පරිසර ගැටලු අතර ජලදූෂණය ප්‍රධාන තැනක් ගනී. ගංගා, ඇළ දොළ ජලයට විවිධ අපද්‍රව්‍ය මිශ්‍ර වීම එයට ප්‍රධාන හේතුවයි. ප්ලාස්ටික්, දිරා නොයන අපද්‍රව්‍ය, ශාක සහ සත්ත්ව කොටස් ද ඒ අතර වේ.
කොළඔ දිස්ත්‍රික්කයේ පමණක් ප්‍රධාන වැව්, ගංගා, ඇළ දොළ ආශ්‍රිතව පාවෙන කුණු අපද්‍රව්‍ය දිනකට කිගෝග්‍රෑම් විසිදහසක් පමණ ඉවත් කිරීමට සිදු වන බව ඉඩම් සංවර්ධනය කිරිමේ ආයතනයේ දත්ත වාර්තා පවසයි. ඒ සඳහා වසරකට මිලියන දෙසීය පනහකට වැඩි මුදලක් වැය කරන්නට රජයට සිදු වේ.
ගංගා, වැව්, ඇළ මාර්ගවල පාවෙන සහ ගිලී තිබෙන අපද්‍රව්‍ය ඉවත් කිරීම පහසු කරන විද්යුත් පිරිසුදු කිරීමේ යන්ත්‍රයක් නිපදවන්නට විසිහත් හැවිරිදි ඉලයිජා හූල් සහ ජනකන් පාලසුබ්‍රමනියම් යන තැරුණ ඉංජිනේරුවරුන් දෙදෙනා සමත් වී තිබේ. එම යන්ත්‍රය අන්තර්ජාතික තරගාවලි කිහිපයක් ද නියෝජනය කරමින් රටට කීර්තියක් අත්කර දෙන්නට සමත් වී සිටියි. ජලයේ පාවෙන සහ ගිලී ඇති අපද්‍රව්‍ය ඉවත් කිරිමේ යන්ත්‍රය පිළිබඳ ඔවුන් හා කතාබහ කළෙමු. වෘත්තියෙන් ඉලෙක්ට්‍රෝනික ඉංජිනේරුවරුන් වන ඔවුන් පවසන්නේ මෙවැන්නකි.
 |
| ජනකන් පාලසුබ්‍රමනියම් සහ ඉලයිජා හූල් |
‘අපි දෙදෙනාම විශ්වවිද්‍යාල අධ්‍යාපනය ලැබුවේ ඕලුවිල් අග්නිදිග විශ්වවිද්‍යාලයෙන්. එහි ඉලෙක්ට්‍රිකල් ඉංජිනේරු අධ්‍යයන අංශයේ පළමු සිසුන් කණ්ඩායම අපි. එහි දී අපේ අවසන් වසරේ පරීක්ෂණය වෙනුවෙන් යමක් නිර්මාණය කළ යුතු වෙනවා. එනිසා තමයි මේ නිපදවීම අපි සිදු කළේ. එයට අපි ජීවත් වන ගම් ප්‍රදේශවල පරිසරය බලපෑවා. හූල් මන්නාරමේ, මම මුලතිව් වල. අපි නිතරම මුහුද දකිනවා. මේ මුහුදට ගංගාවලින් එන නොයෙක් ගන අපද්‍රව්‍ය එක්කාසු වෙනවා. මේවා නිසා ජලය ,ජලයේ ජීවත් වන සතුන් සියල්ල විනාශ වෙනවා. එයට පිළියමක් සොයන්නට තමයි අපි කටයුතු කළේ.
2017 වසරේ දී මෙය අපි අවසන් වසර පරීක්ෂණයට ඉදිරිපත් කළා. එයට සෑහෙන ප්‍රතිචාරයක් ලැබුණා. කාලය ගෙවී යද්දී හූල් විශ්වවිද්‍යාලයේ සහකාර කථිකාචාර්යවරයෙකු ලෙසත් මම පෞද්ගලික ආයතනයකත් සේවයට එක් වුණා. ඒ අතරතුරත් අපි මේ නිර්මාණය වැඩිදියුණු කරන්න වෙහෙසුණා.“ජනකන් පවසයි.
2019 වසරේ හූල් සහ ජනකන් තම රැකියාවට සමුදෙන්නේ මේ නිර්මාණය නව මුහුණුවරකින් වැඩිදියුණු කිරීමටයි. ඒ වෙනුවෙන් ඔවුන් ‘කයාල්‘ නමින් ආයතනයක් තම පෞද්ගලික වියදමින් ගොඩනඟාගත් අතර එමඟින් එම යන්ත්‍රයේ නිෂ්පාදන කටයුතු අරඹන්නට මුලික අඩිතාලම යොදයි.
“අපිට මේ යන්ත්‍රය නිපදවීමේ දී මූල්‍යමය අර්බුද සෑහෙන්න බලපෑවා. මූල්‍යමය ණය ආධාර ඉල්ලුම් කළත් බැංකුව අපට අවශ්‍ය ණය ලබාදුන්නේ නැහැ. පසුව ICTA ඒජන්සිය උදව් කළා. අවසානයේ දී මිලියන දෙකක් පමණ වියදම් කර මේ විද්යුත් ජලඅපද්‍රව්‍ය පිරිසුදු කිරීමේ යන්ත්‍රය නිපදවන්නට අපි සමත් වුණා. ‘‘හූල් පවසයි.
එම යන්ත්‍රය සකසා තිබෙන්නේ ෆයිබර්ග්ලාස්වලින් වන අතර මෙයට ජලයේ පහසුවෙන් ගමන් කරමින් පඩි පෙළක් මෙන් දිස්වන කොටස ජලයේ කරකැවෙමින් ජලයේ ඇති සහ ජලයෙන් යටට සෙන්ටිමීටර් තිහක පමණ ගැඹුරින් වන අප ද්‍රව්‍ය එක්කාසු කර ගැනීමට හැකියාව ඇත.
‘‘මේ යන්ත්‍රය ක්‍රියාත්මක කිරීමට මිනිස් ශ්‍රමය අවශ්‍යයි. ඒ කියන්නේ දැනට මේ යන්ත්‍රය නිර්මාණය කර තිබෙන්නේ මැනුවල් විදිහටයි. තව වසර තුනකින් ස්වයංක්‍රීයව ක්‍රියාත්මක විය හැකි ආකාරයට සකස් කරන්නට අපි කටයුතු කරනවා. ඒ සඳහා යම් බරපැනක් දරන්නට අපට සිදු වෙනවා. මේ වෙන කොට අපි නිර්මාණය කළ යන්ත්‍රය ඉඩම් සංවර්ධනය කිරිමේ සංස්ථාවට ලබාදී තිබෙනවා. එයින් ඔවුන් කොළඹ අවට වැව් පිරිසුදු කරන්නට කටයුතු කර තිබෙනවා.‘‘ජනකන් පවසන්නේ ඔවුන් නිපද වූ උපකරණයෙන් රටට සේවයක් කරන්නට හැකි වී තිබෙන බවයි. එසේ පිරිසුදු කිරීමට රජයට දරන්නට සිදු වන මිලියන ගණනක වියදම සියයට හැටකින් පමණ අඩු කරගන්නට මේ යන්ත්‍රය නිසා හැකියාව ලැබෙනු ඇත.
“ලබන වසරේ මේ යන්ත්‍රය වෙළෙඳ පොළට ඉදිරිපත් කරන්නට අපි බලාපොරොත්තු වෙනවා. ඒ වෙනුවෙන් කළ යුතු නීතිමය කටයුතු වෙනුවෙන් වගේම නිපැයුම් කටයුතු වෙනුවෙන් තමයි මේ දිනවල අපි වෙහෙසෙන්නේ. රාජ්‍ය අනුග්‍රහය ලබාදෙනවා නම් අපිට මේ යන්ත්‍රය තවත් හොඳින් වැඩි දියුණු කරන්න පුළුවන්.
මේ යන්ත්‍රයෙන් එකවරකට කිලෝ 300ක පමණ අපද්‍රව්‍ය ඉවත් කරන්නට හැකි සේම මෙහි ඇති කුණු පුරවන භාජනයක ප්‍රමාණය මීටර් කියුබ් එකක්, ජලය නම් ලීටර් දාහක් එකතු කරන්න පුළුවන්. මෙහි ප්‍රමාණයන් ගත්තොත් එය දිගින් මීටර් හතරකුත් පළලින් මීටර් 2කුත් වෙනවා. හරියට මෙයත් මෝටර් බෝට්ටුවක හැඩය ගන්නවා. මෙය ක්‍රියාත්මක වන්නේ බැටරියෙන්. පෙට්ට්‍රල් හෝ ඩීසල් භාවිතයක් නැහැ. බැටරිය එක වරක් චාර්ජ් කළ විට එය පැය අටක් පමණ එක දිගට ක්‍රියාත්මක කරන්න පුළුවන්. ‘
ජල අපද්‍රව්‍ය පිරිසුදු කිරීමේ විද්යුත් යන්ත්‍රය වෙනුවෙන් ඔවුන් ලද සම්මාන සහ අගය කිරීම් රැසකි. ඒ අතරින් ලංකාවේ climate launchpad sri lanka තරගාවලියෙන් පළමු ස්ථානයද නෙදර්ලන්තයේ එම තරගාවලියෙන්ම රටවල් 53ක තරගකරුවන් 2601කින් අවසන් තරගකරුවන් අතරට ද ඇමෙරිකාවේ MIT සරසවියේ පැවැති නිපැයුම් තරගාවලියේ අවසන් හැටදෙනා අතරට ද ඔවුන් තේරීපත් වුයේ ඔවුන් සැකසූ ජලඅපද්‍රව්‍ය පිරිසුදු කරන විද්යුත් යන්ත්‍රයෙන් පරිසරයට සිදු වන යහපත හේතුවෙනි.
ජායාරූප -සමන්ත වීරසිරි
