මීගමුව මුන්නක්කර කඩොලාන පද්ධතියේ පිහිටි දූපතක ක්‍රීඩා පිටියක් ඉදිකිරීමට අවසරය ලබා දෙන මෙන් ගම්පහ දිසා වන නිලධාරිනී දේවානි ජයතිලක මහත්මියගෙන් පසුගියදා කළ ඉල්ලීමකට; ඇය දැඩි සේ විරුද්ධත්වය දැක්වීම පිළිබඳ පුවත සමස්ත සමාජයේ දැඩි ආන්දෝලනයකට තුඩු දුන්නේ ය. ධීවර හා මිරිදිය මත්ස්‍ය කර්මාන්ත රාජ්‍ය ඇමැති සනත් නිශාන්ත පෙරේරාගේ ප්‍රධානත්වයෙන් ඉකුත් 11 වැනිදා පිටිපන ධීවර වරාය රැස්වීම් ශාලාවේදී මේ සාකච්ඡාව පැවැත්විණි. ඇමැතිවරයාත්, දිසා වන නිලධාරිනියත්, ගම්වාසී ධීවර ප්‍රජාවත් අතර මෙහිදී සිදුවුණු මත ගැටුම නිසා, දේවානි ජයතිලක මේ වන විට සමාජයේ විශේෂ අවධානයකට ලක් වී සිටින්නීය.
“අපට හුස්ම ගන්න ඔක්සිජන් නෑ. ගම්පහ දිස්ත්‍රික්කයේ වන ගහනය 1.6%යි. වන සංරක්ෂිතයයි, කඩොලානයි විනාශ කරන්න දෙන්න බෑ. කවුද මේවට වග කියන්නේ? ගමේ අයට ඕනෑ ඕනෑ විදියට කටයුතු කරන්න නම් මේ තරම් ඉගෙනගෙන අපි මේ තැන්වලට එන්න අවශ්‍ය නෑ. නීතියට පිටින් ගිහින් වන රක්ෂිත බිම් අඟලක් වත් දෙන්න මම අස්සන් කරන්නේ නෑ.”
දේවානිගේ නිර්භය හඬ සමස්ත රාජ්‍ය නිලධාරීන්ට ම අදීනත්වය හා වගකීම් සහගත බව පිළිබඳ ආදර්ශයකි. රටක පාලකයා නිදහස් චින්තනයක් ඇත්තකු හා එකී නිවහල් චින්තනය වෙනුවෙන් පෙනී සිටින්න හැකි නායකයකු වූ විට මෙදා විරල මේ සිදුවීම; ඉදිරියේදී සුලබ කරන්න අපට වැඩි කල් ගත නොවනු ඇත. දේවානි ජයතිලකගේ ඒ හඬ නිදහස් වෘත්තිකයකුගේ හඬයි. නිදහස් පරිසරයක් නොවන්නට සිය දහස් ගණනක් රාජ්‍ය නිලධාරීන් සිටියද ඕනෑම ව්‍යසනයකට කට නාරින වෘත්තිකයන් වීම වැළැක්විය නොහැකි බවට වන උදාහරණ සහිත වකවානුවක් අපි පසු කළෙමු. විල්පත්තු ප්‍රේරණ කලාපය හිටපු ඇමැතිවරයකුගේ ‘ආශීර්වාදයෙන්’ විනාශ වෙද්දී කට අරින්නට හෝ ක්‍රියාත්මක වන්නට කිසිදු නිලධරයකු නිර්භයව ඉදිරිපත් නොවූයේ රාජ්‍ය නිලධාරීන්ට සිය වෘත්තීභාවය ආරක්ෂා කරගෙන යෑමට හැකි පරිසරයක් නොවූ නිසාය. ජනාධිපති ගෝඨාභය රාජපක්ෂ මහතාගේ නායකත්වය හා රැකවරණය යටතේ රාජ්‍ය නිලධරයන්ට කිසිදු බියක් සැකක් නැතිව ඍජුව සිය නිවැරදි රාජකාරි තීන්දු ගැනීමට අවශ්‍ය පරිසරය සකසා ඇති බැව් තොරතුරු සන්නිවේදන තාක්ෂණ, උසස් අධ්‍යාපන, තාක්ෂණ හා නවෝත්පාදන අමාත්‍ය ආචාර්ය බන්ධුල ගුණවර්ධන මහතා පවසන්නේ එබැවිනි.
මීට දශක හතරකට ඉහත ලංකාවේ වන ගහනය 35%ත් 37%ත් අතර ප්‍රමාණයක පැවැති අතර; දැන් එය 21% දක්වා ඌනනය වී තිබේ. ලෝක උෂ්ණත්වය ද දිනෙන් දින වැඩි වෙමින් පවතින්නේ පෘථිවිය ජනතාවට ජීවත් විය නොහැකි ග්‍රහලෝකයක් බවට මො‍හොතින් මොහොත පත් කරමිනි. 21 වැනි සියවසේදී ලෝකයේ කාලගුණ විද්‍යාඥයන්ගේ පොදු එකඟතාව වන්නේ මේ වන විට ගෝලීය උෂ්ණත්වය තව සෙල්සියස් අංශක 2කින් ඉහළ නොයෑමට එකාවන්ව ක්‍රියා කළ යුතු බවයි. ඒ නිසා මේ හදන්න යන පිට්ටනියේ සෙල්ලම් කරන්නේ එකී ව්‍යසනයට හෙට මුහුණ දීමට නියමිත අපේම දරු පරපුර ය. දේවානි නොබියව කතා කළේ අපේ ඒ දරු පරපුරේ අනාගත සුරක්ෂිත භාවය වෙනුවෙනි.
මුන්නක්කර කඩොලාන සහිත ප්‍රදේශය රක්ෂිතයක් ලෙස නම් කර ගැසට් කිරීමට යවා තිබියදී කලපුව හාරා ලබාගන්නා පස් පුරවා ක්‍රීඩා පිටියක් ඉදි කිරීමේ අඩිතාලම දැමුවේ පසුගිය රජයේ ධීවර ඇමැතිවරයා බව ධීවර හා ජලජ සම්පත් අමාත්‍යවරයා පවසා සිටියි. දේවානි මහත්මිය පවසන්නේ මේ සම්බන්ධයෙන් අධිකරණයේ නඩුවක් පවරා ඇති බව ය. ඇය නිර්භයව හඬ නඟන්නේ සමස්ත ප්‍රජාවට ම ඔක්සිජන් අවැසි ඇයි දැයි කරන පැහැදිලි කිරීමක් ද සමඟිනි. දේවානි මහත්මිය පවසන ආකාරයට මේ වන විට බොයිලේරු 51ක් තිබේ. ඒ එක් බොයිලේරුවක් වෙනුවෙන් දවසකට ටොන් 7ක ගස් වැය වේ. ටොන් 7කින් පිට වන කාබන්ඩයොක්සයිඩ් උරාගන්නට මේ භූමියේ ගස් තිබිය යුතුය. ඇය හඬ නඟන්නේ සමස්ත ප්‍රජාවගේ හුස්ම ගැනීමේ අයිතිය වෙනුවෙනි.
ඇය ඔක්සිජන් වෙනුවෙන් පෙනී සිටියදී ඒ ප්‍රදේශයේම තවත් පුද්ගලයකු කියන්නේ ඔක්සිජන් අවශ්‍ය නෑ කියා ය! ඔක්සිජනීකෘත රුධිරය සැපයීම විනාඩි කිහිපයක් අක්‍රීය වුව හොත් ඕනෑ ම කෙනකුගේ මරණය සිදු වේ. ඔක්සිජන් නැති විට කොන්ක්‍රීට් ගොඩනැඟිලි දූවිලි බවට හැරේ. ඔක්සිජන් අහිමි වූ කල ජීවීහු පුපුරා යති. මේ ඇය තනිව සටන් කරන්න මඟට බට ඔක්සිජන්හි වැදගත්කමයි. දේවානි මේ සටන් කළේ සමස්ත ප්‍රජාවගේ හුස්ම ගැනීමේ අයිතිය වෙනුවෙන් වන්නේ ඒ නිසා ය.
කඩොලාන ගැටලුවේදී පරිසර නිලධාරිනියගේ ස්ථාවරය නිවැරදි සේ ම ධීවර හා ජලජ සම්පත් අමාත්‍යවරයාගේ උත්සා‍හයේ ද වරදක් නැත. පරිසරයට හා ඒ පරිසරයේ ජීවත් වන අපට ආදරය කරන පරිසර නිලධාරිනියක සිටීම කොන්දේසි විරහිතව අපට ආඩම්බරයට කරුණකි. එමෙන්ම ධීවර හා මිරිදිය මත්ස්‍ය කර්මාන්ත රාජ්‍ය ඇමැතිවරයාගේ වෑයම වූයේ ද තම ප්‍රජාවගේ ගැටලු සපුරාලීම ය. වන සංරක්ෂණය වෙනුවෙන් නොබියව පෙනී සිටින ඒ නිලධාරිනිය සේ ම ඔහු ද උත්සුක වන්නට ඇත්තේ සිය ජනතාවගේ ගැටලු විසඳාලීමට ය. එහෙත් ඒ ගැටලු විසඳීමේ නෛතික හා පාරිසරික එළැඹුම ගැන ඇමැතිවරයා සවිඥානක නොවීම කනගාටුවට කරුණකි.
1994 වසරේදී වයඹ දිග වෙරළ තීරයේ ධීවර ප්‍රජාව වීදි බැස සටන් වැදුණේ ඉරණවිල ප්‍රදේශයේ ‘ඇමරිකන් හඬ’ ගුවන්විදුලි සම්ප්‍රේෂණාගාරයක් ඉදි කිරීමට විරෝධය පාමිනි. මේ සම්ප්‍රේෂණාගාරය හේතුවෙන් ප්‍රදේශවාසීන් හට සෞඛ්‍ය උවදුරු හටගන්නා බවත්, චූල ධීවර ප්‍රජාවකගේ බත සරි කරන කලපු සහ තවත් කුඩා ජල පෝෂක ප්‍රදේශ අහිමි වන බවත් පවසමින් ගෙන ගිය සටන අවසාන වූයේ බෙනඩික්ට් ප්‍රනාන්දු නම් ධීවර විරෝධතාකරුවා වෙඩි උණ්ඩයකින් පරලොව යෑමෙනි. ‘ඇමරිකන් හඬ’ නැවතුණේ නැත.
වසර 26ක් ගෙවී ඇත. 2020 වර්ෂය වන විට ලංකාවේ වයඹ දිග වෙරළ ඇතැම් ධීවරයන් සටන් වදින්නේ කඩොලාන බිමක් ක්‍රීඩා පිට්ටනියක් කරගැනීමට ය. කඩොලාන ගැන කිසිම තැකීමක්, දැනුමක් නැති කෙනෙක් ඔක්සිජන් ද අනවශ්‍ය බව කියන්නේ ය. මේ සියලු දෑ මැද නොමිලේ උගත් ශිල්පයට ණයගැති නැති හුදෙකලා නිලධාරිනියක් පරිසරය වෙනුවෙන් නොපැකිළව ඉදිරිපත් වන්නී ය. ඇයගේ ඒ නිර්භීත බව සමස්ත රාජ්‍ය සේවාවට ම ආදර්ශයකි. එකී නිදහස් නිවහල් බවෙන් යුතු රාජ්‍ය සේවාවක් ක්‍රියාත්මක වන තෙක් 94 දී වුණු දේ අපට නැවත වන්නේ නැත. ඉඩම් හා ඉඩම් සංවර්ධන පරිසර හා වනජීවී සම්පත් අමාත්‍ය එස්.එම්. චන්ද්‍රසේන මහතා දේවානි ජයතිලක රටට අවශ්‍ය රාජ්‍ය සේවාවක ගුණාත්මක බව ක්‍රියාවෙන් පෙන්වූ බවත්; එවැනි ඍජු නිලධාරීන්ගේ සේවාව අවශ්‍යම මොහොතක් අප ගත කරමින් සිටින බවත් පැවසුවේ ඒ නිසා ය.
නව චින්තනයක, නිදහස් දැක්මක හා බලාපොරොත්තු සහගත අනාගතයක මල් පොහොට්ටු පිබිදෙමින් තිබේ. ඒ අනුව ඉදිරියේදී අපේ රාජ්‍ය සේවාවට තවත් දේවානිලා බිහි වනු දැක්ම අපේ ප්‍රාර්ථනයයි.
