ජාතික හා ප්‍රාදේශීය වශයෙන් සිදු කෙරෙන සංවර්ධන ක්‍රියාවලියේදී මහා මාර්ග දෙපස කැණීම් සිදු කිරීම නිරන්තරයෙන් දකින්නට ලැබෙන සුලබ දසුනකි. මේ කැණීම් හේතුවෙන් මාර්ග දෙපස සැකසෙන ගැඹුරු වළවල් නිසා දිවා කාලයේ මෙන්ම රාත්‍රී කාලයේ මහජනයාට සිදු වූ හා සිදු වන අනතුරු පිළිබඳ වාර්තා වූ වාර අනන්තය. වර්තමානයේ ජනගහනයේ වැඩිවීමත් සමඟ විවිධ පහසුකම් සඳහා ඇති ඉල්ලුමද වැඩි වී ඇත. ඒ උදෙසා ක්‍රියාත්මක වන සංවර්ධන ව්‍යාපෘති බහුලව දන්නට ලැබේ. ජල ව්‍යාපෘති, දුරකතන ව්‍යාපෘති, විදුලි බල ව්‍යාපෘති සඳහා මහා පරිමාණයේ වළවල් හාරා ඒවා වටකොට ඉටිකොළ යොදූ ස්ථාන කොතෙකුත් අපට හමු වේ.
මෙහි ඇති අනාරක්ෂිත බව නිසා ජනතාවට මුහුණ පාන්නට සිදු වන අනතුරු බොහෝය. මහාමාර්ග දෙපස හාරා ඒවා පෙර තිබූ පරිදි නියමිත ප්‍රමිතියෙන් යුතුව යථා තත්ත්වයට පත් නොකිරීමෙන් මහා මාර්ගයේ ගමන් කරන ජනතාව පමණක් නොව රථවාහන පවා අනතුරට පත් වෙති. 
මේ පිළිබඳ අදහස් දක්වමින් මහාමාර්ග අනතුරු පිළිබඳ පර්යේෂකයකු වන පේරාදෙණිය විශ්වවිද්‍යාලයේ ඉංජිනේරු අංශ ප්‍රධානී ආචාර්ය ජයලත් එදිරිසිංහ මහතා පවසා සිටියේ මහා මාර්ගයේ සිදු වන අනතුරු හතළිස්දාහක් පමණ වාර්ෂිකව පොලීසියට වාර්තා වන බවයි. ඒ අතුරින් වසරකට පුද්ගලයන් තුන්දහස් දෙසීයක් පමණ මිය යන බවත්, දහදහසක පමණ පිරිසක් බරපතළ තුවාල ලබන බවත්ය. ඒ අතර මාර්ගයේ ඇති අනාරක්ෂිත කඩතොලු, වළවල් මෙන්ම කැණීම් කළ ස්ථානවලින් සිදු වූ අනතුරු ප්‍රමාණය ඉලක්කම් වශයෙන් ගණනය කර නැති වුවත් ඒවායේද යම් ප්‍රතිශතයක් මාර්ග අනතුරුවලට හේතු විය හැකි බව ඔහුගේ අදහසයි.
මාර්ග සංවර්ධන අධිකාරියේ කළමනාකරණ අධ්‍යක්ෂ කමල් අමරවීර මහතාගෙන් මේ පිළිබඳ අප විමසා සිටි අවස්ථාවේ ඔහු පැවැසූයේ මහා මාර්ග කැණීම් සියල්ල තාක්ෂණය භාවිතයෙන් සිදු වන නිසා පෙර මෙන් මහාමාර්ගවලට විශාල වශයෙන් හානි සිදු නොවන බවත් ඒ හේතුවෙන් මහමඟ යන්නන්ට සිදු වන අනතුරු අවම වී ඇති බවත්ය. වැඩිදුරටත් අදහස් දක්වමින් ඔහු පවසන්නේ:
“මාර්ග සංවර්ධන අධිකාරියෙන්, පළාත් මාර්ග අධිකාරියෙන්, නගර සභා, ප්‍රාදේශීය සභා මඟින් ලංකාවේ මාර්ග නඩත්තු කටයුතු සිදුවෙනවා. මාර්ග සංවර්ධන අධිකාරියට මූලික වශයෙන් කි.මී. 12,450ක් පමණ වන ජාතික මාර්ග පද්ධතිය අයත්. එය ඒ පන්තිය, බී පන්තිය ලෙස වර්ග කරන්න පුළුවන්. මේ ජාතික මාර්ග පද්ධතියට විශාල පාලම් 4,800ක් පමණ අයත් වෙනවා. ඒවා නඩත්තු කිරීම වගේම කි.මී. 300කට ආසන්න අධිවේගී මාර්ග පද්ධතිය නඩත්තු කිරිමත් අප යටතේ සිදු වනවා. ඒවායේ නඩත්තු කටයුතු,
මුදල් අය කිරීම් සියල්ල අපේ ප්‍රාදේශීය කාර්යාල මඟින් සිදු කෙරෙනවා. මාර්ග සලකුණු යෙදීම, මාර්ග දෙපස පිරිසුදු කිරීම්, මාර්ග අවට කැළයක එළිපෙහෙළ කිරීම නිතිපතා කළ යුතු දේවල්. මාර්ගයේ කැඩුණු තැන් පිළිසකර කිරීම්, වළවල් වැසීම අප සිදු කරනවා.“
දැනට ජාතික මාර්ගවල පවතින මාර්ග තලය ඉතා හොඳ තත්ත්වයේ පවතින බවත්, මාර්ගයක ප්‍රතිසංස්කරණය සිදු කරන්නේ නිශ්චිත කාලයක් උදෙසා වන අතර ඒ කාලය ඉකුත් වූ පසු නැවත අලුත්වැඩියා කටයුතු සිදු කරන්න බවත් අමරවීර මහතා පවසයි.
“සමහර අවස්ථාවල තනා නිම කළ පාරවල් ජලසම්පාදන මණ්ඩලයෙන් හෝ ටෙලිකොම් ආයතනයෙන් සංවර්ධන කටයුතු සඳහා කඩාදමනවා. නැවත ඒවා ඔවුන් අතින් පිළිසකර කෙරෙන්නේ තිබූ ප්‍රමිතියෙන්ම නොවන්න පුළුවන්. මේ කැණීම් සිදු කරන්නේ අවසරයක් ලබාගෙන.
ඒ කඩන මාර්ග සඳහා ඔවුන් අපට ගෙවීමක් සිදු කරනවා. නව ජල නළ ව්‍යාපෘතියක් ආවොත් එය අපේ තියෙන මාර්ග ගොඩනැගීමේ ව්‍යාපෘතියක් ඉවර කළ වහාම වෙන්නත් පුළුවන්. එවිට මිලියන ගණනක් වියදම් කරමින් සැකසූ මාර්ගය කඩා ජල නළ එළීම සඳහා ඉඩ දෙන්න සිදු වෙනවා. ඇත්තටම එයට හේතුව ඒ අයගේ ව්‍යාපෘති වෙනම සිදුවීමත් අපේ ව්‍යාපෘති වෙනම සිදුවීමත්. විවිධ කාලවකවානුවලයි මේ ව්‍යාපෘති ක්‍රියාත්මක වෙන්නේ. ජල ව්‍යාපෘතියක් ආවොත් අපට අනිවාර්යයෙන් එයට අවසර දෙන්න සිදු වනවා. මන්ද: එය මහජන අවශ්‍යතාවක් නිසා,“ ඔහු පවසයි.
“මේ අතර සමහර විට මහා මාර්ගයේ යටින් යන නළයක් පුපුරා ගිය හොත් එයට අවසර දුන්නත් නොදුන්නත් එය කපා නැවත සකස් කරන්න සිදු වනවා. ජල ව්‍යාපෘතියක් ආවොත් අප උපරිම සම්බන්ධීකරණය කරලා මාර්ගවලට අවම හානියක් වන පරිදි ගිවිසුමක් අනුව ඒ කටයුතු සිදු කරනවා. ඒ වගේම අප මහජනතාවත් දැනුම්වත් කරනවා කැණීම්වලදී ආරක්ෂා විය යුත්තේ කෙසේද යන්න පිළිබඳ.
“ඒත් සමහර අවස්ථාවල යළි පිළිසකර කිරීම් සිදු වෙද්දී මේවා උල්ලංඝනය වන අවස්ථා තිබෙන්න පුළුවන්. අනතුරු සඳහා මාර්ගය දායක නොවන ලෙස අධීක්ෂණයක් ඇතිවයි අප වැඩ කරන්නේ.
ඒ වගේම අපේ ප්‍රාදේශීය කාර්යාලවලට මාර්ග පිළිබඳ ඕනෑම යෝජනාවක් චෝදනාවක් තිබෙනවා නම් යොමු කළ හැකියි. මේ වන විට අපේ තිබෙන මාර්ගවල සියලු දත්ත එක් රැස් කොට තිබෙනවා. ඒවා අනුව අප තීරණය කරනවා ක්‍රමානුකූලව ලැබෙන ප්‍රතිපාදන මත වාර්ෂික වැඩසටහන් සකස් කර ප්‍රමුඛත්වය අනුව මාර්ග ප්‍රතිසංස්කරණය කරන්න.“
ජලසම්පාදන මණ්ඩලයද මහාමාර්ගයේ කැණීම් සිදු කරන ආයතන අතුරින් ඉදිරියෙන්ම සිටින ආයතනයකි. ජල ව්‍යාපෘති සඳහා ඔවුන් නිරන්තරයෙන් මාර්ග දෙපස කැණීම් සිදු කරන ආකාරය දක්නට ලැබේ. මේ ජල සංවර්ධන ව්‍යාපෘති පිළිබඳ මෙන්ම මේ සඳහා සිදු කෙරෙන කැණීම් නිසා සිදු වන මාර්ග අවහිරතා, අනතුරු අවම කරගත හැක්කේ කෙසේද යන්න පිළිබඳවත් ජලසම්පාදන මණ්ඩලයේ ව්‍යාපෘති අධ්‍යක්ෂ අබ්දුල් රසීඩ් මහතාගෙන් විමසා බලන්නට අපි කටයුතු කළෙමු.
“සංවර්ධිත රටවල නම් පුළුල් කරන ලද මාර්ගවල ව්‍යාපෘති දියත් කිරීම සඳහා ‘සර්විස් කොරිඩෝ‘ (සේවා මංතීරුව) නමින් වෙනම තීරුවක් වෙන් කර තිබෙනවා. ඒත් ලංකාවේ එහෙම තත්ත්වයක් නැහැ. පාර අයිනේ තමයි සියලු නල පද්ධති යොදා තිබෙන්නේ. එනිසා අනිවාර්යෙන්ම ව්‍යාපෘතිවලදී පාර කැණිම් කළ යුතු වෙනවා.
ඒ වගේම නැවත ඒ පාර පිළිසකර කළ යුත්තේද අදාළ ආයතනයමයි කියා නීතියක්ද තිබෙනවා. මේ නිසා අප වගේ ආයතනයක් පාරේ කැණීම් කළ විට එය නැවත යථා තත්ත්වයට පත් කළ යුතු වන්නේ අපමයි. අපට විශේෂඥ පුහුණුව තිබෙන්නේ ජල නල තාක්ෂණය පිළිබඳව මිසක්, පාරවල් සැකසීම් පිළිබඳ තාක්ෂණය අප සතුව නැහැ. එනිසා අපට සිදු වන්නේ කාට හෝ ආයතනයකට පාර හැදීමේ කොන්ත්‍රාත්තුව භාර දීමයි. එහිදී එය සාර්ථකව සිදු වනවාද කියන්න බැහැ.
මේ නිසා මේ මාර්ග පිළිබඳ වගකිව යුතු ආයතනය ඊට මැදිහත් වීම අවශ්‍යයි. මේ වන විට අපේ අමාත්‍යාංශයේ නව ලේකම්තුමා මේ ගැන විශේෂයෙන් දැකලා ඒ පිළිබඳ කටයුතු කරනවා. තවම ඒ ගැන තීරණයක් ගෙන නැහැ.
“මේ දිනවල ආසියානු සංවර්ධන බැංකුවේ ණය ආධාර මත කොළඹ අවට විශේෂ ජල ව්‍යාපෘතියක් ක්‍රියාත්මකයි. ජලය සැපයීම මෙන්ම අපජල පිරිපහදුව, නව ජල නළ පද්ධතියක් ස්ථාපනය මේ යටතේ සිදු වනවා. කි.මී. 700ක් පමණ දුරකට නළ එළීම මෙහිදී සිදු වනවා. කොළඹට ජලය සපයන්නේ විශාල සහ කුඩා ජල නළ 17ක් මගිනුයි. මේවා වසර 100කට වඩා පැරණියි.
කොළඹ සිදු වන සංවර්ධනයත් සමඟ මේ නළ ජලය ප්‍රමාණවත් නැහැ. ඒ නිසා නළ මාරු කළ යුතු වනවා. එනිසා කොළඹට ජලය ලබාගැනීමට විශාල ජල නළ මාර්ග දෙකක් ඒඑෆ්ඩී (ඒජන්සි ෆ්‍රන්සයි ඩිවලොප්මන්ට්) ආයතනයේ ණය ආධාර මත ස්ථාපිත කිරීමේ කටයුතු සිදු වෙමින් පවතිනවා. එහිදී ජනතාවට සලසන ජල පහසුකම් නැවැත්විය නොහැකියි.
පැරණි ජල නළ මඟින් එසේ ජලය සපයන අතර අලුත් ජල නළ එළා, ඒ ඔසසේ ජලය ලබාදීමේ සංවර්ධන කටයුතු මේ දිනවල පාර කැණීම් කරමින් සිදු වනවා. කි.මී. 700ක් පමණ දුරකට මේවා යෙදිය යුතු අතර, මේ වන විට එයින් පන්සීයක් පමණ දුරක් නිම කොට තිබෙනවා,“ රසීඩ් මහතා පවසයි. මේ ගැන වැඩි දුරටත් විග්‍රහ කරමින් ඔහු පවසන්නේ:
“මේ කැණීම් කටයුතු සිදු කිරීම ලෙහෙසි කාර්යභාරයක් නෙවෙයි. විදුලි ආලෝකයෙන් පාර ගැඹුරට හාරද්දී මීට වසර ගණනකට ඉහත යෙදු විවිධ නළ පද්ධති හමු වනවා. ඒවා කිසිදු ආකාරයක පිළිවෙළක් ඇතිව හෝ සැලැසුමක් ඇතිව යෙදූ බවක් දකින්න නැහැ. ඒ අතර විදුලිය, දුරකතන රැහැන් මෙන්ම ජලය ගෙන යන නළ මාර්ගද තිබෙනවා. යම් හෙයකින් ඒවා එකක් හෝ කැපී ගිය හොත් යළි පිළිසකර කිරීමට සිදු වනවා. ඒ සියල්ල වෙනුවෙන් වැය වන්නේ මහජන මුදල්.“
“මේ වන විට එයට පිළියමක් ලෙස නව තාක්ෂණය පාර කැණීම් කටයුතු හා නළ එළිමේදී යොදාගෙන තිබෙනවා. අප ජල නළ එළද්දී පොළොව යට තිබෙන නළ සම්බන්ධ නිවැරදි තොරතුරු අප සතුව වත්, නගර සභාවේ වත්, විදුලිබල මණ්ඩලේ වත්, ටෙලිකොම් ආයතනයේ වත් සටහන් වී නැහැ. මේ නිසා අප ගොඩක් අපහසුතාවට පත් වුණා. ඉතා පරිස්සමට පොළොව කැණීම් කරලාම තමයි ජල නළ එළන්න තැනක් හොයාගන්නේ. සෑහෙන කාලයක් මෙයට ගත වෙනවා. මේ කැණීම් කාලයක් තිබෙන නිසා එතනදී ජනතාවට යම් ආකාරයක අපහසුතාවට පත් වන්න පුළුවන්. සමහර දවස්වලට හාරපු වළවල් ඉවර කරගන්න බැරි වුණාම තාවකාලිකව වසා යනවා. ඊළඟ දවසේ රෑ නැවත එය හාරනවා. මේ වගේ ප්‍රශ්න ඇති වනවා. දැන් අප අලුතෙන් යොදන නව ජල නළ පද්ධතියට නව තාක්ෂණය යොදාගෙන තිබෙනවා. ඉදිරියේදී එහි යම් ගැටලු මතු වුණොත් තාක්ෂණය ඔස්සේ අදාළ ස්ථානය හොයාගෙන එය පිළිසකර කිරීමට හැකියාව තිබෙනවා. එනිසා පාරවල් හාරාගෙන දඟලන්න අවශ්‍ය වන්නේ නැහැ. අපේ පයිප්ප තිබෙන ස්ථානවල සහ අපට කැණීම්වලදී හමු වන අනෙකුත් නළ පද්ධති සියල්ලේ වාර්තා තබාගන්නවා. ජීපීඑස් හා ජීඅයිඑස් තාක්ෂණය ඔස්සේ එය සිදු කරනවා. මේ නිසා ඉදිරියේදී පාර දෙපස යළි යළිත් කැණීම අවම වනවා.
“උදාහරණයක් විදිහට කොළඹ අප කලාප 80කට කඩනවා. ඒ අනුව එක එක කලාපය තුළ සිදු වන නළ එළීම් වෙන වෙනම සටහන් වෙනවා. ඒ අනුව ඉදිරියේදී ඒවායේ නඩත්තු කටයුතු ඉතා පහසුවෙන් සිදු කරන්න පුළුවන්. නළයක් කැඩුණා නම් ඒ අදාළ ස්ථානය ඉතා ඉක්මනින් සොයාගෙන පිළියම් යොදන්න පුළුවන්. අතීතයේ එහෙම පුළුවන්කමක් තිබුණෙ නැහැ. නළයේ තැනක් කැඩුණා නම් එය හමු වන තුරු පාර කණින්න සිදු වුණා.
“අප උත්සාහ කළා සංවර්ධිත රටවල මෙන් මේ ව්‍යාපෘති කටයුතු සඳහා පාරේ මං තීරුවක් වෙන් කරගන්න. මාර්ග සංවර්ධන අධිකාරියෙනුත් උත්සාහ කළා. ඒත් එය හිතන තරම් පහසු නැහැ. ගම් ප්‍රදේශවල නම් දැන් මං තීරුවක් වෙන් වනවා. එහෙත් කොළඹ එය අපහසුයි. මෙය නගර සංවර්ධනය කරන කාලයේදීම කරන්න තිබූ වැඩ කොටසක්. මින් ඉදිරියට සිදු වන සංවර්ධන ව්‍යාපෘතිවලදී ඒ සඳහා මනා සැලසුමක් දියත් වනවා නම් මාර්ග කැණීම්වලදී සිදු වන අනතුරු අවම කරගන්න පුළුවන්. ඒ වගේම මහමඟ යන-එන ජනතාවගේ සහයෝගය වගේම සුපරික්ෂාකාරී බවත් අතිශය වැදගත්...“
මේ අනුව ඉදිරියේදී මේ මාර්ග හානි සහ ඒ හේතුවෙන් සිදු වන අනතුරු අවම වී නිදහසේ මහා මාර්ගයේ යා හැකි කලක් උදා වනු ඇතැයි අපි බලාපොරොත්තු දල්වාගෙන සිටිමු.
