මුලින්ම සොයා ගන්නා විට නොබෙල් ත්යාගය පවා ලැබූ ප්ලාස්ටික් අද ලෝකයටම පිළිලයක් වී තිබේ. අද අපේ රටේ වසරකට කුණු කසළ මෙට්රික් ටොන් 10,000ක් පමණ එකතු වේ. ඒ අතුරින් දිනකට අපේ රටේ එකතුවන ප්ලාස්ටික් පොලිතින් මිශ්ර කුණු කසළ ප්රමාණය මෙට්රික් ටොන් 700ක් වන බව මධ්යම පරිසර අධිකාරියේ අපද්රව්ය කළමනාකරණ අංශය කළ ගවේෂණවලදි පෙන්වා දී ඇත.
ප්ලාස්ටික්වලින් වන පාරිසරික විනාශය ප්ලාස්ටික් පිලිස්සීම නිසා වන හානිය අපි දනිමු. නමුත් මේ ප්ලාස්ටික් දිරීමෙන් පසු ඇතිවන කුඩු වාතයට ජලයට එකතුවීම නිසා ඇතිවෙන මයික්රෝ ප්ලාස්ටික් අද අපේ රටේ නොපෙනන මානව මාරකයක් වී ඇතැයි විද්වත්හු පෙන්වා දෙති.
අපේ ප්ලාස්ටික් මාරකයා පිළිබඳව කරුණු දක්වන සමුද්ර දූෂණ වැළැක්වීමේ අධිකාරියේ සාමාන්යාධිකාරි රුහුණු සරසවියේ ජ්යෙෂ්ඨ කථිකාචාර්ය ටර්නි ප්රදීප් කුමාර මහතා පැවසුවේ වසරකට අපේ රටේ වෙරළ තීරයේ පමණක් ප්ලාස්ටික් කිලෝ ලක්ෂ 322ක් පමණ එකතුවන බවයි. ඒවා සියයට 99ක්ම මහ මුහුදට එක්වන බවත් මේ ප්ලාස්ටික් දිරීමට වසර 200 - 1000ක් පමණ ගතවෙන බවත් ආචාර්ය ටර්නි ප්රදීප් කුමාර මහතා පවසයි.
“ප්ලාස්ටික්වලින් සියයට 30ක් මහ මුහුදේ පාවෙනවා. ඉන් සියයට 70ක් මුහුද පත්ලට ගිලා බසිනවා. නමුත් ප්ලාස්ටික් දිරා ගියපසු ඒවා කුඩු බවට පත්වන අතර පරිසරය, ජලය, වාතය දූෂණය කරනවා. එවිට හැදෙන්නේ මයික්රො ප්ලාස්ටික්. ඒ අනුව මිලිමීටර් 0.5ට අඩු ප්ලාස්ටික් කැබලි තමයි මයික්රෝ ප්ලාස්ටික් ලෙස හැඳින්වෙන්නේ.
වතුර බෝතල්වල ඇතුලේ, අප පාවිච්චි කරන දත් බෙහෙත්වල, රූපලාවණ්ය ක්රීම්වර්ගවල පමණක් නොවේ අප හුස්ම ගන්නා වාතයේත් මයික්රො ප්ලාස්ටික් තියෙනවා. අප හුස්ම ගන්නකොට ජලය පානය කරන විට දත් මදින විට අපි දන්නෙම නැතිව අප ශරීරය තුළට මේ ප්ලාස්ටික් යනවා.
අලුත්ම සමීක්ෂණ අනුව සතියක් ඇතුළත ක්රෙඩිට් කාඩ් එකක් තරම් මයික්රො ප්ලාස්ටික් ප්රමාණයක් එක පුද්ගලයකුගේ ශරීරයට යනවා. ඒ අනුව අපේ රටේ එක් පුද්ගලයකුගේ ශරීරයට වසරකට මයික්රෝ ප්ලාස්ටික් කෑලි 1769ක් ශරීරගත වෙන බව පර්යේෂණ මඟින් සොයා ගන තිබෙනවා. ආචාර්ය ටර්නි ප්රදීප් මහතා පවසයි.
නිෙවසේ ඇති රෙදි සෝදන යන්ත්රයේ දෙපැත්තේ තැන්පත් වන අපද්රව්ය කොටසේ බහුලව ඇත්තේ මයික්රො ප්ලාස්ටික්ය. ඒ සමඟම ප්ලාස්ටික් ඉඳිආප්ප තට්ටුවල හදන ඉඳිආප්ප අප ආහාරයට ගත් විටත් මයික්රො ප්ලාස්ටික් ශරීර ගතවෙන බ ව සොයාගෙන ඇත. මෙයි ඇති භයානක බව මේ සියල්ල අප ශරීරගත වන්නේ අපට හොරා අප දන්නෙම නැතිව වීමයි. ඒ අනුව මයික්රො ප්ලාස්ටික් යනු සැඟවුණු මානව මාරකයෙකි. ඊට අමතරව මීට වඩා කුඩා නැනෝ ප්ලාස්ටික් ද අප රටේ බහුලව ඇති අතර ඒවාත් අතිභයානක බව ආචාර්ය ටර්නි ප්රදීප් පෙන්වා දෙයි.
අපේ රටේ පාසල් දරුවන් හා අන් අයත් ප්ලාස්ටික් කෑම පෙට්ටිවල උණු කෑම කෑමත් ප්ලාස්ටික් බෝතල්වල උණු දියර පානය කිරීමත් මෙලෙස මයික්රො ප්ලාස්ටික් ශරීර ගතවෙන අනෙක් ක්රම ලෙස පෙන්වා දිය හැකියි.
පසුගියදා පරිසර අමාත්යාංශය සමීක්ෂණය කළ පාරිසරික සමුළුවකදී මේ පිළිබඳව වැඩිදුරටත් කරුණු දැක්වූ වයඹ විශ්වවිද්යාලයේ ජ්යෙෂ්ඨ කථිකාචාර්ය සෙව්වන්දි රණසිංහ මහත්මිය පැවසුවේ වැස්සත් සමඟ මයික්රො ප්ලාස්ටික් ජල මාර්ගවලින් එක් වී එය පානීය ජලය මඟින් ශරීරගත වන බවයි.
කෙසේ වුවත් මෙරට කිසිම පර්යේෂණ ආයතනයක් මෙරට ප්රධාන පානීය ජල ප්රභව වන ලබුගම, කලටුවාව, මහවැලි, කැලණි හා කළු ගංගාවල මයික්රො ප්ලාස්ටික් සංයුතිය පිළිබඳව පර්යේෂණ කර නැත. ඒ පිළිබඳව බලධාරින්, විද්යාඥයන්, නිලධාරින් ඉක්මන් අවධානය යොමු කළ යුතුය.
මුහුදට ප්ලාස්ටික් ආ විට තල් මසුන් ඒවා ආහාර ලෙසට හඳුනාගෙන ප්ලාස්ටික් ආහාරයට ගනිති. අපට ලැබුණු එක් තොරතුරකට අනුව මෙලෙස එක් තල්මසෙක් තුළ තිබී ප්ලාස්ටික් කෝප්ප් 115 ප්ලාස්ටික් කෝප්ප 4ක් ප්ලාස්ටික් බෑග 35ක් සපත්තු 4ක් සොයාගෙන තිබේ. පිලිපීනයේ එවැනි තල්මසුකුගේ ශරීරයේ ප්ලාස්ටික් කිලෝ 25ක් තිබී ඇත.
මයික්රො ප්ලාස්ටික් ප්රාථමික හා ද්විතීයික ලෙස පරිසරයට ලැබේ. ඒ දෙවිදියට නිකුත් වන ප්ලාස්ටික් පරිසරයේ පවතින්නේ කුඩු ලෙසයි. අපි බොන ජලය හා කන ආහාර මඟින් මයික්රො ප්ලාස්ටික් ශරීරයට එක්වෙයි. ඒ ප්රමාණය සතියකට ග්රෑම් 5කි. මයික්රො ප්ලාස්ටික් මඟින් සිදුවන ලොකුම විපත ඒවා මඟින් අවට පරිසරයේ තිබෙන වස විස උරා ගනු ලැබීමයි. ක්ෂුද්ර ප්ලාස්ටික් නිසා කොරල් පර වලට බලපෑම් ද එල්ල වී තිබේ.
වයඹ විශ්වවිද්යාලයේ ජ්යෙෂ්ඨ කථිකාචාර්ය ආචාර්ය සෙව්වන්දි ජයකොඩි මහත්මිය පවසන්නේ වතුර බෝතලයක් හා ප්ලාස්ටික් සින්තටික් ඇඳුමක් අවසානයේ මයික්රො ප්ලාස්ටික් බවට පත්වෙන බවයි.
ඒ තමයි දත් බෙහෙත්වල අපි දන්නේ නැති බොහෝ දේවල්වල මයික්රො ප්ලාස්ටික් තිබෙනවා. හැබැයි ඒවා යම් නිෂ්පාදන සමාගම්වලින් හිතා මතා අප පාවිච්චි කරන දේවල්වලට එකතු කරපු මයික්රො ප්ලාස්ටික්. අපි දිනපතා පාවිච්චි කරන රූපලාවණ්ය ක්රීම්, දත් බෙහෙත්වල තිබෙන මයික්රො ප්ලාස්ටික් අප පාවිච්චි කර සේදූ පසු ළඟම තිබෙන ජල ප්රභවයට යන්න පුළුවන්. හිතාමතා එකතු කරන මයික්රො ප්ලාස්ටික් ජලසම්පාදන මණ්ඩලය මඟින් පානීය ජල ප්රභව වල ජලය පිරිසුදු කරන කටයුත්තේදිවත් ඉවත් කරන්න බැහැ.
මෙහිදි මේ අනුව අප අවධානය යොමු කළ යුත්තේ විවිධ ව්යාපාරික සමාගම් තම නිපැයුම්වල පෙනුම හා කාර්යක්ෂමතාව වැඩි දියුණු කර ගැනීම පිණිස එකතු කරන මයික්රො ප්ලාස්ටික් පිළිබඳවයි. මේ මයික්රො ප්ලාස්ටික් වලට ඇති විශේෂ හැකියාව වස විස උරා ගැනීමේ හැකියාවයි. අපට රෝග බෝ කරන බැක්ටීරියා ඒවා උරා ගැනීමට ඇති හැකියාවයි.
ඒ අනුව මයික්රො ප්ලාස්ටික් මඟින් බැක්ටීරියා වයිරස් වුණත් අපිට ශරීරගත වෙන්න පුළුවනි. මයික්රො ප්ලාස්ටික් පිළිබඳව ප්රශ්නය විසඳීමට ලොව දියුණු රටවල් කටයුතු කරයි. මේ අනුව මේ පිළිබඳව ප්රතිපත්ති සම්පාදකයෝ ඉක්මනින් කාර්යක්ෂම වැඩපිළිවෙළක් සකස් කළ යුතු යැයි සෙව්වන්දි ජයකොඩි මහත්මිය පවසන්නීය.
මයික්රො ප්ලාස්ටික් පිළිබඳව තවදුරටත් කරුණු දැක්වූ පේරාදෙණිය විශ්වවිද්යාලයේ රසායන විද්යා අංශයේ ජ්යෙෂ්ඨ කථිකාචාර්ය ආචාර්ය චාමර ජයසුන්දර මහතා පැවසුවේ මයික්රො ප්ලාස්ටික් යනු ප්ලාස්ටික්වලින් කැඩුණු මිලිමීටර් 5ක් මිලිමීටර 1ක් විශාල පුංචි ප්ලාස්ටික් කැබලි බවයි.
මයික්රො ප්ලාස්ටික් සියල්ල අප හදපු ඒවාය. මේවා පරිසරයට අනුව ක්රියා නොකරයි. මේවා කවදාවත් දිරන්නේ නැත. මේවත් සමඟ රසායනික ද්රව්ය විෂ ද්රව්ය රෝග කාරක එක්වෙනවා. ජලයට මයික්රො ප්ලාස්ටික් එක්වූ විට පේන්නේ නැහැ. මේ නිසා වායුව දූෂණය ද සිදුවේ. වායු දූෂණයට මේ මයික්රො ප්ලාස්ටික් එක්වූ විට කවදාවත් ඒවා ඉවත් කළ නොහැකිය. ඒ අනුව මයික්රො ප්ලාස්ටික් වායුව දූෂණය කළ විට ලෙඩ රෝග වැලඳේ. පරිසරය වෙනස් වේ. මේ ද්රව්ය තත්ත්වය අපට පේන්නේ නැති නිසා ඉතා භයානක තත්ත්වයකි.
ලොව අලුත්ම පරීක්ෂණ අනුව ලොව පුරා භාවිත කරන ප්ලාස්ටික් බෝතල්වලින් සියයට 91ක මයික්රො ප්ලාස්ටික් තිබේ. මේ අනුව අපේ රටේ ද දැන් පරියේෂණ සිදු කෙරෙමින් පවතී. ලොව දියුණු රටවල ප්ලාස්ටික් හා පොලිතින් ලබාගන්නා විට යම් මුදලක් අයකරනු ලැබේ. එය අපේ රටවලත් සිදු කළ යුතු බවද ආචාර්ය චාමර ජයසුන්දර මහතා පවසයි.
මේ ගැටලුව අවම කිරීමට ප්ලාස්ටික් පොලිතින් සිලි සිලි බෑග් නැවත පාවිච්චිය අවම කිරීම හා ප්රතිචක්රීකරණය කිරීමට ජනතාව යොමු කළ යුතුය. එමෙන්ම ව්යාපාරික සමාගම් ඕනෑකමින් විවිධ නිපයුම්වලට මයික්රො ප්ලාස්ටික් ඇතුළත් කිරීම තහනම් කළ යුතුය.
අපේ රටේ දිනකට නාගරික කුණු කසළ මෙට්රික් ටොන් 10000 ක් පමණ එකතුවෙන බවත් ඉන් මෙට්රික් ටොන් 700 ක් පමණ ප්ලාස්ටික් හා පොලිතින් ආශ්රිත කුණු කසළ බවත් මධ්යම පරිසර අධිකාරියේ අපද්රව්ය කළමනාකරණ අංශයේ උපාලි ඉන්ද්රරත්න මහතා පවසයි.
මේ ප්රමාණයෙන් ප්රතිචක්රීකරණයට ලක්වන්නේ මෙට්රික් ටොන් 100 ක් පමණි. ඊට අමතරව තවත් මෙට්රික් ටොන් 90 ක් ජලමාර්ග වලට එක්වේ. ඉතිරි මෙට්රික් ටොන් 500 අප පරිසරයේ එකතු වෙයි. වෙරළේ එකතුවන ප්ලාස්ටික් ප්රමාණයට මෙන් 5 ගුණයක් විශාල ප්ලාස්ටික් ප්රමාණයක් මේ අනුව අප රට ඇතුළේ එකතුවේ. ඒ අනුව අපේ රට ඇතුළත වසරකට එකතුවන ප්ලාස්ටික් හා පොලිතින් ප්රමාණය මෙට්රික් ටොන් ලක්ෂ 1610 ක් පමණ වන බව මධ්යම පරිසර අධිකාරිය පවසයි.
මයික්රෝ ප්ලාස්ටික්වලට අදාළ නීතිමය තත්ත්වය පිළිබඳ කරුණු පැහැදිලි කරන ජ්යෙෂ්ඨ පරිසර නීතිඥ ජගත් ගුණවර්ධන මහතා පවසන්නේ මයික්රෝ ප්ලාස්ටික් ගැටලුවට විසඳුම් ලබාදීමට අපේ රෙට් ඇති අණපනත් වලින් හැකියාවක් ඇති බවයි.
චේතනාන්විතව යම් නිෂ්පාදනයක අංගයක් ලෙස ශ්රී ලංකාවට එවන ද්රව්යයක් වශයෙන් මයික්රෝ ප්ලාස්ටික් කොටස් පිළිබඳව නීතිමය පියවර ගැනීමට හැකියි. මෙහිදී විශේෂයෙන් මයික්රෝ ප්ලාස්ටික් කැටිති පිළිබඳව නීතිමය පියවර ගත හැකියි.
ජාතික පාරිසරික පනතේ 4ආ කොටසේ 23ද වගන්තිය අනුව යම් සුදුසු ද්රව්යයක් ලංකාව තුළට ගෙන්වීම බෙදාහැරීම හා භාවිතය තහනම් කිරීමට හැකියාව ලැබේ. ඒ අනුව මයික්රෝ ප්ලාස්ටික් තහනම් කිරීමට අපට හැකියාව ඇත. ඒ සඳහා පරිසර ඇමැතිවරයාගේ අත්සනින් යුත් නියෝගයක් ගැසට් පත්රයේ පළ කළ යුතුයි.
ඊට අමතරව පාරිභෝගික කටයුතු පිළිබඳ අධිකාරි පනතේ 10 වැනි වගන්තිය අනුව මයික්රෝ ප්ලාස්ටික් කැටිති තහනම් කරන්න පුළුවන්. ඒ අනුව පනත් දෙකෙන්ම සමගාමී නියෝග දෙකක් එකවර පැනවුවහොත් මේ තහනම සාර්ථක වන බවත් ජගත් ගුණවර්ධන මහතා පවසයි. මේ සඳහා කාලානුරූප තහනමක් පැනවීම සුදුසු බව ද ඒ අනුව අපේ රටේ මයික්රෝ ප්ලාස්ටික් තහනමක් සඳහා දිනයක් ප්රකාශයට පත් කළ හැකි බවද ඔහු පෙන්වා දෙයි.
2020 වසරේ ජනවාරි 1 වැනිදා සිට ඉන්දියාව මයික්රෝ ප්ලාස්ටික් තහනම් කර ඇත. ඒ අනුව අපට ද අදාළ නීති රීති පනවා එම ක්රියාමාර්ගවලට අනුගත විය හැකි බව විද්වත්හු පෙන්වා දෙති.
මේ පිළිබඳව කරුණු දක්වන පරිසර රාජ්ය ඇමැති ජයන්ත සමරවීර මහතා පවසන්නේ මෙරට ප්ලාස්ටික් ගැටලුව සහ මයික්රෝ ප්ලාස්ටික් ගැටලුව විසඳීමට සියලුම ජනතාවගේ සහාය ඇතිව පාසල්, පෙර පාසල් සහ දහම් පාසල්වල උදව් ඇතිව අවශ්ය උපරිම පියවර ගන්නා බවයි.
මයික්රෝ ප්ලාස්ටික් අපේ රටේ තහනම් කිරීමට චර්යාත්මක දුප්පත්කම පිළිබඳ ප්රශ්න විසඳිය යුතුයි. ඒ සඳහා දැනුම්වත් කිරීම හා බියගැන්වීම් අත්යවශ්ය වෙනවා. මේ සඳහා නීති රීති ක්රියාත්මක කිරීමට අප සූදානම්. ඊට පෙර සාමාන්ය ජනතාව දැනුම්වත් කිරීමට ජනමාධ්ය පියවර ගත යුතු බවත් රාජ්ය ඇමැතිවරයා පැවසීය.
පරිසරය සුරැකීමට පළාත් පාලන ආයතනවල සහාය ඇතිව ඉදිරි පියවර ගන්නා බවත් නිලධාරීන් හා බලධාරීන් පරිසරය සුරැකීමට නොපැකිළිව උදව් කළ යුතු බවත් ඇමැතිවරයා පෙන්වා දුන්නේ ය.