සත්ත්වයා භෞතික කය, මනෝමය කය සහ චිත්තජ කය යන ශරීර තුනකින් යුක්තය. එයින් මනෝමය සහ චිත්තජ කය නිතර ම එකට ම පවතී. එය මිනිසාට මෙන් ම සියලු සත්ත්වයන්ට පොදු ධම්මතාවකි.
“මනෝ පූබ්බංගමා ධම්මා - මනෝ සෙට්ටා මනෝමයා” සියලු ක්‍රියාවන්ට මනස පූර්වංගම වෙයි. ප්‍රධාන වෙයි, මිනිසාගේ මනෝමය ක්‍රියාකාරීත්වය මරණයෙන් පසුවද දම්වැලක පුරුක් මෙන් එක දිගට ගලා යයි.
සමනොළ අඩවියේ ජීවත් වූ තරුණියක කිතුල්ගල දිය ඇල්ලේ නාන්නට ගොස් පය ලිස්සා ගලෙන් පහළට රූටා වැටී දියේ ගිලී මිය ගිය පසුව ඇගේ ප්‍රාණකාරයා භූතාත්මයක් බවට පත් වී ක්‍රියාකාරකම් කළ ආකාරයක් ගුප්ත විද්‍යා ගවේ ෂණයකදී පැහැදිලි විය.
වික්‍රම කොට්ටාවේ පදිංචි තිස් දෙහැවිරිදි ඉංජිනේරුවරයෙකි. ඔහු ඉමාෂා සමඟ විවාහය ලියාපදිංචි කොට දැනට මාස හයක් ගත වී ඇතත් තවමත් නිවසට කැන්දාගෙන පැමිණ නැත. එහෙත් ඉමාෂාට දැන් ඔහු එපාවී ඇත. ඊට අමතරව වික්‍රම ආහාර අරුචිය, රාත්‍රි හීනෙන් බියට පත්වී අවදිවීම එතැන් පටන් නොනිදා පහන් කිරීම, ශරීරය කෙට්ටුවීම වැනි රෝගාබාධවලින් පෙළෙන්නට විය. ඔහුගේ නිවසේ වරින් වර අධික දුර්ගන්ධයක් පැතිර යෑම සහ ඒ වේලාවට ඡායාවක් නිවසේ එහා මෙහා ගමන් කිරීම වැනි අස්වාභාවික දේ ද සිදු විය.
ශාරීරික ආබාධවලට වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර කළත් නිවසේ පැවති අසාමාන්‍යතාවලට වත්පිළිවෙත් කළත් සුවයක් සහනයක් නොවීය.
අන්තිමට වික්රමගේ මව ඇතුල්කෝට්ටේ ගුප්ත ගවේෂණ මධ්‍යස්ථානය කරා ඔහු කැඳවාගෙන ආවේය. එහිදී ආධ්‍යාත්මීය උපදේශකවරයා මුණ ගැසී තමන්ට එළඹ ඇති දුක් කරදර පීඩා විස්තර කළේය.
පළමු රෝග පරීක්ෂාවේදී ම වික්‍රම වෙවුලන්නට වූයෙන් ඔහුට අමනුෂ්‍ය දෝෂයක් ඇතැයි නිගමනය කළ ගවේෂකවරයා දින විසි එකක් ගමේ පන්සලේ දී බෝධි පූජා පවත්වා නැවත එන්නැයි උපදෙස් දුන්නේය.
ඒ අනුව බෝධි පූජා පවත්වා අවසන්කොට ඔවුහු නැවත පැමිණියහ. එදින වික්රමගේ ශරීරයට ඇතුල්වූ භූතාත්මයක් කතා කරන්නට විය. ගවේෂකවරයා ඒ භූතාත්මයෙන් ප්‍රශ්න කළේය.
“කවුද මේ ශරීරයට ඇතුළුවෙලා ඉන්නේ?” යි ඇසීය.
“මම අමරාවතී” යි භූතාත්මය කීවාය.
“කවුද මේ අමරාවතී? මේ වික්රමගේ කවුද?”
“නැහැ. මම මෙයාගෙ නෑයෙක් නොවෙයි. මීට අවුරුදු හතළිහකට කලින් කිතුල්ගල ඇල්ලේ නාන්න ගිහින් පය ලිස්සලා ඇල්ලෙන් වැටිලා මැරුණු කෙනෙක්” යැයි භූතාත්මය කීවාය.
“මැරුණාට පස්සේ මොකද වුණේ?”
“ඒ ඇල්ල ළඟට වෙලා හිටියා. හොඳයි කියලා මට හිතෙන පිරිමි ළඟට ගිහින් හිටියා. ඒ හැම තැනකින් ම ඇදුරන් ලවා මාව පන්නා ගත්තා. මම ඇල්ල ළඟට වෙලා ඉඳලා මේ වතාවේ වික්රමගේ ඇඟට රිංගුවා. මට මෙයාව ඕනෑ.”
“වික්‍රම ළඟට වෙලා මොනවද කළේ?”
“මම වික්‍රම ළඟට වෙලා තුරුළු වෙලා හිටියා. මෙයා ළඟට වෙලා නිදා ගත්තා. සතුටු වුණා. මෙයා කසාද බැන්ද ඉමාෂාට මෙයාව එපා කළා.”
“ඒ කොහොමද?”
“මෙයාට නාලා පිරිසුදුවට ඉන්න එපා කළා. රස්සාවට යන්න එපා කළා. ලෙඩ කළා. ඉමාෂා ගැන හිතන්න, මුණ ගැහෙන්න එපා කළා. එහෙම කරන කොට ඉමාෂාටත් මෙයාව එපා වුණා. දැන් මම වික්‍රමව අයිතිකැර ගෙන ඉන්නවා.” යි භූතාත්මය කීවාය.
වික්‍රම පියවි සිහියට පත් කළ ගවේෂකවරයා කිතුල්ගල ඇල්ලට නාන්න ගිය දවස සිහිපත් කොට එයින් පසු සිදු වූ දේ මතක් කොට ප්‍රශ්න කළේය.
“ඔව් මහත්තයා, එදාට පස්සෙ තමයි මේ වෙනස ඇති වුණේ. රෑට නින්දත් නොනින්දත් අතර ලස්සන ගැහැනියක් මා ළඟට එනවා. ඊට පස්සේ මම ඇඳ උඩටම වෙලා ඉන්න පුරුදු වුණා. ඇවිදින්න අමාරු වුණා. කෑම අප්‍රිය වුණා. නාන්න පිරිසුදු වෙන්න එපා වුණා. මම ජීවත් වුණේ මේ ලෝකයේ නෙවෙයි වගේ. ඉමේෂා ආවොත් තමයි මම මේ ලෝකයට එන්නේ. නැත්නම් මනුෂ්‍ය ලෝකයෙන් ඉවත් වෙලා වගෙයි ජීවත් වුණේ. ඇඳ උඩටම වෙලා මනෝමය කයකින් ජීවත් වුණා. මනෝ බ්‍රාන්තියක් වගෙයි දැනුණේ” යි වික්‍රම පැවසීය.
තවත් සතියක් බෝධි පූජා පවත්වා ඊළඟට එන විට ඉමාෂා ද කැඳවා ගෙන එන්නැයි උපදෙස් දුන්නේය.
සතියකට පසු යළිත් පැමිණෙන විට ඉමාෂා ද පැමිණියාය. එදින ද වික්‍රමට භූතාත්මය ආවිෂ්ට වී කතා කරන්නට විය.
“ආ.... අද මේකිත් ඇවිල්ලා. මම මේකි එක්ක තරහයි.” භූතාත්මය කීවාය.
“ඇයි තමුන් මේ ඉමාෂා එක්ක තරහා?” ගවේෂකවරයා ඇසීය.
“මට වික්‍රම ඕනෑ. මම වික්‍රම දාලා යන්නේ නෑ. මේකි තමයි හරහට ඉන්නේ. ඒකයි මම තරහා.”
ඉමාෂාට කරුණු පැහැදිලි කළ ගවේෂකවරයා වහාම වික්රමගේ නිවසට පැමිණ එකට ජීවත්වන ලෙසත්, නැත්නම් වික්රමගේ ජීවිතය අනතුරුදායක බවත් වටහා දුන්නේය.
ඊට පසු දිනම ඉමාෂා වික්රමගේ නිවසේ පදිංචියට ආවාය. චාරිත්‍රානුකූල මංගල උත්සව පිළිබඳ අදහස් අත හැර වික්රමගේ ජීවිතය ගැන සිතා ඇය පවුල් ජීවිතයක් ගත කිරීමේ අදහසින් එක වහලක් යටට පැමිණියාය.
එහෙත් එදින රාත්‍රි නින්දට ගිය විට විශාල දුර්ගන්ධයක් කාමරය පුරා පැතිර ගියේය. ඉමාෂා ඇ‍ඳෙන් බිමට ඇදදමා ඇගේ ශරීරය යමෙක් හූරන්නට විය. ඊට පසු දින ම ඔවුහු නැවත ප්‍රතිකාර මධ්‍යස්ථානය කරා ගොස් ගවේෂකවරයාට කරුණු පැහැදිලි කළහ.
ගවේෂකවරයා වික්රමගේ ශරීරයට භූතාත්මය ආවිෂ්ට කළේය.
“මට යන්න බැහැ. මට යන්න කියන්නත් එපා. මට වික්‍රම දාලා යන්න බෑ. ඇයි උඹලා මාව එළවන්න හදන්නේ. මට වික්‍රම ඕනෑ. තොපි තොපේ වැඩක් බලා ගනියව්. මට යන්න කියන්න එපා. මම යන්නෙත් නෑ.” ප්‍රේතිය තර්ජනාත්මකව කීවාය.
ප්‍රේතියගේ තත්ත්වය වටහා ගත් ගවේෂකවරයා ශක්ති කිරණ එල්ල කොට ප්‍රේතිය දවාලන්නට විය. “එපා.... එපා... දැවිල්ලයි. පුච්චන්න එපා” යි කියා කෑ ගසද්දීත් ප්‍රේතිය දවා දුර්වල කළේය.
“උඹ දැන් අමරාවතී නොවෙයි. උඹ ප්‍රේතියක්. ප්‍රේතයන්ටයි මිනිස්සුන්ටයි එකට ජීවත්වෙන්න බැහැ. වහාම ඉවත් වෙලා පලයන්.” යැයි නියම කළ ගවේෂකවරයා වික්‍රමටත්, ඉමාෂාටත් ආධ්‍යාත්මීය ආරක්ෂාව යෙදවීය. පසු දින වැටකෙයියා මලක් රැගෙන අනුරාධපුරයට යෑමට සූදානම් වී එන ලෙස උපදෙස් දුන්නේය.
පසු දින ඔවුන් පැමිණි විට ප්‍රේතිය වැටකෙයියා මලට සම්බන්ධ කොට ඔවුන් අත ම අනුරාධපුරයට යැවීය.
මේ මිනිස් ලෝකය කාම ලෝකයකි. කාම යනු කැමැත්තයි. සිත කැමති කැමති දේ කරා යෑම, ඇලීම, සිරිතයි. සියල්ල විපරිනාමයට පත්වීම ධර්මතාවයි. “මේ ශරීරය ද අනිච්චයි. දුක්ඛයි. අනන්තයි.” මෙනෙහි කරන පුද්ගලයාගේ ශක්ති කිරණ වළල්ල (ඕරා) ප්‍රබලය. එවැනි ශරීර තුළට භූතාත්මවලට රිංගන්නට නොහැකිය.
