බුදුරජාණන් වහන්සේ විසින් උපසම්පදාවකට නුසුදුසු පුද්ගලයින් අතර මුල් තැනක් ලබා දුන්නේ පාත්‍රයක් නැති සාමණේර භික්ෂූන් වහන්සේ හා ණයට පාත්‍රයක් ඉල්ලා ගත් සාමණේරයන් වහන්සේටයි. ඒ අනුව භික්ෂු ජීවිතයට පාත්‍රයේ වටිනාකම බුදුරජාණන් වහන්සේ එදා පෙන්වා දුන් සේක. එසේම භික්ෂූන් වහන්සේ නමකට සිවුරු දෙකක් පරිහරණය කිරීමටත් ඒවා ඉරුණු විට මසා ගැනීම තමන් විසින්ම කළ යුතු බවටත් විනය ශික්ෂාවන් පැනවූයේ ඒ සියල්ල විනයානුකූලව සිදු කළ යුතු බැවිනි.
එසේ බුද්ධ ශාසනයේ ආරම්භයේ සිටම භික්ෂුවකගේ ඇවැතුම් හා පැවතුම්වලට අත්‍යවශ්‍ය අංගයක් සේ සැලකෙන පරිස්කාරයන් අටක් එක්ව ‘අටපිරිකර‘ නමින් සමාජයේ පසුකලෙක හැඳින්වීමට පටන් ගෙන ඇත.
ඇත්තෙන්ම අටපිරිකර යනු පැවිදි ජීවිතයට පැමිණි දින සිට භික්‍ෂුවක් විසින් එදිනෙදා පරිහරණය කිරීමට ගනු ලබන උපකරණ කට්‌ටලයයි. එහි තනිපට සිවුර, දෙපට සිවුර, අඳනය, පාත්‍රය, දැළි පිහිය, බඳ පටිය, පෙරහන්කඩ, නූල, ඉඳිකටුව අඩංගු විය යුතුය.
සිවුර හෝ අඳනය ඉරී ගිය විට මසා ගැනීම සඳහා නූල ඉඳිකටුව අවශ්‍ය වේ. දන් වැළැඳීමට සහ පිණ්‌ඩපාතයේ වැඩම කිරීම සඳහා පාත්‍රය උපකාර වේ. රැවුළ හා හිස බූ ගෑම සඳහා දැළි පිහිය පාවිච්චි කෙරේ. අඳනය ඉඟිටියට තබා හිර කිරීම සඳහා බඳ පටිය උපකාර වේ.
අට පිරිකර එක්වරම පූජා කිරීමෙන් එය අට මහා කුසලයන්ගෙන් එකක් බව දැක්වෙන නිසා සමාජයේ බොහෝ දෙනා ඒ කුසලය කෙරෙහි ඇදී ගොස් තිබේ. සමාජයේ අටපිරිකර යන මාතෘකාව කලඑළි බැස ඇත්තේ එහි ප්‍රමිතිය සම්බන්ධයෙන් මතුව ඇති කථිකාවන් නිසාය. 
කරුණු කෙසේ වුවත් බුදුරජාණන් වහන්සේ උදෙසා කරනු ලබන ගෞරවයක් ලෙසින් අට පිරිකර පූජා කරනු ලබන හෙයින් අපි මේ සම්බන්ධයෙන් විශේෂ අවධානය යොමු කෙළෙමු.
අට පිරිකර සදහා නිසි ප්‍රමිතියක් අවශ්‍ය බවට හඬක් නැඟී ආවේ මීට දශකයකට එක හමාරකට පමණ පෙර සිටය. එයට හේතුව වූයේ කිසිදු ප්‍රමිතියකින් තොරව අටපිරිකර අලෙවි කරනු ලබන බවට ලද පැමිණිලි නිසාය. ඒ අනුව ප්‍රථමයෙන්ම මහනුවර ප්‍රදේශයේ වැටලීමක් සිදු කරන ලද අතර එහිදී ප්‍රමිතියෙන් තොරව අටපිරිකර අලෙවි කරනු ලබන වෙළෙඳ සල් 12ක් නීතියේ රැහැනට හසු විය. පාත්‍ර වෙනුවට ඇලුමිනියම් මුට්ටි දෙකට කපා එහි ඇතුළු කර තිබුණි. තවත් අවස්ථාවකදී අටමස්ථානාධිපති ආචාර්ය පල්ලේගම සිරිනිවාස නාහිමියන්ට පූජා කළ අටපිරිකරක ගඩොල් කැටයක් ඔතා යොදා තිබුණි. අටපිරිකර පූජා භාණ්ඩයේ ප්‍රමිතිය යනු කුමක්ද? එහි ප්‍රමිතිය මේ වන විට රැක දී තිබෙනවාද? සියලු අටපිරිකර අලෙවිසල් ලියාපදිංචි කර තිබෙනවාද?
අපි මේ සම්බන්ධයෙන් බෞද්ධ කටයුතු කොමසාරිස් ජනරාල් සුනන්ද කාරියප්පෙරුම මහතාගෙන් විමසුවෙමු.
‘‘අටපිරිකර අලෙවි කරන ආයතන සම්බන්ධයෙන් මීට කලකට පෙර දෙපාර්තමේන්තුවෙන් ලියාපදිංචි කිරීමක් සිදු කර තිබෙනවා. ඒ පුවත්පත් දැන්වීමක් මඟින් තොරතුරු ගෙන්වා ගැනීමෙන් පසුවයි. එහෙත් පාරිභෝගික අධිකාරියෙන් පසුව ඒ සඳහා වන තවත් ප්‍රමිති ගත කරුණු අඩංගු විය යුතු බවට දැනුම් දීම් කළා. ඒ අනුව අට පිරිකරේ අඩංගු ඒ භාණ්ඩවල නියමිත ප්‍රමිතිය, කල් ඉකුත්වීමේ දිනයක් සඳහන් වීම, නිෂ්පාදිත හෝ ඇසුරුම් ආයතනය, විනිවිද පෙනෙන ස්වභාවය, උපරිම මිල වැනි කරුණු ඒ සඳහා අන්තර්ගත විය යුතු බවට දැනුම් දුන්නා. එම නිසා අපි නැවතත් පුවත්පත් දැන්වීමක් මඟින් එම ලියාපදිංචි කිරීම් අවලංගු කළා. එම නිසා 2010න් පසුව අප එම ලියාපදිංචි කිරීම් සිදු කර නැහැ. දැනට අටපිරිකර අලෙවි සල්වල ඇති බෞද්ධ කටයුතු දෙපාර්තමේන්තුවේ ලියාපදිංචි සහතික අවලංගු වූ ඒවා බව කිව යුතුයි.
කෙසේ වුවත් 2016 වසරේ ජූනි මස 11 වැනිදා පාරිභෝගික අධිකාරිය මඟින් නැවතත් ගැසට් නිවේදනයක් නිකුත් කර තිබෙනවා අට පිරිකර ප්‍රමිති ගත යුතු විය යුතු බවට. එම නිසා මේ වන විට අටපිරිකර අලෙවි සල් ලියාපදිංචි කිරීමේ මූලික කාර්යයන් අප ආරම්භ කර තිබෙනවා. ඒ අනුව ප්‍රාදේශීය ලේකම් කොට්ඨාස මට්ටමින් තොරතුරු ගෙන්වා ගෙන තිබෙනවා. ඒ හරහා දිවයිනේම අටපිරිකර අලෙවි සල් සම්බන්ධව අප සතුව තොරතුරු තිබෙනවා. 3000කට අධික අලෙවිසල් දිවයින පුරා තිබෙන බවට අපට මේ වන විට වාර්තා වී තිබෙනවා.
මේ අටපිරිකර සම්බන්ධ ප්‍රමිතිය විද්වත් භික්ෂූන් වහන්සේ සමඟ සාකච්ඡා කිරීමෙන් අනතුරුව අප සකස් කරනවා. ප්‍රමිති ආයතනය හා සාකච්ඡා කිරීමෙන් පසුව පාරිභෝගික අධිකාරිය විසින් ඒ සඳහා අනිවාර්ය නිර්ණායක ලබා දේවි. එවිට ප්‍රමිතිගත අටපිරිකර පමණක් පාරිභෝගිකයන්ට ලබා ගැන්මට හැකිවේවි.’’
අටපිරිකරෙහි අන්තර්ගත සෑම අංගයක්ම විනයානුකූල බවකින් යුක්ත විය යුතුය. සිවුරක් සකස් කළ යුත්තේ විනායානුකූල බවකින් යුක්‌තවය. සිවුරකට ප්‍රමාණයක්‌ තිබේ. සාමාන්‍ය භික්ෂූන් වහන්සේ නමකට සිවුරක් රෙදි යාර නවයහමාරකින් යුක්ත විය යුතුය. එමෙන්ම සිවුරු මැසීමට යොදාගත යුත්තේ භික්‍ෂුවකට පහසුවෙන් පොරවාගෙන සිටීමට හැකි රෙදි වර්ග පමණකි. 
බුදුරජාණන් වහන්සේට ප්‍රථම වතාවට අටපිරිකර පූජාව සිදු කරනු ලැබුවේ ඝටීකාර මහා බ්‍රහ්මයා විසිනි. එහෙත් බුදුරජාණන් වහන්සේ පිප්ඵලී මානවකයාට ඒහි භික්‌ඛුභාවයෙන් උපසම්පදාව ලබාදීමට පෙර, ආත්ම භාවයකදී කුමන හෝ බුදුරජාණන් වහන්සේ නමකගේ කාලයේ මහා සංඝයාට අටපිරිකර පූජාවක්‌ සිදු කර ඇත්දැයි දිවැසින් බැලූහ. මේ කරුණු අනුව පැහැදිලි වන්නේ අටපිරිකර පූජාව ගෞතම බුදුන්ගේ කාලයෙන් එහාට දිව යන කල්ප කාලාන්තරයක සිට පැවත එන උතුම් පූජාවක්‌ බවය.
මෙහිදී පාත්‍රයද ඉතාම වටිනාකමක් දරන්නේ බුදුරජාණන් වහන්සේ පළමු ධර්ම දේශනය සිදු කළ සමයේ පස්වග මහණුන් හමුවූ පසුව බුදු රජාණන් වහන්සේ දහම් දෙසන විට පස්වග මහණුන්ගෙන් එක් නමක් ගොස් දානය රැගෙන ඒමේ සිටය. සෙසු සිවුදෙනා බුදුරජාණන් වහන්සේගෙන් බණ අසන විට අනුව දානය ගෙන ඒමට ගිය තවුසාණන් බුදුරජාණන් වහන්සේ ඇතුළු තම මිතුරන් සිවු දෙනාටත් තමාටත් ආදී වශයෙන් සය දෙනකුට දානය රැගෙන ආවේය. ඒ අනුව පාත්‍රයේ භික්ෂූන් සය නමකට සරිලන සේ ආහාර ගෙන ආ හැකි විය යුතුය.
බොහෝ විහාරස්ථානයන්හි පවත්වන මහා අෂ්ට පරිෂ්කාර පූජාවන් සඳහා අටපිරිකර සැලකිය යුතු ලෙසින් යොදා ගනී. ඒ අනුව වසරකදී අවම වශයෙන් විහාරස්ථාන 8000ක් හෝ මේ පූජාවන් සිදු කරන්නේ නම් ඒ සඳහා අවම වශයෙන් අටපිරිකර ලක්ෂ 5ක් හෝ අවශ්‍ය වන්නේය. බෞද්ධ කටයුතු දෙපාර්තමේන්තුවේ සංඛ්‍යා ලේඛනවලට අනුව පසුගිය වර්ෂයේ අවසානය (2019) වන විට දිවයින පුරා විහාරස්ථාන 9962ක් ලියාපදිංචිව තිබූ අතර සාමාන්‍ය වශයෙන් ලියාපදිංචි නොවූ විහාරස්ථාන සංඛ්‍යාවද ඇතුළත්ව සියල්ල එක් කර ගත් විට එය 10000කට අධිකය.
සමස්ත භික්ෂූන් වහන්සේ සංඛ්‍යාව 40595කි. එයින් සාමණේර භික්ෂූන් වහන්සේ 21015ක් හා උපසම්පදා භික්ෂූන් සංඛ්‍යාව 19580 කි. එමෙන්ම දසසිල් මාතාවන්ද 2168 දෙනකු දිවයින පුරාම සිටිති. මේ සියලු භික්ෂූන් වහන්සේ සහ සිල්මාතාවන් අටපිරිකර ලැබීමට සුදුස්සෝ වෙති. එසේම මේ පූජනීය පිරිස් අටපිරිකර මෙන්ම අනෙකුත් පූජා භාණ්ඩ මිල දී ගැනීමටද පැමිණෙති.
අටපිරිකර අලෙවි කිරීමේදී කොළඹ, මාලිගාකන්ද පාරේ ඇති අලෙවිසල් කිහිපයකට ගොඩ වුණෙමු.
‘දයාරාජ් අටපිරිකර‘ ඒ වෙළෙඳ සලේ හිමිකරු කේ. වී. චන්ද්‍රසිරි මහතාගෙන් අපි කරුණු විමසුවෙමු.
‘‘අටපිරිකර ව්‍යාපාරය අධික ලාභ ලැබිමේ අරමුණින් කරන්නක් නෙමෙයි. බුදු දහමත් එක්ක සම්බන්ධ වෙලා කරන දේ බොහොම පරිස්සමින් කළ යුත්තක් ‘‘ ඔහු ඉතා දැහැමි ස්වරයකින් පැවසීය.
‘‘මේ ව්‍යාපාරය ආරම්භ කරල තියෙන්නෙ 1963 අවුරුද්දේ ඉදලා, අද වෙනතුරු කිසිම පැමිණිල්ලක් නැහැ. අපිට ආරම්භයේදීම බෞද්ධ කටයුතු දෙපාර්තමේන්තුවේ අනුමැතියත් හිමි වුණා. අපි නියමිත ප්‍රමිතියකින් තමයි මේ කාර්යය කරන්නේ‘‘
‘‘ඇයි මේ අටපිරිකර බාල කරල විකුණනවා කියන්නෙ‘‘
‘‘ඒක සමහරු අධික ලාභ ලබන්න කරන වැඩක් වෙන්න ඇති. අවුරුදු ගණනාවකට කලින් නම් මේ ප්‍රදේශයේ එවැනි කිසිම දෙයක් ගැන ආරංචියක්වත් තිබුණෙ නැහැ. සියලුම ව්‍යාපාරික ස්ථාන ඉතා හොඳින් සිදු කෙරුණේ. දැන් කො‍ෙහාමද කියන්න අපි දන්නේ නැහැ. ඕන අටපිරිකරක් තමන් ඉදිරියේ ඇසුරුම් කරල දෙන්න කියල කියන එක තමයි හොඳම ක්‍රමය වෙන්නේ. හුඟක් අය ඒක කරන්නෙ නැහැ. ඒකයි මෙතන ගැටලුව‘‘
‘‘නිම්සෙත‘‘ අටපිරිකර ව්‍යාපාරික ස්ථානයේ හිමිකාරිය වන ඉනෝකා දිල්රුක්ෂි මහත්මිය පවසන්නේද එවන් කතාවකි. ඇය විසින් විනයානුකූලව සිවුරු මසා අටපිරිකර සකස් කරනු ලබන බව ඇය පවසයි.
‘‘සිවුරු මහන එක හැමෝටම කරන්න බැහැ. මැෂිම පාගන්න පුළුවන් වුණාට සිවුරක් මහන්න බැහැ. ඒකට හොඳ දැනුමක් තියෙන්න ඕන. විනයක් ශික්ෂණයක් තියෙන්න ඕන. මගේ අලෙවි සලේ තියෙන අටපිරිකරට අදාළ සිවුරු විනයානුකූලව මම පෞද්ගලිකවම සොයා බලල විනයානුකූලව මහන සිවුරුයි. ඒ විදිහට සිවුරු මහන කණ්ඩායමක් මගේ ළඟ ඉන්නවා. අපේ අලෙවිසලේ ඇති අටපිරිකර වගේම අනෙක් බෞද්ධ උපාංගවල අපි මිල නියම කරලයි තියෙන්නෙ. ඒ වගේම අපේ සියලු විස්තර හැම අටපිරිකරකම අඩංගු වෙනවා. රුපියල් 3500 ඉදල අටපිරිකර තියෙනවා. ඒත් තායිලන්තයෙන් ආනයනය කරන සිවුරු තියෙනවානම් ඒවා මිලෙන් ඉහළයි. කොහොම වුණත් අපි පාරිභෝගිකයන්ට බාල දේ නම් දෙන්නේ නැහැ. පාරිභෝගිකයාත් දැන ගන්න ඕන දැනුමක් තේරුමක් ඇතිව තමන්ට අවශ්‍ය දේ තෝරා බේරා ගන්න‘‘
‘‘නිව් දර්ශන‘‘ අටපිරිකර හා පූජා භාණ්ඩ අලෙවි සලේ අධිපති එස්.කේ. ගුණරත්න මහතා වෘත්තියෙන් ඉංජිනේරුවරයෙකි. ඔහු වෙනුවෙන් වෙළෙඳ සලේ බාරකරු ඒ. කුමාර මහතා පැවසුවේ විනිවිද පෙනෙන ලෙසින් අටපිරිකර සකස් කරන්නට කටයුතු කළහොත් ගැටලු රැසක් අඩුවන බවයි.
‘‘පාත්‍රය වගේම සිවුර හොඳින්ම පේනකොට එය මිල දී ගන්නා තැනැත්තාට එහි ප්‍රමිතිය වටහා ගැනීම අපහසු නැහැ. කොහොම වුණත් හැම භාණ්ඩයකටම ප්‍රමිතියක් තියෙනවානම් ඒක ඉතාම වටිනවා. බාල අනුකරණ භාණ්ඩ නිසා ජනතාව තමන්ගේ මුදල් නාස්ති කර ගන්නවා වගේම එයින් භික්ෂූන් වහන්සේටත් කිසිම ප්‍රයෝජනයක් ගන්න බැහැ. මේ නිසා පැහැදිලි ජනතාවටත් දරා ගන්න පුළුවන්, ඒ වගේම භික්ෂූන් වහන්සේටත් නිසි ප්‍රයෝජනයක් ගත හැකි ලෙසින් ප්‍රමිතියක් ලබා දෙනවානම් හුඟක් හොඳයි‘‘
මාළිගාකන්ද පාරේ අප දුටු බොහෝ අලෙවිසල්වල අටපිරිකර විනිවිද ස්වභාවයෙන් යුක්ත බව දුටුවෙමු. එසේම බොහො ව්‍යාපාරික ස්ථානයන්හි හිමිකරුවන් මෙන්ම සේවකයින්ද යම් ප්‍රබෝධයකින් එම කටයුතු කරනු අපි දුටුවෙමු.
කෙසේ වෙතත් බාල අටපිරිකර මෙන්ම ප්‍රමිතියෙන් තොර අටපිරිකර අලෙවිය මෙන්ම අටපිරිකර ව්‍යාජ දේ අඩංගු කර අලෙවි කිරීම බුදු දහමට අනුව මහා පාප කර්මයකි. අට පිරිකර පිරි නැමීම අට මහා කුසලයන්ගෙන් එකක් වන්නේ නම් එම අටපිරිකර වංචාවද ඒ හා සමාන ලෙසින් අනෙක් පසින් අකුසලයක් විය යුතුය. බුදු රජාණන් වහන්සේගේ සමයේ අටපිරිකර වංචාවන් සම්බන්ධ වාර්තා නොවූ නිසා බුදු හිමියන් ඒ සම්බන්ධව විපාක දේශනා කර නැත.
කෙසේ වෙතත් අටපිරිකර පිදිමේ ආනිශංශ ලෙසින් අප දන්නා, පැහැපත් සිරුරු හිමිවීම, මිහිරි හඬ, ගෞරවය, අරෝහ පරිණාහ දේහ සම්පත්තිය ලැබීම, නායකත්වය සහ පරිවාර සම්පත්තිය යන ගුණාංගවල අනෙක් පස වන සම අවර්ණ වීම, කටහඬ ගොරහැඩි වීම, සමාජයෙන් ගැරහීමට ලක්‌වීම, මනුෂ්‍යත්වය ලැබුණ ද නිසි ශරීර පවත්වා ගන්නට නොලැබීම, නායකත්වයක් ලබා ගන්නට නොලැබීම වැනි විපාක ලැබෙනු ඇත.
බෞද්ධ කටයුතු කොමසාරිස් ජනරාල්වරයාගේ ක්‍රමවේදය අනුව ඉදිරියේදී අටපිරිකරට අදාළ ප්‍රමිතිය එළි දකිනු ඇත. එවිට ප්‍රමිතියෙන් තොර අටපිරිකර අලෙවියට වැට බැඳෙනු ඇත. බෞද්ධ කටයුතු දෙපාර්තමේන්තුව පමණක් නොව ප්‍රමිති ආයතනය, පාරිභෝගික අධිකාරිය යන ආයතන 3ම හරහා මේ පූජා භාණ්ඩ නියාමනය කෙරෙනු ඇත.
ඒ අනුව ඉදිරියේදී ඇලුමිනියම් මුට්ටි කපා හෝ අටපිරිකරට අපහාස වන ලෙසින් කටයුතු කරන අලෙවි සල්හිමිකරුවන්ට වැඩ වරදිනු ඇත. ඔවුන්ට ඉදිරියේදී දඬුවම් දෙකක් විදීමට සිදුවනු ඇත. ඒ අංශ දෙකකිනි. එකක් නීතියේ දඩුවමිනි. අනික බුදු දහමට අනුව කළ කම් පළ දෙමිනි.
එම නිසා අටපිරිකර අලෙවි කරන්නන් මෙන්ම ඒවා ලබා ගන්නා පාරි‍භෝගිකයින්ද ඉදිරියේදී තම අවධානය යොමු කළ යුතුය. තමන් ගෙවන මුදලට සරිලන භාණ්ඩයක් නොලැබෙන්නේ නම් ඒ සම්බන්ධව ඉදිරියේදී කටයුතු කළ හැකි වනු ඇත. ඒ මේ වසරේදී ඒ හා සම්බන්ධ ප්‍රමිතිය එළි දැකීමෙන් පසුවය.
