නව හැවිරිදි එස්. කිෂාණු සෙල්ලම් වලස් පැටවකු තුරුලු කරගෙන රාගම ශික්ෂණ රෝහලේ 23 වැනි වාට්ටුවේ ඇගේ මව සමඟ සිටින්නේ දින කීපයකින් නිවසට යෑමේ සිහිනය දකිමිනි. රෝහලට පැමිණෙන විට කහ පැහැ ගැන්වී, මිලාන වී තිබූ ඇගේ දෙනෙත් දැන් දීප්තියෙන් දැල්වෙයි. ඈ නව පණක් ලබා ජීවයෙන් පිබිදී සිටියි. මෙරට වෛද්ය ඉතිහාසයේ නව පිටුවක් පෙරළූ චරිතයක් බව ඈ තවමත් නොදන්නවා විය හැකිය. නැතහොත් ඇයට එහි කිසිදු වගක් නැතිවා විය හැකි ය. නමුත් ඈ, ප්රථම වතාවට ළමා අක්මා බද්ධ කිරීමේ ශල්යකර්මයට මුහුණදුන් දැරිය ලෙස වාර්තාගත වී අවසාන ය. එපමණක් නොවේ. රාගම රෝහලේ අක්මා බද්ධ ශල්ය ඒකකය විසින් සිදුකළ 50 වැනි සැත්කම ලෙස සටහන් වී තිබෙන්නේ ද එස්. කිෂාණුගේ සැත්කමය. මේ අනුව කිෂාණුගේ අක්මා බද්ධය ලාංකේය වෛද්යවරුන්ගේ වැදගත් සන්ධිස්ථානයක් ලෙස සටහන් වී ඇතිවාට සැක නැත.
යාපනය මුලායි ප්රදේශයේ පදිංචි එස්. කිෂාණු කුඩා වියේ පටන් අක්මාව ආශ්රිත රෝගයකින් පෙළුණි. එය දුර්ලභ ජානමය තත්ත්වයක් හේතුවෙන් ඇතිවූ බව වෛද්යවරුන්ගේ නිර්දේශය විය. ඈ කෙමෙන් කෙමෙන් වයසින් වැඩෙන විට ඇගේ අක්මා රෝගය ද දරුණු ලෙස වර්ධනය විය. ඇගේ අක්මාවේ ක්රියාකාරිත්වය කෙමෙන් කෙමෙන් දුර්වල විය. වසරක පමණ කාලයක් දැඩි සත්කාර ඒකකවල ප්රතිකාර ලබන්නට සිදුවූයේ එම නිසා ය. ඇගේ ජීවිතය බේරා ගැනීමට නම් අක්මාවක් බද්ධ කළ යුතු බවට විශේෂඥ වෛද්යවරුන් විසින් තීරණය කෙරිණි.
එහෙත් ලංකාවේ කුඩා දරුවන්ට මෙතෙක් අක්මා බද්ධ කිරීමක් සිදුවී තිබුණේ නැත. රාගම වෛද්ය පීඨය (කැලණිය විශ්ව විද්යාලය) සහ උතුරු කොළඹ ශික්ෂණ රෝහල (රාගම රෝහල) ඒකාබද්ධ වී 2011 දී ආරම්භ කළ අක්මා බද්ධ ශල්ය ඒකකය විසින් සිදු කර තිබුණේ වැඩිහිටියන්ට අක්මා බද්ධ කිරීම පමණි. එබැවින් කිෂාණු දැරියගේ ජීවිතය බේරා ගැනීමට තිබූ එකම විසඳුම වූයේ ඇයව විදේශීය රටකට රැගෙන ගොස් අක්මාව බද්ධ කිරීමේ ශල්ය කර්මය සිදු කිරීම පමණි. එහෙත් කොන්ත්රාත්කරුවන් යටතේ වැඩ කරමින් දිනකට රුපියල් 1500 ක් උපයා ගන්නා කිෂාණුගේ පියාට දියණිය රැගෙන පිටරටකට යෑම සිහිනයක්ම විය. දුෂ්කර ගම්මානයක දරිද්රතාව කර පින්නා ගෙන දුෂ්කර ජීවිතයක් ගත කරන ඔවුන්ට සිදුවූයේ දිනෙන් දින මරණය කරා ළඟා වන සිය දියණිය දෙස බලාගෙන සුසුම් හෙළීමට පමණි.
යාපනය ශික්ෂණ රෝහලේ සේවයේ නියුතු කේ. අරුල්මෝලි සහ වී. තුෂියන්තන් නව හැවිරිදි කිෂාණු දැරිය රාගම රෝහලේ අක්මා බද්ධ කිරීමේ ඒකකයට යොමු කළේ ඔවුන් දෙපළ අක්මා බද්ධ කිරීම සම්බන්ධයෙන් මෙම ඒකකයෙන් පුහුණුවක් ලබා තිබූ නිසා ය. ඒ මීට මාස 2 කට පෙරදීය. යාපනය ශික්ෂණ රෝහලේ සිට රාගම ශික්ෂණ රෝහලට පැමිණි කුඩා කිෂාණුව මහාචාර්ය රොහාන් සිරිවර්ධන පරීක්ෂා කළේ ය. ඉන් අනතුරුව ළමා රෝග විශේෂඥ වෛද්ය මෙරන්ති ප්රනාන්දුට ඇයව පරීක්ෂා කිරීමට භාර කෙරිණි. සිරෝසිස් රෝගයෙන් පීඩා විඳින කුඩා කිෂාණුගේ දෑස් කහ පැහැ ගැන්වී තිබුණි. ඇයට ඇති වී තිබූ කෑම අරුචිය සමඟ පෝෂණ ඌනතා ද මතු වී තිබිණි. අක්මාවේ සහ රුධිර සංසරණ පද්ධතියේ සංකූලතා රැසක් ඇතිවී තිබිණි. ඈ ඉතා අසාධ්ය මට්ටමේ පසුවන රෝගී දැරියක් බව වෛද්ය මෙරන්ති ප්රනාන්දුට අවබෝධ විය. “කිසිම සැකයක් නැහැ. අක්මාව බද්ධ නොකළොත් ඇය මිය යනවා” වෛද්යවරිය නිගමනය කළා ය.
රාගම අක්මා බද්ධ ශල්ය ඒකකයේ ප්රධානී මහාචාර්ය රොහාන් සිරිවර්ධන කිෂාණුට අක්මා බද්ධ කිරීමේ සැත්කම සිදු කිරීමට තීරණය කළේ ය. එහෙත් මෙතෙක් ලංකාවේ කුඩා දරුවන්ට අක්මා බද්ධ කිරීමේ සැත්කම් කර තිබුණේ නැත. මෙය ඔහුට අලුත් අත්දැකීමක් පමණක් නොව විශාල අභියෝගයක් ද විය. ප්රථමයෙන් ම කළ යුතුව තිබුණේ කිෂාණු දැරියට ගැළපෙන අක්මාවක් සොයා ගැනීමයි. කිෂාණුගේ මව වන 38 හැවිරිදි වියේ පසුවන රසිකා, ඇගේ අක්මාව පරිත්යාග කර දියණියගේ ජීවිතය බේරා ගැනීමට කැමැත්ත පළ කළේ දෙවරක් නොසිතාමය. ලහි ලහියේ රසිකාගේ අක්මාව, ඇගේ රුධිර ගැළපුම වැනි පරීක්ෂණ සිදු කරනු ලැබීය. ඒ සියල්ල හොඳින් ගැළපිණි. නමුත් යම් වැරදීමක් වුවහොත් වැඩි ආරක්ෂාවක් සඳහා, විකල්පයක් වශයෙන් කිෂාණුගේ මව වන රසිකාගේ වැඩිමහල් සොයුරිය සුමිත්රාගේ අක්මාව ගැළපේදැයි පරීක්ෂණයට භාජනය විය. ඒ සඳහා සෞඛ්ය අධ්යක්ෂ ජනරාල්, වෛද්ය අනිල් ජාසිංහගේ අනුමැතිය ද හිමි විය.
“ඇත්තටම මේක හමුදා මෙහෙයුමක් වගේ වැඩක්. දැරියගේ ජීවිතය බේරා ගන්නත් ඕනෑ. අම්මාගේ සෞඛ්ය තත්ත්වය ගැන බලන්නත් ඕනෑ. ඒ දෙදෙනාගේම සෞඛ්ය තත්ත්වය විටින් විට පරීක්ෂා කරන්න ඕනෑ. මේ සැත්කමට දවස් 2 කට ඉස්සෙල්ලා අපි ඒ සඳහා අවශ්ය උපකරණ, මෙහෙයුම් යන්ත්ර, ශල්යාගාරයේ ලයිට් හැමදේම පරීක්ෂා කරලා සූදානම් කර ගත්තා” මහාචාර්ය රොහාන් සිරිවර්ධන සඳහන් කළේය.
මේ අතරවාරයේදී කිෂාණු දැරිය වෙනුවෙන් අරමුදලක් පිහිටුවනු ලැබුවේ මෙම දැරියට අවශ්ය ඇඳුම් පැලඳුම්, ඖෂධ, රසායනාගාර පරීක්ෂණ වැනි කටයුතු සඳහා මුදල් අවශ්ය වන බැවිනි. ඈ වෙනුවෙන් රු. ලක්ෂ 6 ක පමණ මුදලක් එකතු විය. සැතපුම් 200 ගණනකට එහායින් සිටින කිෂාණුගේ පියා සහ 15 හැවිරිදි සොහොයුරාට එහා මෙහා යෑමට ඇති දුෂ්කරතාව නිසාම රාගම රෝහලට නුදුරින් කුඩා නවාතැනක් ද පිළියෙල කෙරිණි. මන්ද රාගම ප්රදේශයේ ඔවුන්ට ඔවුන්ගේ කියා කිසිවකු නොමැති බැවිනි.
2020 ජූලි 14 වැනිදා උදා විය. ලංකාවේ ප්රථම වතාවට සිදු කෙරෙන ළමා අක්මා බද්ධ කිරීමේ මෙහෙයුම ආරම්භ විය. මේ සඳහා කණ්ඩායම් 3 ක් දායක වූහ. ශල්ය වෛද්ය කණ්ඩායමේ ප්රධානියා වූයේ මහාචාර්ය රොහාන් සිරිවර්ධනය.
ඔහු සිය කණ්ඩායමට බ්රිතාන්යයේ අක්මා බද්ධ කිරීම පිළිබඳව විශේෂඥ පුහුණුව ලබා මෑතකදී මෙරටට පැමිණි විශේෂඥ වෛද්ය සුචින්ත තිලකරත්නව ද සම්බන්ධ කර ගත්තේ ය. ඊට අමතරව අරුණ වීරසූරිය, රුවන් දිසානායක, ප්රභාත් කුමාරසිංහ, බුද්ධිකා දසනායක, චානක ඒකනායක ඇතුළු වෛද්යවරු පිරිසක් මහාචාර්ය රොහාන් සිරිවර්ධනට සහය වීම සඳහා එක් වී සිටියහ. ළමා රෝග විශේෂඥ වෛද්ය කණ්ඩායමේ ප්රමුඛයා වූයේ මෙරන්ති ප්රනාන්දු වෛද්යවරියයි. සැත්කමට භාජනය වන කිෂාණු දියණියගේත් රසිකා මවගේත් තීරණාත්මක වගකීම පැවරී තිබුණේ නිර්වින්දන වෛද්ය කණ්ඩායමට ය. එහි ප්රමුඛයා වූයේ නිර්වින්දන විශේෂඥ වෛද්ය භාග්ය ගුණතිලකය. ඊට අමතරව විකිරණවේදීන් සහ හෙද කාර්යය මණ්ඩලය ද මෙයට දායක වූහ. සැත්කමට ගතවූ කාලය පැය 12 ක් විය.
“අවයවයක් බද්ධ කිරීම කියන්නේ සංකීර්ණ ක්රියාවලියක්. අක්මාවක් බද්ධ කිරීමේදී අපි පරිත්යාගශීලියාගේ අක්මාවෙන් 35% විතරයි ලබාගන්නේ. මොකද අක්මාව කියන්නේ වැඩෙන ඉන්ද්රියක්. 35% ක් ගත්තාම පරිත්යාගශීලියාගේ අක්මාව වර්ධනය වෙලා සාමාන්ය තත්ත්වයට පත් වෙනවා. අපි ලබාගත්ත කොටස බද්ධ කළාම ඒ කෙනාගේ බද්ධ කළ කොටස වර්ධනය වෙලා සාමාන්ය තත්ත්වයට පත් වෙනවා. කිෂාණුගේ මවගේ අක්මාවෙන් අපි 35% ක් අරගෙන තමයි කිෂාණුට බද්ධ කළේ” යනුවෙන් පැහැදිලි කළේ අක්මාව හා අග්න්යාශය පිළිබඳ විශේෂඥ වෛද්ය රොහාන් සිරිවර්ධනය.
බද්ධ කිරීමේ සැත්කමක් අවසාන වූ පසුව අවයව පරිත්යාග කළ තැනැත්තා සහ බද්ධ කළ තැනැත්තා යන දෙදෙනාම රෝගීහු වෙති. මේ අනුව කිෂාණු සහ ඇගේ මව රසිකා යන දෙදෙනාම රෝගීහු වෙති. එහෙත් විෂබීජ අංශු මාත්රයකටවත් ඉඩක් නොතබා, කිසිදු අතපසුවීමක් හෝ තත්පරයක පමාවක ඉඩක් නොතබා විශේෂ රැකවරණය සැලසිය යුත්තේ බද්ධ කළ රෝගියාටය.
කිෂාණුගේ සැත්කම අවසාන වනවිට රාගම රෝහලේ දැඩි සත්කාර ඒකකයේ ඉඩ නොතිබූ හෙයින් ඇයව වත්තල හේමාස් රෝහලේ දැඩි සත්කාර ඒකකය වෙත යැවිණි. කිෂාණු වත්තල හේමාස් රෝහලේ දැඩි සත්කාර ඒකකයේ දින 7 ක් ප්රතිකාර ලැබූ අතර ඒ සඳහා වත්තල හේමාස් රෝහල සතයක්වත් ලබාගෙන නොතිබීම මෙහිදී විශේෂයෙන් සඳහන් කළ යුතු ය.
ඉන් අනතුරුව රාගම ශික්ෂණ රෝහලට රැගෙන ආ කිෂාණු දැරිය දැන් යහපත් සෞඛ්ය තත්ත්වයෙන් පසුවෙයි. විශේෂඥ වෛද්ය රොහාන් සිරිවර්ධනගේ වාට්ටුවේ ප්රතිකාර ලැබූ කිෂාණුගේ මව මේ වනවිට සම්පූර්ණයෙන් සුවය ලබා දියණිය සමඟ 23 වැනි වාට්ටුවේ කල් ගෙවයි.
“මට අලුත් අක්මාවක් සමඟම අලුත් ජීවිතයක් ලබාදුන් ඔබ සැමට ස්තුතියි. ඔබ මට ඉටු කළා මෙන් හොඳම දෙයක් ලෝකයට සිදු කිරීමට මම පොරොන්දු වෙමි. කරුණාකර අනෙක් යාළුවන්ටත් උදව් කරන්න. අපට ජීවත් වෙන්න තව එක අවස්ථාවක් උදාකර දෙන්න” යනුවෙන් සුවය ලැබූ කිෂාණු දැරිය ප්රකාශ කළේ මේ වනවිට ජානමය ගැටලු හේතුවෙන් ළමුන් තුළ ඇතිවන අක්මා සංකූලතාවලින් මිය යන තමා වැන්නවුන් වෙනුවෙනි.
ශ්රී ලංකාවේ ප්රථම ළමා අක්මා බද්ධ කිරීමේ සැත්කම සාර්ථක වීම පිළිබඳව අනාවරණය කිරීම උදෙසා පසුගියදා මාධ්ය හමුවක් පැවැත්විණි. මෙවැනි සැත්කමක් ඉන්දියාවේ රෝහලක සිදු කිරීමට නම් රු. මිලියන 10 ක පමණ මුදලක් වැය වන බව පැවසුවේ ළමා රෝග විශේෂඥ වෛද්ය මෙරන්ති ප්රනාන්දුය. උතුරු කොළඹ ශික්ෂණ රෝහලේ අක්මා බද්ධ කිරීමේ ඒකකයේ වෛද්යවරුන් තුළ ශල්යකර්ම සිදු කිරීම සහ පසු ප්රතිකාර කිරීම පිළිබඳව ඇති විශේෂඥ දැනුම හා අත්දැකීම් සම්බන්ධයෙන් දැඩි විශ්වාසයක් පවතින බවත් අවශ්ය යටිතල පහසුකම් සහ නවීන උපකරණ සලසා දෙන්නේ නම් ඔවුන්ගේ කර්තව්යයේ සාර්ථකත්වය ළඟා කර ගත හැකි බවත් අක්මා බද්ධ කිරීමේ ඒකකයේ වෛද්යවරු පැවසූහ. අංගසම්පූර්ණ, දැනට වඩා පහසුකම් සහිතව ඒකකය පුළුල් කරන්නේ නම් රටට සිදු කළ හැකි සේවය මීට වඩා වැඩි කරගත හැකි බව ද අවධාරණය කෙරිණි. රාගම ශික්ෂණ රෝහලේ අක්මා බද්ධ ශල්ය ඒකකය ස්ථාපිත කිරීමට 90 දශකයේ පටන් පුරෝගාමී වූ අය අතර මහාචාර්ය ජනක ද සිල්වා, මහාචාර්ය කමීල් ඩීන් සහ රාගම රෝහලේ ශල්ය වෛද්ය අංශ ප්රධානී මහාචාර්ය රනිල් ප්රනාන්දු ඉදිරියෙන් ම සිටිති. මෙම ඒකකය 2011 දී ආරම්භ කළේ ඔවුන්ගේ අප්රතිහත ධෛර්යයේ ප්රතිඵලයක් වශයෙන් බව මෙහි සටහන් නොකළොත් ලොකු අඩුපාඩුවකි.