එදා ජූලි 03 වැනිදාය. වේලාව පස්වරු 3.00ට පමණ වන්නට ඇත. ස්ථානය වූයේ දෙහිවල ජාතික සත්වෝද්යානයේ අවන්හල ඉදිරිපිට ඇති උද්යානයයි. දෙහිවල සත්වෝද්යානයේ අධ්යක්ෂ ජනරාල්වරිය වන ඉෂිනි වික්රමසිංහ, නියෝජ්ය අධ්යක්ෂිකා රේණුකා බණ්ඩාරනායක, නියෝජ්ය අධ්යක්ෂිකා අනෝමා ප්රියදර්ශනී ඇතුළු නිලධාරින් සහ නරඹන්නන් රැස්වී සිටි මෙම ස්ථානයට සෙමෙන් සෙමෙන් අඩි තබමින් පැමිණියේ බන්දුල හස්ති රාජයා ය. 77 වැනි වියේ පමණ පසුවන බන්දුල හස්තියාගේ ප්රතාපවත් ගමන දකින විට “අලියා වැහැරුණත් කොරහේ නාවන්න බැහැ” යන කියමන සිහිපත් වූයේ නිරායාසයෙනි.
එතැනට පැමිණි බන්දුල හස්තියාට උක්දඬු, කොමඩු, කෙසෙල් ඇතුළත් රසවත් භෝජන සංග්රහයක් භුක්ති විඳින්නට අවස්ථාව උදා වූයේ ඌ දෙහිවල සත්වෝද්යානයේ දැනට ජීවතුන් අතර සිටින වයස්ගතම සතුන්ගෙන් 2 වැනියා වූ බැවිනි. දැනට එහි ජීවත්වන සතුන්ගෙන් වයස්ගතම සත්වයා වන්නේ යෝධ ඉබ්බාය. යෝධ ඉබ්බාගේ වයස අවුරුදු 108ක් පමණ වෙයි. පසුගිය ජූලි 03 වැනි දින මෙම ස්ථානයට රැගෙන ආ යෝධ ඉබ්බාට ද රජ සැලකිලි ලැබිණි. ඉබ්බන්ගේ ප්රියතම ආහාරයක් වන සලාද කොළ ඇතුළු විශේෂ ආහාර පිඟානක් එදා යෝධ ඉබ්බාට හිමි විය.
වියපත් සතුන්ගෙන් දෙවැනි තැන ගන්නා 77 වියැති
බන්දුල අලියාට පලතුරු සංග්රහයක්.
|
මේ ආකාරයට සත්වෝද්යානයේ වයෝවෘද්ධ සතුන් දෙදෙනාට සුවිශේෂි භෝජන සංග්රහයක් භුක්ති විඳින්නට ලැබුණේ ජාතික සත්වෝද්යානයේ 84 වැනි උපන්දිනය එදිනට යෙදී තිබුණු නිසාය.දෙහිවල සතුන්වත්ත හෙවත් දෙහිවල ජාතික සත්වෝද්යානය රාජ්ය ආයතනයක් වශයෙන් ආරම්භ කළේ 1936 ජූලි 03 වැනිදාය. එහෙත් මෙය ඊට පෙර පෞද්ගලික හිමිකාරත්වය යටතේ පවත්වාගෙන ගොස් තිබේ. ඒ, 1926 වසරේ පටන්ය. එහි අයිතිකරු වී තිබෙන්නේ ජෝන් හාගන් බර්ග් නමැත්තෙකි. ඔහුගේ පියාට ලෝක ප්රකට සර්කස් කණ්ඩායමක් අයත් වී තිබූ බැවින් සර්කස් සඳහා අවශ්ය සතුන් එකතු කරගෙන පිටරටට නැව් මගින් යැවීම ජෝන් හාගන් බර්ගේ රාජකාරිය විය. ඔහුට අවශ්ය සතුන් නැව්ගත කරන තෙක් තබා ගැනීම සඳහා දෙහිවලින් අක්කර 5ක භූමිභාගයක් මිල දී ගනු ලැබීය.
එහෙත් කාලයක් ගත වන විට මෙම සතුන් නිසි ආකාරයට නඩත්තු නොකළ අතර සතුන් මිය යෑමට පටන් ගැනිණි. සතුන්ට ප්රමාණවත් ආකාරයට පහසුකම් සැපයුණේ ද නැත. මේ සම්බන්ධයෙන් එවක මෙරට පාලනය කළ ඉංග්රීසි ජාතිකයන්ට පැමිණිලි කිරීමේ ප්රතිඵලයක් වශයෙන් දෙහිවල පිහිටි මෙකී සතුන්වත්ත 1936 ජූලි 03 වැනි දින රජයට පවරා ගැනිණි. දෙහිවල ජාතික සත්වෝද්යානය ලෙස ස්ථාපිත වූයේ එදාය. මෙය 1982 වන තුරු විවිධ අමාත්යාංශ වලට අයත්ව තිබිණි. එහෙත් 1982 දී අංක 41 දරන ජාතික සත්වෝද්යාන පනත යටතේ ජාතික සත්වෝද්යාන දෙපාර්තමේන්තුව පිහිටුවනු ලැබීය. අක්කර 5කින් ආරම්භ වූ සතුන්වත්තේ දැන් වපසරිය අක්කර 23කි. දැනට මෙහි සේවය කරන පිරිස 230කි. මෙහි සිටින සත්වයින් ගණන 2500කට ආසන්නය. ඊට ක්ෂීරපායි විශේෂ 72ක්ද කුරුලු විශේෂ 65ක්ද උරග විශේෂ 31ක්ද උභයජීවීන් කුලක 3ක්ද මාළු විශේෂ 89ක්ද සමනලුන් විශේෂ 30ක්ද ආදි වශයෙන් අයත් වේ.
දෙහිවල සත්වෝද්යානයට මුලින්ම පත් කළ පාලකයා වූයේ එෆ්.ඊ. ගුණසිංහ ය. අධිකාරි තනතුරේ සිටි ඔහු 1947 වන තුරු සේවය කළේය. ඉන්පසු අධිකාරි ලෙස පත්වූ මේජර් ඔබ්රි වයමන් 1954 වන තුරු එම තනතුර හෙබවීය. අද 77 වැනි විය සපුරන බන්දුල හස්තියා 1947 දී හොරොව්පතාන කැලයක අතරමංවී සිටියදී රැගෙනවිත් බාර දී තිබෙන්නේ ඔබ්රි වයමන්ටය. ඒ වන විට බන්දුල අලි පැටවාගේ වයස අවු: 3කි. 1954 දී අධිකාරි තනතුර ඉවත් වී ඒ වෙනුවට අධ්යක්ෂ තනතුර ඇරඹුණු බැවින් 1954 සිට 1962 දක්වා අධ්යක්ෂ වූයේ ද මේජර් ඔබ්රි වයමන් ය. ඉන්පසු 1962 අධ්යක්ෂ ධුරයට පත් වූ ලීන් ද අල්විස් 1985 වනතුරු වසර 23ක් මුළුල්ලේ එම තනතුර හෙබවූ අතර දෙහිවල සත්වෝද්යානයේ ස්වර්ණමය යුගය ලෙස සැලකෙන්නේ ඔහුගේ පාලන කාලයයි. ආසියාවේ හොඳම සත්වෝද්යානය ලෙසින් එදා හැඳින්වූයේ දෙහිවල සත්වෝද්යානයයි. ලීන් ද අල්විස් සෑම දිනකම සතුන් සමීපයට ගොස් ඔවුන් සමඟ කතා කරන නිසාම සත්වයෝ ද ඔහු පැමිණෙන විට ශබ්දයක් නඟමින් පිළිගැනීමට පුරුදු වී සිටියහ. සතුන් කෙරෙහි ආදරයෙන් කරුණාවෙන් කටයුතු කළ අනෙක් අධ්යක්ෂක ලෙස ප්රකට වී සිටින්නේ හෑන්ස් පෙරේරාය. ඔහු 2001 සිට 2006 දක්වා කටයුතු කළේය.
“වැඩිහිටි සතුන් වගේම බාල, තරුණ සතුන්ට සෙත් පතා ආශීර්වාද කිරීමටත් මිය ගිය සතුන්ට වගේම මිය ගිය සත්වෝද්යාන සේවකයන්ට පිං පැමිණවීමටත් සත්වෝද්යානයේ උපන්දිනය දා තුන්වරු පිරිත් කියෙව්වා. ජූලි 02 වැනිදා උදේ, හවස සහ ජූලි 03 වැනිදා උදේ වශයෙනුයි අපි තුන්වරුව යොදා ගත්තේ. ජූලි 03 වැනිදා උදෑසන හීල් දානය පූජා කළා. උදෑසන 10.00ට ධර්මදේශනාවක් පැවැත්වුවා. හවස අධ්යක්ෂ ජනරාල් ඉෂිනි වික්රමසිංහ උපන්දින කේක් කපලා උපන්දිනය සැමරුවා. ඒ අවස්ථාවේදී තමයි බන්දුල අලියාවත් යෝද ඉබ්බාවත් ගෙනල්ලා විශේෂ සංග්රහයක් කළේ. ඒ විතරක් නෙමෙයි. අපි සත්ව විශේෂ 15කට ස්වාභාවික ක්රියාකාරකම් වර්ධනය වන ආකාරයට ආහාර සැපයුවා. ඒ කියන්නේ කොටින්ට මස් දෙනකොට බෙනයක හංගලා තිබ්බාම කොටින් ඉව ඔස්සේ මස් හොයාගෙන ඇදගෙන කන්න ඕනෑ. පලතුරු කන සතුන්ට කෙහෙල් ඇවරිය නිකම්ම දෙන්නේ නැතිව කෙසෙල් කැන් එල්ලුවා. එතකොට සත්තු කෙසෙල් කැන්වලින් කඩාගෙන කන්න ඕනෑ. ඒ විදිහට තමයි අපි සතුන්ගේ ස්වාභාවික ක්රියාකාරකම් වර්ධනය වන ආකාරයට ආහාර ලබා දුන්නේ.” යනුවෙන් දෙහිවල සත්වෝද්යානයේ නියෝජ්ය අධ්යක්ෂිකා අනෝමා ප්රියදර්ශනි විස්තර කළාය.
සතුන්වත්තේ වයස්ගතම සතා වන 108 වියැති යෝධ ඉබ්බාට විශේෂ භෝජන සංග්රහයක්. |
ඊට අමතරව සත්වෝද්යානයේ සේවය කරන පිරිස වෙනුවෙන් සන්ධ්යා භාගයේදී ප්රිය සාදයක් පැවැත්වූයේ මානසික වශයෙන් සතුට, විනෝදය අවශ්ය බැවිනි. සත්ව සංරක්ෂණය සහ යහපැවැත්ම සත්වෝද්යානයේ අරමුණු අතර තිබෙන නමුදු මෙම සත්වයන්ගේ ආරක්ෂාව උදෙසා තවමත් CCTV කැමරා පද්ධතියක්වත් මෙහි සවි කර නොතිබීම කනගාටුවට කරුණකි. රාත්රියේ සත්වෝද්යානයට ඇතුළු වූ සුනඛයන්ට ගොදුරු වී මාරා සත්වයා මිය යෑම, සුනඛයන් නිසා එක් රැයකදී මීමින්නන් 13 දෙනකු මිය යෑම, සුදු නයි හොරකම තවමත් අපට අමතක නැත. CCTV කැමරා පද්ධතියක අවශ්යතාව ගැන අප අවධාරණය කළේ එදාය. එහෙත් එය තවමත් සවි කර නැත. 84 වැනි විය සැපිරූ පමණින් දෙහිවල සත්වෝද්යානය වයෝවෘද්ධ විය යුතු නැත. නව තාක්ෂණය අත්හැරිය යුතු නැත.
“අපේ සත්වෝද්යානයේ අඩුපාඩු තිබෙනවා. අලුතින් පත්වුණු අධ්යක්ෂ ජනරාල්වරිය ඒ ගැන අවධානය යොමු කරලා සත්වෝද්යානයේ යහපත වෙනුවෙන් පියවර රැසක් ගෙන තිබෙනවා. ඒවා ක්රියාවට නඟන්න තවම කල් මදි. අපේ සත්වෝද්යානයේ ඔටුවො නැහැ. ඔටු ජෝඩුව මිය ගිහින්. ජිරාෆ් ගැහැනු සතෙක් නැති නිසා අභිජනන ක්රියා සිදු වෙන්නේ නැහැ. ඒ නිසා ඒ සතුන්ව සත්ව හුවමාරුව යටතේ ලංකාවට ගෙන්වන්න කටයුතු සූදානම් කළත් කොරෝනා වසංගතය එක්ක ඒවා වැළකුණා. ශ්රී ලංකා දිවියෝ මෙහි නැහැ. විදේශිකයො ශ්රී ලංකා දිවියන්ට ගොඩාක් ආසයි. ඒ නිසා ලංකාවේ දිවියන් හොයාගන්න ඕනෑ. මේ ළඟදි ඔරංහොටා සත්වයා මිය ගියා. ඌට අමාරුයි කියලා සේවකයෝ ප්රධාන පශු වෛද්යවරයාට දැනුම් දුන්නාම ඌ මැරෙන්න ඉන්නේ කියලා ඔහු කියා තිබුණා. සතුන්ට දිය යුතු අත්යවශ්යම එන්නතක් වන පාවෝ එන්නත ගෙන්වලා නැහැ. අනවශ්ය ඖෂධ ගොඩාක් ගෙන්වලා. මේ වගේ පශු වෛද්යවරුන්ගේ ප්රශ්නත් තියෙනවා. අපි ඒවා විසඳා ගත යුතුයි.” යනුවෙන් පැවසුවේ ශ්රී ලංකා ජාතික සත්වෝද්යානයේ පොදු ජන සේවක සංගමයේ සභාපති ක්රිෂාන්ත ක්රිස්ටෝපර් ය.
මාස ගණනක් වසා තිබූ සත්වෝද්යානය දැන් විවෘත කර ඇති නමුත් මුහුදු සිංහයාගේ, අලි සන්දර්ශන සහ අධ්යාපනික වැඩසටහන් නැවත දැනුම්දෙන තුරු නවතා දමා ඇති බව සත්වෝද්යානයේ අධ්යාපන නිලධාරි නිහාල් සෙනරත් දැනුම් දුන්නේය.