මේ රටේ නීතිය ක්‍රියාත්මක වීමේදී බරපතළ අසාධාරණකම් සිද්ධ වීම වැළැක්විය යුතුයි. මෙය කාලන්තරයක් තිස්සේ මේ රටේ සිදු වෙමින් පවතින්නකි. එය නැවත නිවැරදි කර සකස් කර ගැනීම වෙනුවෙන් රජයකට විශාල වගකීමක් ඇත. නීතිය ක්‍රියාත්මක කර ගැනීමේ ආයතන විශාල ප්‍රමාණයක් මෙරට ඇති අතර, ඒ ආයතන ලෙස නීතිඥ සංගමය, නීතිපති දෙපාර්තමේන්තුව, මානව හිමිකම් කොමිසම, නීති කොමිසම, අධිකරණයේ විනිශ්චයකාරවරුන්ගේ නීතිඥ සංගමය හඳුන්වාදිය හැකිය. නමුත් අවාසනාවන්ත තත්ත්වය වන්නේ මේ කිසිදු ආයතනයකින් එය සිදු නොවීමයි. මේ නිසා රටේ ජනතාව ඉමහත් දුෂ්කරතා හා අපහසුතාවන්ට මුහුණ දී ඇත. නීතිය ක්‍රියාත්මක කිරීමේදි නීතියේ ආධිපත්‍ය සහ මේ රටේ නීතිය නැවත ප්‍රතිසංස්කරණය කරගැනීම පසුගිය කාලයට වඩා වර්තමානය වන විට දැඩි වෙමින් පවතින බව අපිට ඉතා පැහැදිලිය.
මක්නිසාද යත් වර්තමාන ආණ්ඩුව බලයට පැමි‍ණියේ අසාධාරණකම් තුරන් කරමින් සාධාරණ සමාජයක් මේ රටේ ස්ථාපිත කරවිම උදෙසායි. ඒ සඳහා මේ රජයට විශේෂ වගකීමක් පැවැරී ඇත. එනම් නීතිය බිඳ වැටීමේ අහිතකර තත්ත්වය සහ නීතිය කඩවීම යන තත්ත්ව මඟ හරවා ගැනීමයි.
අද නීතිය කඩ වීම බොහෝ විට සිදු වෙන්නේ සාමාන්‍ය මිනිසුන්ගෙන් නොවේ. මෙය රටක් ලෙස අහිතකර තත්ත්වයක් බව ඉතා පැහැදිලිය. මහජනතාව නීතිය කඩ කරන්නේ නීතිය නොදැනීම නිසා වන නමුත් නීතිය නොදැනීම නිදහසට කරුණක් නොවෙයි. එය කාටත් පොදු කාරණාවකි. මේ රටේ සිවිල් ජනතාව නීතිය කඩ කරන බොහෝ අවස්ථා තියෙනවා. නීතිය කඩවන්නේ ද නීතිය ක්‍රියාත්මක කරන ආයතන සහ පුද්ගලයන් අතිනි. මෙය වළක්වා ගැනීමේ වගකීමක් සහ යුතුකමක් අද උද්ගත වෙලා තියෙනවා. උදාහරණයක් ලෙස කිව්වොත් නඩු කල් යෑම මේ වැනි දෙයකි. සමහර නඩු 
සඳහා වසර දහයකට පමණ කාලයක් ගතවන අවස්ථා අපිට දැකගත හැකියි. මූලික අයිතිවාසිකම් නඩුවක් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවට අනුව මාස දෙකකින් විමසිම් අවසන් කළ යුතුයි. නමුත් අද වන වසර දහයකට අධික කාලයක් සමහර නඩු සඳහා ගතවන අතර අපරාධ නඩුවකට වසර විසි ගණනක පමණ කාලයක් ගත වෙයි. සිවිල් නඩු ඊටත් වඩා කාලයක් ඊටත් වඩා අවාසනාවන්ත තත්ත්වයක්. මෙවැනි කරුණු වෙනස් කරගැනීමේ වගකීම් සියලු ආයතන වලට ඇත. මේ කිසිම ආයතනයකට සැබෑ අවශ්‍යතාවක් නොමැති වීම මේ තත්ත්වය වෙනස් කිරීමට බාධාවකි. එමෙන්ම නිතිය පිළිබඳව අවබෝධයක් නැති වීම තවත් කාරණාවකි. විශේෂයෙන් නීතිය සම්බන්ධයෙන් දැනුවත් කිරීමට අදාළ ආයතනවල නිතිඥයන්, සිවිල් මිනිසුන් නීතිය නොදැනීම අභාග්‍ය සම්පන්න කටයුත්තකි. උදාහරණයකින් මෙය පැහැදිලි කළහොත් එක් සිරගෙයක අවුරුදු දහහතර ප‍හළොව වයස් සීමාවේ පසුවන පුද්ගලයන් යම් මිනීමැරුම් නඩුවලට සම්බන්ධ වූවා යැයි සැකපිට අත්අඩංගුවට ගැනීමෙන් අනතුරුව ඒ පුද්ගලයන් පස්දෙනාට එල්ලුම් ගස නියම වී සිර දඩුවම් ලබා ඇත. අපරාධ නඩුවිධාන සංග්‍රහයේ 53වැනි වගන්තියට අනුව වයස අවුරුදු 18ට අඩු වයස් සිමාවේ පුද්ගලයන් මරණීය දණ්ඩනයට නියම කිරිමට නොහැකියි. ඒ පුද්ගලයන් යම් වරදකට පෙලඹී තිබෙනුයේ අඩු වයස් සිමාවේ එනම් දහඅටට අඩුවෙන් වීම එයට හේතුවයි.
අන්තර්ජාතික නීතියට අනුව සහ ළමා අයිතිවාසිකම් ප්‍රඥප්තියට අනුව ළමයෙක් ලෙසයි මේ පුද්ගලයන් සැලකෙන්නේ.
මෙවැනි නීතියේ සංශෝධන කළයුතු තැන් සම්බන්ධයෙන් මා දැනුම්වත් කළ යුතු සියලු තැන් වලට දැනුම්වත් කළත් ඒ කිසිදු ආයතනයකින් හෝ පුද්ගලයකුගෙන් පැහැදිලි පිළිතුරක් මට ලැබී නැති වීම අභාග්‍යයකි. හිරමැදිරිවල වරදක් නොකරපු අය සහ වැරදිකරුවන් කර සිටින පුද්ගලයෝ වසර තිස් හතළිස් ගණනින් හිරභාරයේ සිටිති. නඩුකාරවරු බලය ඉක්මවා ගිහින් දඩුවම් කරන අවස්ථා ද වෙයි. මේ සියල්ල වෙනස් කළ යුතුයි. මේවා චක්‍ර ලේඛණයක් මගින් සෑදිය හැකියි. මේවා සකස් කරගැනීමේ දැඩි අවශ්‍යතාවක් මේ වනවිට පැන නැඟී ඇත. මේ රටේ නීතියේ අාධිපත්‍ය තහවුරු කිරීමට සහ නීතිය ගැන විශ්වාසයක් ඇති කිරීමට නම් නීතිය ක්‍රියාත්මක කරන සියලු ආයතන සහ පාර්ලිමේන්තුවත් ඇතුළු සියලු ආයතන මේ සම්බන්ධයෙන් නිවැරදිව කටයුතු කළ යුතුයි. බෝගම්බර සිරමැදිරියේ සිටි කාන්තාවක් මට මුණ ගැසුණු අතර ඇය අවිස්සාවෙල්ල උසාවියේදී දඩයකට ලක්වී ඇත. එ් දඩමුදල හැටහය දහසකි. එ් දඩය නොගෙවීම නිසා වසර විසි දෙකක සිරදඩුවමක් ඇයට ලැබී ඇත. ඉන් පසුව මා ඒ දඩමුදලින් තිස්තුන්දහසක් අඩු කරදුන් අතර වසර විසි දෙකෙන් එකොළොස් වසරක් නීති විරෝධි ලෙස ඇය දඩුවමට යටත් වී සිටීම අභාග්‍ය සම්පන්න කටයුත්තකි. මා එය අැපෑලක් මගින් නැවත් සකස් කළ අතර අවුරුදු ගණනක් මේ තැනැත්තිය හිරේ දුක් විඳීම ඊට ප්‍රධාන කාරණාවයි. රුපියල් හැට හයදහසකට අවුරුදු විසිදෙකක් හිරේ ගත කර තැබූ කාලය තුළ ඇයගේ නඩත්තුව වෙනුවෙන් ඇයට වැය වූ මහජන මුදල රුපියල් ලක්ෂ විස්සකි. මේ රටේ නීතිය ඇතැම් අවස්ථාවලදී ක්‍රියාත්මක වෙන්නේ මෙවැනි ආකාරයටයි.
විශේෂයෙන් රටේ පාර්ලිමේන්තුව විසින් සකස් කරන ලද කටයුත්තක් ලෙස නීතිය සංශෝධනය කිරීමේ කරුණු රාශියක් ඇත. නමුත් ඒ ගැන අව‍ධානය යොමු කිරීමක් සිදුවන්නේ නැත. මන්ත්‍රීවරුන් පාර්ලිමේන්තුවට ගොස් කෑකෝ ගැසීම හැර වෙන යමක් සිදුවන්නේ නැත. මේ තත්ත්වය ඉතා ඉක්මනින් වෙනස් විය යුතුයි. මෙවැනි අත්‍යවශ්‍ය නීති පනතකින් හෝ අඩුපාඩු හැදෑරීමක් සිදු නොවෙයි. යම් පනතකින් සිදුවන හානිය පිළිබඳ ව හෝ පනතක තියෙන ගැටලු පිළිබඳව කිසිවක් සිදුවී නැත. නීතිය සම්බන්ධයෙන් ගුණාත්මක වෙනසක් පාර්ලිමේන්තුව ඇතුළත් සිදුවීම අත්‍යශ්‍යයි. මේ සම්බන්ධයෙන් අදාළ සියලු ආයතන පුද්ගලයන්ට පුහුණුවක් ලබාදිය යුතුයි. නීතිය සම්බන්ධයෙන් මහෙස්ත්‍රාත්වරු, නීතිවේදින් පුහුණු කළ යුතුයි. ඉස්සර විනිසුරුවන් රජයේ සේවයට බඳවා ගැනිමට පෙර පුහුණු කිරිමක් සිදුවී තිබුණි. විනිසුරුවරුන් බඳවා ගැනීමෙන් පසුව නීතිය ක්‍රියාත්මක කරන ආකාරය සම්බන්ධයෙන් නිසි පුහුණුවක් ලබාදිය යුතුයි. මහේස්ත්‍රාත්වරයෙක් බඳවා ගැනිමේදී පරිවාස දෙපාර්තමේන්තුව තුළ ඉතිහාසයේදී පුහුණුවක් ලබාදීම මේ නීති ක්ෂේත්‍රයේ සුවිශේෂත්වයකි. එමෙන්ම සිරගෙවල් නැරඹීමට යෑමත් ඉතා වැදගත් කටයුත්තක් ලෙස සැලකීය. මෙවැනි ප්‍රායෝගික වැඩ පිළිවෙළ වලින් ඇප නැතුව මිනිසුන් වසර ගණනක් හිරමැදිරිවල සිටිම වළකින බව ඉතා පැහැදිලියි. මේ දේවල් සම්බන්ධයෙන් කලින් දැනුවත් වීම සිදුවී තිබුණේ මෙවැනි වැරදි නිවැරදි කරගැනීමට විය හැකියි. විනිසුරුවරයකු වීමට පෙර ඒ පුහුණුව අවශ්‍යයි. ළමයෙක්ට එ් දඩුවම ලබා දුනහොත් පරිවාසයක තියෙන තත්ත්වය කුමක්ද කියලා පත්වීම ලැබිමට පෙර දැනුවත්වීම වැදගත් කරුණකි. ඒ පුහුණුව අද වනවිට නැත. නමුත් එය අනිවාර්යයයි. අපරාධයක වැරදිකරුවන් වෙනු‍වට වෙනත් කවර හෝ පාර්ශ්වයක් අත්අඩංගුවට ගෙන සියලු නඩු ඔහුට පැවරීම සිදුවේ. නමුත් බොහෝවිට අපරාධක‍රු වෙනත් පැත්තක සිටිය හැකියි. මෙවැනි කරුණු උදාහරණ විශාල ගණනක් පෙන්වාදිය හැකියි. නීතියක ආධිපත්‍යයක් නැතිනම් රටක් පැවැතිමට නොහැකියි. කවුරු වරදක් කළත් පුද්ගලයා ගැන නොසලකා එක ආකාරයට සැලකිය යුතුයි. ඒ වගේම නීතිය ක්‍රියාත්මක කිරීමේදි ප්‍රමාද වීම විශාල ගැටලුවකි. වසර ගණන් නඩු කල්දැමීම ඉක්මනින් වෙනස් විය යුතුයි. කෙටි කාලයකින් නඩු අවසන් කළ යුතුයි. ෆිලික්ස් ඩයස් මහතා විසින් 1974 දි ඇති කරන ලද වෙනස මගින් අධිකරණ පනත සම්මත විය. එහිදී උසාවි සංඛාව වැඩි විය. ඒ සියල්ල වෙනස් කරමින් අධිකරණ පද්ධතිය පුළුල් විය. දිසා අධිකරණ ව්‍යාප්ත විය. නීතිපති දෙපාර්තමේන්තුව, පොලිස් දෙපාර්තමේන්තුව වර්තමානය වනවිට මන්දගාමි ස්වරූපයක් පවතී. මේ තත්ත්වය වෙනස් විය යුතුයි.
මිනිස්සු සාධාරණය ලබාගැනීමට අධිකරණයේ පිහිට පතයි. ඒ ගැන විශ්වාසය බිඳ වැ‍‍ටුණොත් රටක් පවතින්නේ නැත. ඒ ගැන විස්වාසය ඇති කිරීම කළ යුතුයි. ඒ සම්බන්ධයෙන් සියලු පාර්ශ්වවලට වගකීමක් ඇත. නීතියේ ආධිපත්‍ය පිළිබඳ නීතිය නීතිවේදීන්ට, විනිශ්චයකාරවරුන් සම්බන්ධයෙන් අවබෝධයක් ලබාදිය යුතුයි. ඒවගේම විනිසුරුවන්ට සංවේදි වීම පිළිබඳව අවබෝධයක් ලබා දිය යුතුයි. මහේස්ත්‍රාත්වරුන්ට සිරගෙවල්වලට යා යුතුයි යන්නෙන් පනතක් ඇත. එය බලාත්මක කළ යුතුය. රිමාන්ඩ් සිරකරුවන් නිදහස් කිරීම යනුවෙන් පනතක් ඇත. එහි ඇත්තේ මසකට වරක් තමන්ගේ බලප්‍රදේශයේ සිරකඳවුරුවලට ගොස් සොයා බැලිය යුතු බවයි. මේවා බලාත්මක කළ යුතුයි. සු‍ප්‍රිම් උසාවියේ විනිසුරුවරුන්ට සිරගෙදර සංචාරය කර, අවබෝධයක් ලබාගත යුතුයි. එවිට නඩුකාරයන් සංව්දීවන අතර, එය අත්‍යවශ්‍ය කාරණාවකි. එමෙන්ම නඩු දික් ගැස්සීම වැළැක්වීම සඳහා එදිනෙදා නඩු ඇසීම පටන් ගෙන දින කිපයකින් නඩුව අසා අවසන් කළ යුතුයි. දැන් පවතින තත්ත්වය අනුව නඩුව කැඳවන්නේ මාස හතරකට පහකට වරක් පමණි. එහිදී නිතීඥවරුන්ටත්, විනිසුරුවන්ටත් වගකීමක් ඇත. රට පාලනය කරන අයටත් එහි වගකීමක් ඇත. සියලු දෙනා එකතු වී මේ සම්බන්ධයෙන් බැරෑරුම් ලෙස කතා කළ යුතුය. මොනයම් ආකාරයටක හෝ අධිකරණයට බලපෑමක් නොකළ යුතුය. අධිකරණයේ ස්වාධීනත්වය සම්බන්ධයෙන්. නීතිවේදීන්ට, විනිසුරුවන්ට කිසිදු ලෙසකින් නඩුවක් සම්බන්ධයෙන් විවෘත උසාවියේ කරුණු දැක්වීමක් හැර කිසිදු විමසීමක් නොකළ යුතුය. එවැනි ක්‍රියා කරන්නන්ට නිරානුකම්පිකව දඩුවම් කළ යුතුය. අසාධාරණයකට ලක්වී සිටින බොහෝ සිරකරුවන් සම්බන්ධයෙන් අත්දැකීම් රාශියක් මා සතුයි. අපරාධකරුවන් සම්බන්ධයෙන්, නඩු ඉක්මන් කිරීම සම්බන්ධයෙන් මා සතුව යෝජනා රාශියක් ඇත. ඒවා රජයට ඉදිරිපත් කිරීමට මම අපේක්ෂා කරන අතර, එම යෝජනා ක්‍රියාවට නැගීමෙන් සිරමැදිරිවල තිබෙන තදබදය අඩු වීම මෙන්ම, අසාධාරණයට ලක්වූ සිරකරුවන්ට යම් සාධාරණයක් ඉටු වේ. ත්‍රිපුද්ගල කමිටු පිහිටුවේ, දේශපාලන නඩු අහන්න පටන් ගත්තේ දේශපාලන පලිගැනීම්වලට හැර මෙවැනි සාධාරණ ගැටලු විසඳීමට නොවෙයි. ළමා අපයෝජන, මිනිමැරුම්, ඇප ගෙවීමට බැරිව හිරේ සිටින පුද්ගලයන්ගේ නඩු අසා කඩිනමින් අවසන් කළ යුතුයි. නීතිය නමැති රාමුව තුළ ඇතිවිය යුතු ප්‍රතිසංස්කරණ රාශියක් ඇත. නීතිය ක්‍රියාත්මක කරන ලද ආයතන තුල ප්‍රති සංස්කරණ රාශියක් ඇත. ඒ සම්බන්ධයෙන් අපි ජනාධිපතිවරයා දැනුවත් කරන්නට ඉදිරියේදි කටයුතු කිරීමට අදහස් කරනවා.
