කලකට පෙර දිනක් ප්‍රවීණ මූර්ති ශිල්පි බන්දුල පීරිස් මහතා සිළුමිණට කතා කළේය... “ඔයගොල්ලන්ට වැදගත් වෙයිද දන්නේ නෑ... පරණ කතාවක් තියෙනවා, අහන්න වෙලාවක් තියේ නම් කියන්නම්. අහලා තියෙනවද සේකර මහත්තයා මැරුණ වෙලාවේ එතුමාගේ මුණේ පිටපතක් ගත්තා කියලා? පහුගිය දවසක මහගමසේකර මහත්තයා ගැන ලියවුණ පොතක් කියෙව්වා. එතකොට තමයි මට මතක් වුණේ මේ කතාව සිළුමිණට කිව්වොත් හොඳයි කියලා.”
මාස කිහිපයක්ම ඉකුත්ව ගියේය. නිසි කල එළඹෙන තුරු අප ඒ කතාව පරිස්සම් කරගත්තේ ඊට නිසි වටිනාකමක් දිය යුතු බැවිනි. ඉකුත් දිනෙක අප බන්දුල පීරීස් මහතා සමඟ මේ කතාවේ කතානායකයන් සොයා යන්නට විමු.
“රාජපක්ෂ සර් මිය ගිහින් අවුරුදු 21ක් වෙනවා. අවුරුදු දෙකකින් විතර සර්ලගෙ ගෙදර යන්න බැරි වුණා. එත් මම විශ්වාස කරනවා සර්ගෙ නෝනා, දුව ගෙදර ඇති කියලා. මම කීප දවසක් ඇමතුවත් දුරකථනය වැඩ කළේ නැහැ. සමහර විට දැන් නොම්මරය මාරු වෙලා ඇති. රාජපක්ෂ සර් දක්ෂයෙක්. ප්‍රසිද්ධිය, සල්ලි බලාගෙන වැඩ කළ කෙනෙක් නෙමෙයි. සර් කරපු අපූරු නිර්මාණ රටේ හැම තැනකම වගේ තියෙනවා.”
ගමනේ අතරමඟදී බන්දුල මහතා අපට ‘මිත්‍ර රාජපක්ෂ’ මහතා ගැන බොහෝ තොරතුරු පවසන්න විය (ඒ තොරතුරු වෙනත් දවසක ලියන්න තබා මහගමසේකරයන් හා බැඳුණු කතාව පළමුව ලියන්නෙමි).
බොහෝ කලකට පසු ඒ මඟ යන නිසා අප මඟ හමු වන්නන්ගෙන් පාර අසාගෙන නිට්ටඹුව වල්ගම්මුල්ලේ පිහිටි මිත්‍ර රාජපක්ෂ මහතාගේ නිවෙස සොයා ගියෙමු. අපේ වාසනාවට පවුලේ අය නිවෙසේ සිටියහ. ඒ නිවෙස කලාගාරයක් බඳුය. තැන තැන ඇත්තේ රාජපක්ෂයන් විසින් කරන ලද මූර්තිය; චිත්‍රය. ඒ අතර මහගමසේකයන්ගේ මූර්ති දෙකක්ම විය. දැන් ඔබට ප්‍රශ්නයක් මතු වනු නියතය. ඒ නම් මෙකියන මිත්‍ර රාජපක්ෂ හා මහගමසේකර අතර සම්බන්ධය කුමක්ද කියාය. මේ කතාවේ අග-මුල කියන්න දන්නේ මූර්ති ශිල්පී බන්දුල පීරීස්ය. 
“මිත්‍ර රාජපක්ෂ කියන්නේ රජයේ කලායතනයේ අපට මූර්ති ශිල්පය ඉගැන්වූ ගුරුතුමා. එතුමා බොහෝම දක්ෂ කෙනෙක්. අද ඉන්න බොහෝ අය මෙතුමා ගැන දන්නේ නෑ. මෙතුමා කරපු විශිෂ්ට ගණයේ නිර්මාණ තියෙනවා. සේකර මහත්තයයි රාජපක්ෂ සරුයි හොඳ යාළුවෝ. සේකර මහත්තයා රජයේ කලායතනයේ විදුහල්පති වශයෙන් දෙවරක්ම කටයුතු කළා. මට මතකයි මහගම සර් රාජපක්ෂ සර්ට කතා කළේ ‘රාජා’ කියලා. හැත්තෑඑකේ අවුරුද්දේ ඉඳලා හැත්තෑහතර වන තුරු මහගම සර් විදුහල්පති විදියට හිටියා. ආයෙමත් එක්දහස් නවසිය හැත්තෑපහ අගදි විදුහල්පති ලෙස පත් වුණා. එතුමා දෙවනවර විදුහල්පති ලෙස වැඩ භාර ගනිද්දි මම අවසන් අවුරුද්දේ හිටියේ. සේකර මහත්තයා නැති වුණේ 1976 ජනවාරි 14 දා රෑ. මට තාමත් මතකයි එදා වෙව්ව දෙයක්. එදා රෑ මම ගෙදර ඇවිල්ලා ගේ ඉස්සරහා මිදුලේ එහෙට මෙහෙට ඇවිදිනවා. අපේ ගෙදර ගුවන්විදුලිය දාලා තිබුණේ. ඒ වෙලාවේ ගියේ ‘නිවේදක තෝරයි’ කියන වැඩසටහන. නිවේදකයා වෙලාව 9.45 කියලා මහගමසේකර මහතා ලියූ අමරදේව මහතා ගයන ‘මා මළ පසු සොහොන් කොතේ දුක් ගීයක් ලියනු මැනවි’ ගීතය ප්‍රචාරය කළා. මම ඒ වෙලාවේ කල්පනා කළා හඳ පායලා පොල් ගස් අතරින් හෙවණැලි වැටිලා තියෙන මේ අඳුරු රාත්‍රියට සේකර ලියූ ගීතය කොතරම් ගැළපෙනවද කියලා. රැය ගෙවිලා ගියා. පසුදා උදේ ප්‍රවෘත්තිවලට කියනවා ‘ඊයේ රාත්‍රියේ මහගමසේකර මහතා මියගියා’ කියලා. මට මේ කතාව අදහාගන්න බැරි වුණා. මට හිතුණා සේකර මහත්තයා මැරුණ බව දැනගෙනද ගුවන්විදුලියේ ඒ රෑ ‘මා මළ පසු’ ගීතය ප්‍රචාරය කළේ කියලා. එහෙත් එදා මේ අද වගේ ජංගම දුරකතන නෑ නේ එසැණින් පණිවිඩය දෙන්න. මෑතකදි මම කියෙව්වා රංජිත් අමරකීර්ති පලිහපිටිය ලියූ ‘මහගමසේකර ආවර්ජනා’ කියන පොත. ඒ කියවද්දි අවුරුදු හතළිස්හතරක් පැරණි ඒ සිදුවීම මට ආයෙත් මතක් වුණා. ඒ සේකර මහත්තයාගේ නෝනා කියා තිබෙන දෙයක් නිසා.”
පැරණි කතාව කියවා අවසානයේ බන්දුල මහතා අපට ‘මහගමසේකර ආවර්ජනා’ පොතේ අදාළ පිටුව පෙන්වයි...
“අමරදේව හා සේකර පිළිබඳ කෙටි චිත්‍රපටයක් තැනීමට තිස්ස අබේසේකර කටයුතු යොදා තිබුණා. එහි රූපගත කිරීම් යොදා තිබුණේ පසුදාටයි (1976 ජනවාරි 15). දහතර වැනිදා කොළඹ නතරව, පසුදා රූගත කිරීම සඳහා යෑමට මහගම කලින් සිතා සිටියත් යහළුවන් අතරට වැටී නොනිඳා කතාබහ කරමින් සිටීම ඔහුගේ සෞඛ්‍ය තත්ත්වයට අහිතකර බැවින් ගෙදර සිටම යන්නැයි මා කලින් කීවා. මහගම එකඟ වුණා. ආචාර්ය උපාධි නිබන්ධයේ ඡේදයක් ලියමින් සිටි මහගම, පසුදා කොළඹ යන විට ඇඳීමට කළු හා සුදු කොටු වැටුණු කමිසය මැද තබන්නැයි මට කීවා. ඔහුගේ ප්‍රියතම කමිසය වුණු එය තිස්ස කාරියවසම්ගෙන් ලැබුණු තෑග්ගක්. මා කමිසය මදින්න ලකලෑස්ති වන විට මහගම අමුතු හඬකින් කතා කළා. ‘මගේ බඩ දැවිල්ලයි, පෙත්තක් දෙන්න’ ඔහු කාමරයට ගොස් ඇඳෙහි වැතිර සිටියා. දිව යටින් තැබූ පෙත්ත නොරැඳී බිමට වැටුණා. පපුවෙන් අමුතු හඬක්ද නැඟෙන්න වුණා. අසල්වැසියන් ගිලන්රථයක් ගෙනඒමට දිව ගියා. වේලාව රාත්‍රී නවයයි හතළිස් පහයි. ඇඳ මත වැතිර හුන් සේකර දෑස් පියාගත්තා. ලියන්න පටන් ගත් පිටුවෙහි රිද්මය පිළිබඳ සටහනක් අසම්පූර්ණව තිබූ අතර, පෑන පසෙක වැටී තිබුණා.” කුසුමලතා මහගම සේකර මහත්මිය පැවැසුවාය. (මහගම සේකර ආවර්ජනා, 27-28 පි)
දෛවය පුදුමාකාරය! රජයේ කලායතනයේ විදුහල්පති ධුරය හෙබවු, ගී ද රචක, චිත්‍රපට අධ්‍යක්ෂ, කෙටිකතාකරුවකු, නවකතාකරුවකු, නාට්‍ය රචකයකු, චිත්‍ර ශිල්පියකු, කවියකු වූ මහමසේකරයන් ජීවිතයෙන් සමු ගත්තේ එලෙසිනි.
“සමහරු කියනවා නේ සේකර මැරුණේ බීලා කියලා. ඒ කතාව බොරුවක්. සේකර සර්ට දුම් බීමේ පුරුද්දක් නම් තිබුණා. ඒත් අසනීප වීම සමඟ එය පාලනය කෙරුණා. සර් මිය යන දවසේ හැන්දෑවේ කොලෙජ් එකේ තුන් අවුරුදු පාඨමාලාවේ සහතික පත් ටික අස්සන් කර තිබුණා. අනිත් ඩිප්ලෝමා සහතික පත් අස්සන් කරන්න යද්දි වෙලාව හතරයිලු. කාර්යාල කාර්ය සහායක ජේමිස් අයියාට කියලා තියෙනවා හෙට ඉතිරි ටික අස්සන් කරන්නම් කියලා. ඒත් සර් එදා රෑ මිය ගියා. එදා ඉඳලා අදටත් මේ සහතික පත් වෙන කෙනෙක් වත් අස්සන් කරලා අදාළ ශිෂයින්ට දීලා නෑ; ඒ වෙනුවට විධිමත් සහතිකයක් වත් නැහැ. තියෙන්නේ ලියුමක් විතරයි.” බන්දුල මහතා පවසන්නේ කණගාටුවෙනි.
“සේකර මහත්තයාගේ දේහය කලායතනයට ගෙනාවා. ඒ වෙලාවේ මට රාජපක්ෂ සර් හමු වුණා. මම සර්ගෙන් ඇහුවා ‘සර්, සේකර මහත්තයාගේ මුහුණේ පිටපතක් ගන්නේ නැද්ද?’ කියලා. ඔහු කිව්වා ‘රෑ වුණාම බලමු’ කියලා. කොහොම හරි එදා රෑ සර් මහගම සර්ගේ මුහුණේ පිටපතක් ගත්ත බව මම දැනගත්තා. ඒ අරගෙන තිබුණේ මුහුණුට ප්ලාස්ටරොෆ්පැරිස් දාලා. කාලයක් ගෙවිලා ගියා. රාජපක්ෂ සර් මට සමහර වැඩවලදී ඔහුට සහාය වෙන්න ගෙදර එන්න කියනවා. මම ඒ ගිය ගමන්වලදි ඔහු ඇසුරේ බොහෝ දේ ඉගෙනගත්තා. ඔහු ගුරුමුෂ්ටිය තියාගන්නේ නැතිව ඒ හැම දෙයක්ම කියලා දෙනවා. මම ඔය ගිය ගමනකදි සර්ගෙන් ඇහුවා ‘සර් එදා ගත්ත සේකර මහත්තයාගේ මුහුණේ පිටපත කෝ?’ කියලා. ‘දුව ඒකට බයයි. ඔන්න සොල්දරේ තියෙනවා’ කියලා සර් සොල්දරේට ගිහින් ඇවිත් රෙද්දක ඔතලා තිබුණ සේකර මහතාගේ මුහුණේ අච්චුව පෙන්නුවා. එහි සේකර මහතාගේ ඇහිබැමිවල කෙස් ගස් පවා රැඳිලා තිබුණා. සර් එක්ක මම බොහෝ වැඩ කළා. රාජපක්ෂ සර්ගෙ මරණයෙන් පස්සේ සර්ගෙ නෝනාගෙන් ඇහුවා මේ අච්චුව ගැන. ඇය මට කිව්වා ‘දුව එ්කට බය නිසා සොල්දරේ තියෙනවා. බන්දුල ඒක අරගෙන යන්න’ කියලා. මම අච්චුව ගෙනාවා. ගෙදර ගෙනැල්ලා ඒ අච්චුව තියලා තමයි මේ මූර්තිය හැදුවේ. සේකර මහත්තයාගේ දේහයෙන් ගත්ත අච්චුවේ ඇස් පියවිලා තිබුණේ. මම මේ මූර්තියෙදි ඇස් ඇරලා හැදුවා. ඒ වගේම එතුමා නිකටට අත තියාගෙන ඉන්න විදිහට මගේ අතේ අච්චුවක් අරගෙන මෙන්න මේ විදිහට හැදුවා. සේකර මහත්තයාගේ මුහුණේ මූර්තිය ගැන දන්න රූපවාහිනී මිත්‍රයෙක් දවසක් සේකර ගුණසමරු වැඩසටහනකට මෙය රැගෙන ගියා. ඒ වැඩසටහනේ එක රූපරාමුවක් තියෙනවා අමරදේව සර් සේකර නිර්මාණ ගැන කතා කරන. ඒ වෙලාවෙදි සේකර මූර්තියත් අමරදේවත් එකට පෙන්වනවා. මට දැනුණේ ඒ වෙලාවේ සේකර මහත්තයා පසෙකට වී සියල්ල අහගෙන ඉන්නවා වගේ හැඟීමක්.
“මීට වසර දෙකකට පමණ පෙර සේකර මහතාගේ පුතු මා සොයාගෙන ආවා. ඔහුට මා මෙය පෙන්නුවා. මෙය රැගෙන යන්නැයි මා ඔහුට කිව්වා. ඒත් ඔහු එය මට තියාගන්න කිව්වා. එදා අපි රාජපක්ෂ සර්ගෙ නිවෙසටත් ගියා. දවසක් මහගම සර් සමඟ සම්මුඛ සාකච්ඡාවකට පත්තරයකින් ඇවිත් තිබුණා. ඒ වෙලාවේ මහගම සර් හිටපු ඉරියවුවක් ඡායාරූපයට නැඟුණා. මෙය බොහොම විරල අවස්ථාවක්. ඒ ඡායාරූපය බලාගෙන තමයි රාජපක්ෂ සර් මේ මූර්තිය කළේ. රාජපක්ෂ සර් කළ මූර්තියෙන් අච්චුවක් හදලා තමයි මම මහගම සර්ගේ මේ මූර්තිය කළේ. රාජපක්ෂ සර් කළ සේකර මූර්තියක් තමයි අදටත් ගුවන්විදුලි සංස්ථාවේ තිබෙන්නේ. තවත් එකක් තිබුණා සෞන්දර්යය විශ්වවිද්‍යාලයේ. අද ඒ මූර්තිය එහි නැති බවයි දැනගන්න තිබෙන්නේ. කවුරුන් හෝ එය සොරාගෙන.” බන්දුල අතීතය හා වර්තමානය යා කරමින් තොරතුරු පවසයි.
“ඇයි ඔබ මෙය ගත්තේ නැත්තේ?” බන්දුල පීරිස් මහතා දුන් සේකර මූර්තිය නොගැනීම ගැන සේකර පුතු රවින්දගෙන් අපි විමුසවෙමු.
“ඒක පරිස්සම් කළේ බන්දුල මහත්තයා. ඔහු මෙතරම් කලක් එය රැකගත්තා. ඔහු තාත්තාට බොහොම ආදරෙයි. එනිසයි මම එය ඔහු ළඟම තබාගන්නැයි කිවුවේ.” රවින්ද මහගමසේකර බොහෝ නිහතමානිව පැවැසීය.සේකරයන් අසුරු කළ අය මෙන්ම ඔහු දෑසින් නුදුටුවෝද අදත් මහගම සේකරයන්ට ආදරය කරන්නෝද බොහෝය. ඒ එතුමා කළ අපූරු නිර්මාණ නිසාය. එසේ නමුදු සේකර සෙවණේ ශිල්ප ලැබූ, ඔහුගෙන් ගුරුහරුකම් ලැබූ බන්දුල පීරිස් මහතාගේ දෑසේ සේකරයන් සිහිපත් කරන විට අදද ඇත්තේ කඳුළු අහුරකි.
“මහගමසේකර මහත්තයා ගැන කතා කරද්දි ඔබේ දෑස් රතු වෙනවා. ඇයි ඒ?” අප ඇසූ විට බන්දුල පීරිස් මහතා විනාඩි ගණනාවක් නිහඬව සිටියේය.
“දවසක් සර් මට කතා කරලා සංස්කෘතික තරගයකින් ජය ගත් අයට දෙන්න කියලා පදක්කම් වගයක් හදන්න කිව්වා. මෙය අපේ කලායතනයට බාර දුන් එකක්. මම එය නිර්මාණය කරගෙන ගිහින් සර්ට පෙන්නුවා. සර් ඒක බලලා කිව්වා ‘හොඳයි’ කියලා. ‘ඒත් එක පැත්තක් පාළුයි වගේ නේද?’ කිව්වා. ඉන් පස්සේ සර් කිව්වා ‘සුම්මා ඉරි ටිකක් ගහන්න’ කියලා. මම සර්ගෙ දිහා බලාගෙන හිටියා. මම සුම්මා ඉරි කියන්නේ මොකද්ද කියලා දැනගෙන හිටියේ නැහැ. සර් මගෙන් අහනවා ‘සුම්මා ඉරි දන්නේ නැද්ද?’ කියලා. ‘ඔය නිකම් වැඩකට නැති ඉරි ටිකක් ගහලා දාන්න පාළුව යන්න’ කියලා කිව්වා. මට එතකොටයි ඒ මොකක්ද කියලා තේරුණේ. මම ඒ විදියට ඉරි ටිකක් ගහලා සර්ට පෙන්නුවා. සර් කිව්වා ‘දැන් හරි’ කියලා. 
“දවසක් කොලෙජ්එකේ ළමයි මොකකට හරි සල්ලි අවශ්‍ය වෙලා ඊට මොකක් කරන්නද කියලා සර් එක්ක කතා කළා. ඒ වෙලාවේ සර් ඔහුගේ පොත් ටික දුන්නා විකුණලා ලැබෙන මුදල් එයට ගන්න කියලා. තව දවසක් අලුත් බැජ්එකේ ළමයි සංගීත ප්‍රසංගයක් ලෑස්ති කරලා තිබුණා. ඒක බයිලා කියන අය අලුත් තාලේ ගායක ගායිකාවෝ ගෙන්නලා කරන්න හදපු එකක්. මේකට පරණ ශිෂ්‍යයෝ විරුද්ධ වුණා. මේ අය අලුත් අයගේ වැඩේ කඩාකප්පල් කරන්න ලෑස්ති වුණා. මහගම සර්ට මෙය ආරංචි වුණා. සර් පරණ අයට කිවුවේ ‘අලුත් අයට ඒ දේ කරන්න දෙන්න, හොඳ-නරක බලන අය තේරුම් ගනීවි’ කියලා. කොහොම හරි සංගීත ප්‍රසංගය පැවැත්වුණා. අවසානයේ හූ කියලා ඒක අතරමඟ නතර වුණා.
මගේ හිතේ සර් ගැන පුදුමාකාර ආදරයක් ගෞරවයක් තිබෙනවා. ඒ ආදරය ගෞරවය ඇති වුණේ එතුමා මෙරට ගීත ක්ෂේත්‍රයට කළ මෙහෙය නිසා. අපට මුලින් සිංහල ගීත කලාවක් තිබුණේ නැහැ. කොහේ වත් තිබුණු තනුවලට වචන ඔබ්බපුඑක තමයි කළේ. ආනන්ද සමරකෝන්, සුනිල් සාන්ත දෙදෙනා තමයි දේශීය ගීත සාහිත්‍යයක් ආරම්භ කළේ. ඉන් පස්සේ ශ්‍රී චන්ද්‍රරත්න මානවසිංහ මහත්තයා. දවසක් මහාචාර්ය සුනිල් ආරියරත්නයන් කිවුවා ‘ගීත කලාවේ තාත්තා මානවසිංහ නම් ඒ මඟ ගිය, එය පෝෂණය කළ පුතා සේකර මහත්තයා’ කියලා. මම සේකරයන්ට කැමැති අන්න ඒ නිසා. අපට අපේ කියලා හොඳ ගීත කලාවක් බිහි කළ නිසා. මානවසිංහ මහත්තයයි, සේකර මහත්තයයි ගීත කලාවේ තාත්තයි පුතයි නම් මම විශ්වාස කරනවා ඒ මඟ ගිය සුනිල් ආරියරත්න ඒ දෙන්නාගේ පුතා කියලා. මම අහලා තියෙනවා මහගම සර් ගීතයක් ලිව්වාම එකේ කොහේ වත් අඩු-පාඩු නැහැ කියලා. මහගම සර් තුන් කල් දුටු ඉසිවරයෙක් කිව්වොත් නිවැරදියි. එයට මම උදාහරණයක් කියන්නම්. සේකරයන් 1967දී ‘සත්සමුදුර’ චිත්‍රපටයට මෙහෙම ගීතයක් ලියනවා: ‘ගැඹුරු සත් සමුදුර පතුල බිඳ... ඇඹරි ඇඹරී වියරු ජල කද... තුමුල මහ මෙර දෙදරවයි... බුර-බුරා නැඟි රුදුරු ජල කද... දෙරණ සම්පත ගිලගනී...’ එදා සේකරයන් කියූ දෙය තමයි 2004දී සුනාමියෙන් වුණේ. මෙවැනි නිර්මාණකරුවන් අද අපට නැහැ.
රූපවාහිනී ලාංඡනයේ සැලලිහිණියා නිර්මාණය කළ, කලක් රූපවාහිනී අභ්‍යාස විද්‍යාලයේ පරිගණක ත්‍රිමාණ පාඨමාලාවේ අධ්‍යක්ෂ ලෙස හා රජයේ කලායතනයේ ලෝහ සැලසුම් පිළිබඳ උපදේශක ලෙසද කටයුතු කළ බන්දුල පීරීස් අප නොදන්නා අතීතයක් සිහිපත් කළේ එලෙසිනි. මහගමසේකරයන් අභාවප්‍රාප්ත වී මේ දුරුතු මස 14 වැනිදාට වසර 44ක් සපිරෙයි. එනමුදු සේකරයන් මිය ගියද ඔහු කළ නිර්මාණ මිය යන්නේ නැත. ඔහු විසින් ලියන ලද ‘තුංමංහන්දිය’ නවකතාව අදත් අප රසවිඳින්නේ නැවුම් බවකිනි. ඔහු ලියූ ගීතද එසේය. ඔහු ලියූ කාව්‍ය සංග්‍රහ අදද නවක කවිකිවිඳියන්ට අත්පොත්ය. ඉදින් සේකර අමරණීයය.
ඡායාරූප - රුවන් ද සිල්වා
