මහ මැතිවරණයේ නාම යෝජනා බාර දී අවසානය. ඇප මුදල්ද තැන්පත් කර අවසන් නමුත් මැතිවරණය කල්දමා ඇත. පැවැත්වීමට නියමිත විභාග නිසි පරිදි පවත්වන්නට හැකි වේ දෝයි යන්නද සැක සහිතය. ඒ කොවීඩ් -19 හෙවත් නව කොරෝනා වසංගතයෙන් මේ වන විට රට දැඩි ව්‍යාකූල තත්ත්වයෙන් පසුවන හෙයිනි. මෙවන් ව්‍යසනවලදී බුදු දහමට අනුව අප කළ යුත්තේ කුමක්ද? අපි ඒ පිළිබදව මහා විහාර වංශික ශ්‍යාමෝපාලි මහා නිකායේ ශ්‍රී රෝහණ පාර්ශ්වයේ ප්‍රධාන සංවිධායක හා විධායක කාරක සභික ශාස්ත්‍රපති දොඩම්පහළ ශ්‍රී රාහුල හිමිගෙන් විමසුවෙමු.
ලෝකයේ මිනිසුන් විවිධාකාර හේතු සකස් කරගෙන ඒ හරහා තම සීමා තහවුරු කර ගැනීම සදහා එසේත් නැත්නම් තම වර්ගයාගේ හෝ දේශයන්හි භාෂාමය වශයෙන් ආගම් වශයෙන් හෝ ජාති වශයෙන් වෙන්වීමේ දැවැන්ත යුද ගැටුම් ඇති විය. උදාහරණ ලෙස පෙන්වා දෙනවා නම් 1 වැනි ලෝක යුද්ධය හා දෙවැනි ලෝක යුද්ධයත් කුරුස යුද්ධයත් පෙන්වා දිය හැකිය.
එහිදී විශාල වශයෙන් මිනිස් ඝාතන සිදුවූහ. අද වුවද න්‍යෂ්ටික අවි පවා නිෂ්පාදනය කරනු ලබන බව අපට පෙනෙන්නට ඇත. ඒ තම තමන්ගේ බලපුළුවන්කාරකම් අනෙකාට පෙන්වීමටය.
එහෙත් වසංගත රෝගී තත්ත්වයකදී, එසේත් නැත්නම් වයිරස ආසාදනයකදී මේ බලපුළුවන්කාරකම් කිසිවකික් වැඩක් නැත. එහිදී ආගම්, ජාතිය කුල භේද මේ කිසිවකට යටත් නොවී එකම ආකාරයකට එහි බලපෑම එල්ල වන බව මේ වන විට ලෝකයේ සිදුව ඇති ව්‍යසනයෙන් අපට පසක් වී ඇත. ඒ තර්ජනයන් සියලු දෙනාටම එකම ආකාරයෙන් බලපානු ලැබේ. ලෝක ධර්මතාව එයයි. බුදුරජාණන් වහන්සේ සූත්‍ර දේශනා ඇසුරින් අපට පෙන්වා දුන්නේ එයයි.
මිනිස් සමාජය විසින් බොරු ආටෝපයන් ලෙසින් පෙන්වමින් යුද්ධ කර ගනිමින් පක්ෂ පාට අනුව බෙදා වෙන් කර ගත්තද වයිරස ආසාදනයන් මෙන්ම ස්වභාව ධර්මයා විසින් ලබා දෙන ව්‍යසනයන් වන ගංවතුර, සුළිසුළං, නාය යෑම් ලැව් ගිනි ඇතුළු සියල්ලේම විපාකයන් කාටත් උරුම වන්නේ එකම ආකාරයකටය.
බුදු රජාණන් වහන්සේ විසින් අපට යහපත් දිවියකට අනුදැන වදාළ කරුණු රැසක් ඇත. ඒ අනුව අප කටයුතු කරන්නේ නම් මේ ගැටලු අවම කර ගත හැකි වනු ඇත.
විශේෂයෙන්ම අප එදිනෙදා කටයුතු කිරීමේදී අනන්‍යන්ට කරදරයක් නොවන ලෙසින් සිටින්නේ නම් මේ සමාජ අර්බුද කිසිවක් පැන නඟින්නේ නැත. බුදුරජාණන් වහන්සේ විසින් සිඟාලෝවාද සූත්‍රයේදී තම තමන්ගේ යුතුකම් මැනවින් දේශනා කර වදාළ සේක. එහිදී එක් එක් අය විසින් අනෙක් තැනැත්තාට කළ යුතු යුතුකම් ඉටු කළ විටදී තම තමන්ට හිමි අයිතිවාසිකම් නිතැතින්ම ලැබෙන බවද බුදුරජාණන් වහන්සේ පෙන්වා දුන් සේක.
එහෙත් වර්තමාන සමාජයේදී එවන් තත්ත්වයක් දක්නට අපහසුය.
අපේ සමාජයේ අද සිටින බොහෝ අයගේ කාර්යය මීට හාත්පසින්ම වෙනස්ය. විශේෂයෙන්ම ආපදා කළමනාකරණයේදී අපේ ජනතාවගේ සහාය බොහෝ වැදගත් වුවත් එහිදී ඇතැම් අය කටයුතු කරන්නේ වගකීම් විරහිතය. ඒ අනුව තම යුතුකම් නිසි පරිදි ඉටු නොවේ.
වෛද්‍ය විද්‍යාත්මක උපදෙස් අප නිසි අයුරින් පිළිපදින්නේද යන්නද මෙහිදී කල්පනා කළ යුතුය. එමෙන්ම සමාජ විද්‍යාත්මකව ලෙසින් ප්‍රායෝගිකව අප ආපදා මග හැරීමට කටයුතු නොකරන බවද මෙහිදී පෙන්වා දිය යුතුය.
ඒ සඳහා ඕනෑතරම් උදාහරණ සැපයීමට පුළුවන. සුනාමි ජල කඳ පැමිණ මුහුදට ඇදී ගිය පසු එය නැරැඹීමට ගොස් විපතට පත් වූවන් කොපමණ සිටියාද? එසේම නාය යෑම් සිදුවූ විට එම ප්‍රදේශ බලන්නට යන පිරිස් කොතරම් සිටිනවාද? ගංවතුරක් ඇති වූ විට එය බලන්නට යන අය කොතරම් සිටිනවාද?
ආරක්ෂක අංශ හෝ වෛද්‍ය අංශ හෝ රජය මඟින් ලබා දෙන ආරක්ෂත උපදෙස් නොපිළි පැදීම අපට විශාල විපත් ළගා කර දෙන බව දැන දැනත් අප මෙලෙසින් කටයුතු කරන්නේ නිසි අවබෝධයක් නොමැතිකමට වඩා අප සිත් තුළ අධි මානයක් ඇති නිසාය.
බුදුරජාණන් වහන්සේගේ දේශනාව වූයේ තෙවැදෑරුම් මානය අප ඉවත් කර දිවිය සකස් කර ගත යුතු බවයි. මේ වන විටත් යම් යම් රෝගාබාධයන්ට ලක්ව නිරෝධායන කටයුතුවලට ලක් වන්නට යැයි කියූ අය එය මග හැර සිටීමේ විපාක අද මුළු රටටම අත්විඳින්නට සිදුව ඇත. බුදු රජාණන් වහන්සේ මෙවන් විපත් සඳහා ඖෂධ නියම කර නැතත් ඒවායින් වළකින අයුරු යම් යම් දේශනාවලදී විස්තර කර තිබේ.
එමෙන්ම බුදු දහමත් හෙළ සංස්කෘතියත් එක්ව ගත් කල බොහෝ ගැටලුකාරී සිදුවීම්වලින් අපට මිදිය හැකිය. අද බටහිර ජාතීන් පවා ඒ ගැන පිළිගෙන ඇති බවද අපට පැහැදිලිය. ආචාර කිරීමේදී අතට අත දෙනවා වෙනුවට අද ලෝකය පුරාම තම දෙඅත් එක් කර ‘ආයුබෝවන්‘ කියනා අයුරින් ආචාර කිරීමට පුරුදුව ඇත.
විශාලා මහනුවර රෝග බිය, දුර්භික්ෂ බිය හා අමනුෂ්‍ය බිය ඇති වූ අවස්ථාවේදී බුදුරජාණන් වහන්සේ විසින් ආනන්ද හිමි ලවා රතන සූත්‍රය දේශනා කිරීමෙන් හා එම උවදුර සංසිඳවූ සේක. එහිදී බුද්ධ, ධම්ම හා සංඝ යන ත්‍රිවිධ රත්නයේ ගුණයන්ගෙන් එම පිහිට ලැබුණි. ඒ ආභාසය අනුව අප කටයුතු කළ යුතුය. බුදු දහමින් ලබා ගත හැකි උපදෙස් අවවාද අනුශාසනා ලබා ගත යුතුය.
එමෙන්ම රෝගාබාධයකදී වෛද්‍ය උපදෙස් හා රජයෙන් ලබා දෙන උපදෙස් නිසි පරිදි පිළි පැදිය යුතුය. එසේ නොවූ විට සිදුවන්නේ තමන් ද ආරක්ෂා නොවී අනෙක් අයත් රටත් අනාරක්ෂාවට පත් කිරීමය. දස රාජ ධර්ම හා සතර සංග්‍රහ වස්තු ඇතුළු ධාර්මික රාජ්‍ය නායකයකු විසින් අනුගමනය කළ යුතු කුමන පිළිවෙත් අනුගමනය කළද රට වැසියා නිසි අයුරින් කටයුතු කොකළහොත් රට විනාශයක් කරා යැම වැළැක්විය නොහැක්කේය.
පරිසරය අපට අවශ්‍ය ලෙසින් වෙනස් කළ නොහැකිය. ස්වභාව ධර්මයා අපට අනුගත නොවේ. අප ස්වභාව ධර්මයට අවශ්‍ය පරිදි අනුගත විය යුතුය.
වර්තමානයේ පවත්නා රෝග අවදානම දුරු කර ගැනීම පිණිස ඒකාරාශී වීමෙන් වළකින්නයැයි ලෝකයේ සියලුම රාජ්‍ය නායකයින් හා සෞඛ්‍ය සංවිධානය පවසා සිටියද කොරියාව වැනි ඇතැම් රටවල ආගමික නායකයන් විසින් සිදු කළ ක්‍රියාදාමයන්හි අවසන් ප්‍රතිඵලයන් වශයෙන් ඇතැම් ආගමික ස්ථානවල යාඥා කිරීමේ කටයුතු සිදු කරන ලදී. එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙසින් රෝග ව්‍යාප්තිය වැඩි වී ඇත. මේ නිසා අප කල්පනා කළ යුත්තේ අපේ ජනතාව තම යුතුකම් නිසි පරිදි ඉටු කෙළේද යන්න ගැනයි.
මේ වන විට බොහෝ විහාරස්ථානවල රතන සූත්‍රය සඡ්ඡායනය අරඹා ඇති අතර ඒ සමගම බොහෝ ප්‍රදේශවලට වර්ෂාව ඇති විය.
අපේ රටට මේ ව්‍යසනකාරී තත්ත්වය තවම වර්ධනය වී නැත. එය වර්ධනය කිරීම හෝ නොකිරීමේ වගකීම ඇත්තේ අප සතුවම බවද මෙහිදී සිහි තබා ගත යුතුය. ජනතාව එක් රැස් නොවිය යුතු බව පැවසුවද ජනතාව ඒ ගැන නොතකන බවක් අපට දැක ගත හැකිය. එමෙන්ම මේ වන විට ඇතැම් ප්‍රදේශවල විදෙස් ගතව සිට පැමිණි පුද්ගලයින් විනෝද සාද පැවැත්වීම නිසා එම ප්‍රදේශවලට ඇදිරි නීතිය පැනවීමට පවා සිදුව තිබේ.
අපට හෙළ සංස්කෘතියෙන් හිමිව ඇති බොහෝ ගුණාංග මෙන්ම බුදු දහමින් ලබා දී ඇති උපදේස නිසි ලෙසින් පිළිපදින්නේ නම් මේ රෝග බිය ඇතුළු සියලු දෙයින් මිදීම අපහසු වන්නේ නැත. දේශීය ප්‍රතිකාර ක්‍රම සොයමින් ද බොහෝ දෙනා කටයුතු කරනු බව පෙනෙතත් මේ අවස්ථාවේදී සැක සහිත අය විසින් සිදු කළ යුතුයැයි දන්වන ලද උපදෙස් ඔවුන් පිළිපැද ඇත්දැයි කල්පනා කළ යුතුය.
අතීතයේ සිට අද දක්වාම අපගේ නිවෙසක යම් බෝවන රෝගයකින් පෙළෙන අයකු සිටියහොත් නිවසට බාහිර පුද්ගලයින් පැමිණීම වැළැක්වීම පිණිස අප කොහොඹ අත්තක් නිවෙස ඉදිරිපිට එල්ලා තැබීම සිදු කරන ලදී. නිවැසියන්ද බැහැර නොගොස් සිටියහ. එවන් ජාතික වගකීමක් ගමේ ගොඩේ සිට රජතුමා දක්වා යන සියල් දෙනා තුළ තිබුණද අද තත්ත්වය කුමක්ද? යන්න විමසා බැලිය යුතුය.
රටට ජනතාවට පමණක් නොව තම පවුලේ ඥාතීන්ට පවා ආදරයක් කරුණාවක් මෛත්‍රියක් නොමැති මෙවන් පුද්ගයන්ට විරුද්ධව බුදු දහමේ වුවද දඩුවම් නියම කර ඇති බව පෙන්වා දිය යුතුය. එකම වරද දිගින් දිගටම සිදු කරන්නේ නම් ඒ සඳහා දඩුවම් තිබේ.
සිදුහත් කුමරා අභිනිෂ්ක්‍රමණය පිණිස ගමන් කළ අවස්ථාවේ ඡන්න ඇමැති (පසුව ඡන්න භික්ෂුව) විසින් සිදුකළ වැරැදි නිසා එම භික්ෂුවට බ්‍රහ්ම දණ්ඩය පැනවීමට කටයුතු කළ සේක. එම නිසා වැරැදි සිදු කරන්නන්ට අනිවාර්යෙන්ම දණ්ඩනය ක්‍රියාත්මක කළ යුතුය.
බුදු දහමට අනුව දිවිය සකස් කර ගනිමින් දේශීය සම්ප්‍රදායයට අපි මුල් තැනක් දී කටයුතු කරන්නේ නම් අපට නිරෝගී දිවියක් ගත කළ හැකිය.
වර්තමානයේ පවා අප පිරිත් පිංකමකදී භාවිත කරන දළු සහිත පත්‍ර වර්ග ඇති ශාක දෙස බලන්න. ඒ සඳහා යොදා ගන්නේ තුඩ සහිත ශාකයි. බුලත්, නා, නාගවල්ලි වැනි ශාක පත්‍රවලට ඇද ගැනීමේ ශක්තියක් ඇති බව අපට පෙන්වා දී තිබේ.
එමෙන්ම වෙනිවැල්ගැට, කොත්තමල්ලි වැනි දේශීය ඖෂධවලින් අපට ඇති ප්‍රයෝජන ඉතාම වැදගත් බවද සිහි තබාගෙන මේ අවස්ථාවේදී ක්ෂණික ආහාර වලින් වැළකීමේ වැදගත්කමද ගැනද අප අවබෝධ කර ගත යුතු වේ.
විශේෂයෙන්ම සෞඛ්‍ය අංශ පෙන්වා දෙන ආරක්ෂිත උපක්‍රම අප පිළිපැදිය යුතු නොවේද?
විශේෂයෙන්ම අපට රෝගාබාධ අඩුවෙන් වැළඳෙන්නේ අප දේශීය කුලුබඩු වර්ග ආහාරයට එක් කර ගැනීම නිසාය
බුදු දහමට අනුව මෛත්‍රිය කරුණාව පතුරවමින් තම දිවිය පවා නොතකා නිරෝධායනයට ලක් කළ යුතු යැයි හඳුනා ගත් පිරිස් වෙත අවශ්‍ය ප්‍රතිකර්ම ලබා දෙද්දී එම පිරිස් නිසි අයුරින් කටයුතු නොකරන්නේ නම් ඔවුනට විරුද්ධව අනිවාර්යෙන්ම පියවර ගත යුතුය.
චීනයේ මේ වසංගතය පැතිර යද්දී ප්‍රතිකාර ලබා නොගත් අය සොයමින් හමුදාව ගෙයින් ගෙට යද්දි එය දුටු ශ්‍රී ලාංකිකයෝ ඒ ගැන දුක් වූයේ එම පුද්ගලයින් එසේ රැගෙන යාම නොකළ යුතු බව කියමිනි. එහෙත් අද අප අත්විදින තත්ත්වය අනුව අපට ද පැහැදිලි වන්නේ එම ක්‍රියාව නිවැරදි බවයි. එවන් පුද්ගලයන් අනතුරේ දමන්නේ තමන් හෝ තම පවුල ගම පමණක් නොව සමස්ත ජාතියම සමස්ත රටම බව තේරුම් ගත යුකුය.
එම නිසා බුදු දහමින් අනුමත දණ්ඩනය කෙරෙහි එවන් පුදගලයන් ට එරෙහිව කටයුතු කළ යුතුය. බුදුරජාණන් වහන්සේ කිසි විටක ධර්මය හා රාජ්‍ය පාලනය හා රටේ නීතිය එක්ව ගෙන හෝ ඒවා ගැන විවේචන එල්ල කෙළේ නැත. උන් වහන්සේ වැරැදි ක්‍රියාවන්හි ආදීනව දේශනා කළ සේත. එමෙන්ම ඇතැම් වැරැදි ක්‍රියාවල ආනිශංස පවා දේශනා කළ සේක. බුදු දහමින් පමණක් නොව සමාජ විද්‍යාත්මක ඇසින්ද අප මෙවන් වසංගතයන් කෙරෙහි අවධානය යොමු කළ යුත්තේ මෙය ගෝලීය වසංගතයක් බවට පත්ව ඇති හෙයිනි.
එමෙන්ම මේ අවස්ථාවේදී අපේ අනෙක් සියලු කටයුතු පසෙක තබා පළමුව මේ උවදුරෙන් මිදීමට කටයුතු කළ යුතුය.
මැතිවරණ හෝ විභාග හෝ අනෙක් සියලු කටයුතු ගැන අවධානය යොමු කළ යුත්තේ දෙවනුවය.
