රාවණා ඇල්ල එසේ නැතහොත් බඹරගල ඇල්ල, ඇල්ල තානායමේ සිට කිලෝමීටර් හයක් පමණ දුරින් වන්නට පිහිටා ඇති අතර කොළඹ සිට පැමිණෙන්නේ නම් කිලෝ මීටර් දෙසිය විස්සකට ආසන්න දුරක් පවති. වැල්ලවායේ සිට පැමිණෙන්නේ නම් බණ්ඩාරවෙල වැල්ලවාය මාර්ගය ඔස්සේ මේ සඳහා ළඟාවිය හැකි අතර රාවණා ගුහාව පිහිටා ඇත්තේ ඇල්ල කඳු මුදුනේය.
බොහෝ දෑ සම්බන්ධයෙන් නාමයන් යෙදෙන කල්හි ඒවා හා බැඳුණු අතීත කතා ප්‍රවෘත්තීන් මෙන්ම අතීත සිදුවීම් ද ඒ සඳහා අදාළ වේ. රාවණා ඇල්ල සම්බන්ධ කතා ප්‍රවෘත්තීන්ට අනුව රාවණා රජු සම්බන්ධ සිදුවීමක්ද මේ සඳහා අදාළ කරගෙන තිබේ.
ජනප්‍රවාදයේ පවතින අයුරින් රාම සහ ඔහුගේ සොහොයුරා වන ලක්ෂ්මන් විසින් රාවණා රජුගේ සොහොයුරියගේ නාසය කපා දැමීම හේතුවෙන් රාවණා රජු විසින් සීතා දේවිය පැහැරගෙන ඇවිත් මෙම දිය ඇල්ල පිටුපස වූ ගුහාවක සඟවා තැබූ බව පැවසේ. එමෙන්ම රාවණා රජු විසින් මෙහි සිට රාවණා හත්ත වාදනය කළ බැව් ද පැවැසේ. මෙකී සිදුවීම් නිසා මෙම ඇල්ල රාවණා ඇල්ල නමින් හඳුන්වන්න විය.
එසේම මෙය හඳුන්වන තවත් නමක් වනුයේ බඹරගල ඇල්ල යනුවෙනි.
ඇල්ල පාමුල සිට බලන කල්හි කඳුමුදුන් දෙක තුළින් පැමිණ ඇද හැලෙන ජල කඳ ප්‍රධාන ශෛල ස්තර තුනකින් විත් ද්විතියික ඇල්ල දක්වා ගලා හැලෙන බව හොඳින් දිස්වේ. එතැන් සිට 4 වන ශෛල ස්තරය මතින් ගොස් කිරිඳිඔය වෙත ඇදී එන රාවණා ඇල්ල උසින් අඩි 82ක් පමණ වන බව සඳහන් වේ. රාවණා ඇල්ලේ ආරම්භය සිදුවන්නේ කිරිදි ඔය අතු ගංගාවකිනි. ඇල්ලට යටින් ඇති පාෂාණ ස්තරය හුනුගල්, ඉතා තද කළුගල් හා කොන්ඩලයිට් වැනි පාෂාණ විශේෂ වලින් සමන්විත වන අතර 1950 වසරේදී මෙය රක්ෂිත වනාන්තරයක් බවට ද ප්‍රකාශයට පත් විය.
වසරේ මැයි- සැප්තැම්බර් කාල වකවානුව තුළදී මේ ප්‍රදේශයට නිරිත දිග මෝසම් වර්ෂාවෙන් ජලය ලැබෙන අතර ඔක්තෝබර්- නොවැම්බර් මාසවලදී එහි ජල පහර වර්ධනය කරනු ලබන්නේ අන්තර් මෝසම් වර්ෂාව නිසාය. ජනවාරි, පෙබරවාරි, මාර්තු යන මාසයන්හි දී ඇතිවන වියළි කාලගුණික තත්ත්වයෙන් ඇල්ලේ ජල පහර ඉතා අඩු තත්වයක පවතී.
කණගාටුවට කරුණ වන්නේ නියං සමයේදී ඇතිවන ළැව්ගිනි මෙන්ම හේන් සඳහා ගොවීන් විසින් සිදුකරන ගිනි තැබීම් නිසා තව තවත් ඇල්ල සිඳී යෑමේ තර්ජනයකට මුහුණ පෑමට සිදු වීමයි.
රාවණා ඇල්ලේ ඉහළින් ඇති ජල පෝෂිත රක්ෂිතය හෙක්ටයාර 4777 ක භූමි භාගයක් පුරා පැතිර ඇති අතර මෙම රක්ෂිතය තුළ වලිකුකුළා වැලිමුවා වැනි දුර්ලභ සතුන් ද හමු වන අතර හෙක්ටයාර 1732ක භූමි ප්‍රදේශයක් 1979 වසරේදී රාවණා ඇල්ල අභයභූමිය ලෙසින් ප්‍රකාශයට පත් කරන්නට විය. අලංකාරත්වය යට බොහෝවිට සැඟව ඇත්තේ අනතුරුදායක බවයි. එය රාවණා ඇල්ලට ද පොදුය. මේ උඩ කොටසට ඇවිද යෑමේදී ලිස්සායෑමක් යෑමක් සිදු වුවහොත් එය ඉතා අනතුරුදායක තත්ත්වයකට පත්වේ.
බොහෝවිට එය කෙළවර වන්නේ ජීවිත හානියක් ද සමගිනි. දැනට ඇති සංඛ්‍යා ලේඛනවලට අනුව 2003 වසරේදී පමණක් රාවණා ඇල්ලේ දී මිය ගිය සංඛ්‍යාව 37කි.
මෙහි දිය නෑම අවදානම් වන්නේ ඇල්ල කඩා හැලෙන ස්ථානයේ මීටර් 19ක් පමණ ගැඹුරු දිය සුළියක් පවතින බැවිනි. කෙසේ වෙතත් ඇල්ල නැරඹීම සඳහා එන සංචාරකයන්ගේ පහසුව පිණිස වෙළෙඳසල්ද එකල ඉදි කර තිබුණු අතර ඉහළ ජලාධාර කලමනාකාර ව්‍යාපෘතිය මගින් ඒවා වෙ‍ෙළඳුන්ට ලබා දුන්නේ 2002 වසරේදීය.
ජනප්‍රවාදයේ සඳහන් වන පරිදි ඓතිහාසික වැදගත්කමක් ඇතැයි සැලකෙන රාවණා ඇල්ලට ලංකාවේ දිය ඇලි අතුරින් හිමිවන්නේ හැත්තෑ නමවන ස්ථානයයි.
