේදීත් 2020 මහ මැතිවරණයේදීත් ක්ෂුද්‍ර මූල්‍ය ණය අහෝසි කරනවා කිව්ව නිසා ලක්ෂ 24ක් ඡන්දය දුන්නා. ඒත් අද වෙනකොට ණය ගෙව්වෙ නැහැ කියලා නඩු දාලා. හුඟක් දෙනකුට මැයි මාසයේ උසාවියේ පෙනී සිටින්න සිතාසි ඇවිත්. සමහරුන්ගේ නම් අසාදු ලේඛනයට ඇතුළත් වෙලා. ඒ අයට කිසිම බැංකුවකින් ණයක් ගන්න බැහැ. ප්‍රධාන දේශපාලන පක්ෂ දෙකම ඡන්දෙදි නම් ක්ෂුද්‍ර මූල්‍ය ණය ගැන කතා කරනවා. පොලිය සතයක්වත් ගෙවන්න එපා කියනවා. අන්තිමට පොලිය දෙගුණ තෙගුණ වෙලා එනවා.“ යනුවෙන් ක්ෂුද්‍ර මූල්‍ය ණය හේතුවෙන් විපතට පත් වූ කාන්තා එකතුවේ කැඳවුම්කරු කවුඩුල්ලේ ජයතිස්ස පැවසීය.
ක්ෂුද්‍ර මූල්‍ය ණය හේතුවෙන් විපතට පත් වූ කාන්තා එකතුව හිඟුරක්ගොඩ නගර මධ්‍යයේ සත්‍යග්‍රහයක් ආරම්භ කළේ ඔවුන්ට සාධාරණයක් ඉටු කර ගැනීමේ අපේක්ෂාවෙනි. අප්‍රේල් 10 වැනිදාට සත්‍යග්‍රහයට දින 34කි. මාසය සම්පූර්ණ වූ දින අප්‍රේල් 6 හිඟුරක්ගොඩදී දැවැන්ත උද්ඝෝෂණයක් ද පැවැත්විණි. ඔවුන්ගේ අරමුණ වන්නේ ක්ෂුද්‍ර මූල්‍ය ණය අහෝසි කිරීම, ඔවුන්ට පවරා ඇති නඩු ඉවත් කිරීම, අසාදු ලේඛනයෙන් නම් ඉවත් කිරීම සහ ක්ෂුද්‍ර මූල්‍යායතන විධිමත් විගණනයකට භාජනය කිරීම යන සිවුවැදෑරුම් ඉල්ලීම් දිනා ගැනීමයි. අද වන විට මෙය කාන්තා සංවිධානයක සටනකට වඩා පොදු බහුජන සංවිධානයක අරගලයක් වී තිබේ.
ඡායාරූප - අරුණ ශාන්ත නෝනිස්
