ජනාධිපතිවරණය මේ වනවිට අවසන් වී ඇත. හෙට අනිද්දා වන විට නව ජනාධිපතිවරයා දිවුරුම් දෙනු ඇත. ජනාධිපතිවරණයක මූලික අපේක්ෂාව ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදීව ජනතා පරමාධිපත්‍යය තහවුරු කර පුරවැසියාගෙන් බහුතරය කැමති නායකත්වය වෙත රට පාලනය කිරීමේ වගකීම පැවරීමය. මෙතෙක් සමාජය විසින් ගොඩනගාගත් සිවිල් අයිතිවාසිකම් හා පුරවැසි අපේක්ෂාවන් තිබේ. අධිකරණයේ ස්වාධීනත්වය, තොරතුරු දැනගැනීමේ අයිතිය, ස්වාධීන රාජ්‍ය සේවයක් ස්ථාපිත කිරීම සඳහා ඇති කළ කොමිසන්සභා, සංහිඳියාව ඇති කිරීම හා ආර්ථික විසමතාවය අවම කිරීම සම්බන්ධයෙන් ගනු ලැබූ සාධනීය පියවර ගණනාවක් ඒ අතර වේ. නව ජනාධිපතිවරයාගෙන් රට අපේක්ෂා කරන්නේ කුමක් ද යන්න යළිත් විමසීමට ලක් කරන්නේ ඒ අපේක්ෂාවන් තුළ පිහිටමිනි. මේ රටේ පිළිගත් බුද්ධිමතුන් හා සිවිල් ක්‍රියාකාරිකයින් කිහිප දෙනෙක් හා සිළුමිණ කළ සංවාදයකි.
නීතිය රැකෙන්නේ අධිකරණයේ ස්වාධීනත්වය මතයි
නීතිඥ එස්. ජී. පුංචිහේවා
කවුරු ජනාධිපතිවරයා වුණත් අධිකරණයේ ස්වාධීනත්වය ආරක්ෂා කිරීම අතිශය වැදගත් කාරණයක්.
ඒ ස්වාධීනත්වය ආරක්ෂා නොකරයි යන බියක් සමහර අපේක්ෂකයන් පිළිබඳ තියෙනවා. සියලුම අපේක්ෂකයන් අධිකරණයේ ස්වාධීනත්වය ආරක්ෂා කිරීම පිළිබඳ පොරොන්දු ලබාදී තිබෙනවා. මේ වනවිට මැතිවරණය පැවැත්වීමේදී මැතිවරණ ප්‍රචණ්ඩ ක්‍රියාවල අඩුවීමක් දකින්න පුළුවන්. ඒ වගේ ම නීතිය ඉතා ඉහළින් ක්‍රියාත්මක වෙනවා. නීතිය රැකෙන්න අවශ්‍ය වෙන්නෙ අධිකරණයේ ස්වාධීනත්වය. මැතිවරණ කොමසාරිස් නීතිය ක්‍රියාත්මක කළත් අධිකරණයට යාමෙන් පසු නැවත වෙනස් කරන තත්ත්වයට පත්වෙනවා. මෙවර ඒ තත්ත්වය අවමයි. මැතිවරණ කොමිසම ස්වාධීනව වැඩ කරන බව දකින්න පුළුවන්.
ඒ තත්ත්වය මැතිවරණ කොමිසම විසින් ඇති කරගත්ත තත්ත්වයක් නොවෙයි. අධිකරණයේ ආරක්ෂාව ඔවුන්ට තිබෙනවා කියන විශ්වාසය මත තමයි ඒ විදිහට කටයුතු කරන්නේ. ප්‍රචණ්ඩ ක්‍රියා අවම වීමට ප්‍රබලම හේතුව තමයි ඒවා අධිකරණය වෙත ගියොත් නිදහස් වීමේ නොහැකියාව. ඒ තත්ත්වය නිසා ස්වාධීනත්වයක් තිබෙනවා. අධිකරණය කිසිවෙකුට යටත් නොවී තීරණ ලබාදීම, බලපෑම්වලට යටත් නොවීම තමයි වැදගත් වෙන්නේ. අධිකරණය තමන්ගේ කටයුතු නිසි ආකාරයට සිදු කරනවා නම් රටේ සෑම ආයතනයක් ම වගේ නිවැරැදිව ක්‍රියා කරන්න පෙලඹෙනවා. නීතිය සමඟ කටයුතු කිරීමේදී ඍජුව කටයුතු කරන්න පුළුවන්. සියලුම රජයේ ආයතන එම ක්‍රියාවලියට අනුගත වෙනවා.
එවිට මුළු පද්ධතියම යුක්ති සහගතව කටයුතු කරන්න පෙලඹෙනවා. ඒ තත්ත්වය නිර්මාණය කිරීම සහ ආණ්ඩුවෙන් ඒ සඳහා ලබාදිය හැකි උපරිම සහය ලබාදෙන්න අනාගත ජනාධිපතිවරයා කටයුතු කළ යුතුයි. සියලුම රාජ්‍ය අංශ සඳහා රාජ්‍ය පරිපාලන ක්‍රියාවලිය මාර්ගයෙන් ඒ පිළිබඳව දැනුම් දිය යුතුයි. ඉහළම නිලධාරියාගේ පටන් සාමාන්‍ය ජනතාව දක්වා යුක්ති සහගතව කටයුතු කිරීමට පෙලඹවිය හැක්කේ අධිකරණයේ ස්වාධීනත්වය ආරක්ෂා කිරීමෙන් පමණයි.
ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය පිළිබඳ අවබෝධයක් ඇති අය කැබිනට් මණ්ඩලයට බඳවාගත යුතුයි
සබරගමු පළාත් ආණ්ඩුකාර ධම්ම දිසානායක
ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ආරක්ෂා කිරීම සම්බන්ධයෙන් ඉදිරියට පත්වන ජනාධිපතිවරයාට අවංක වුවමනාවක් සහ හෘද සාක්ෂියක් පැවතීම තමයි ප්‍රධානම කාරණය විදිහට මම දකින්නේ. ඊළඟ කාරණය තමයි ඔහුට ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය පිළිබඳ පුළුල් දැක්මක් තිබිය යුතුයි. රටක ක්‍රියාපටිපාටිමය වශයෙන් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ක්‍රියාත්මක කිරීමේ ව්‍යුහයක් මෙන් ම දියුණු ශිෂ්ට සංස්කෘතික කාරණා ද මෙයට අවශ්‍යයි. සාමාන්‍ය ජනතාව තමන්ගේ දෛනික ජීවිතයේදී ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය පිළිබඳ කෙතරම් නැඹුරුවක් දක්වනවා ද කියන කාරණය වැදගත්.
අනෙක් කාරණය තමයි ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයට අභියෝග කරන ආසන්නම බලවේග හඳුනාගැනීම අතිශයින් වැදගත්. බලයට පත්වන ජනාධිපතිවරයා ඔවුන්ගේ කැබිනට් මණ්ඩලයට ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය පිළිබඳ අවබෝධයක් ඇති පිරිස බඳවා ගත යුතුය. එමෙන් ම අක්‍රමිකතා හා විෂමාචාර සම්බන්ධ පුද්ගලයන්ට වගකිවයුතු ක්ෂේත්‍ර භාර නොදීමට කටයුතු කළ යුතුයි. විශේෂයෙන් ම රටේ සම්පත් අවභාවිතය, ආර්ථිකය කඩා බිඳ දැමීමට හේතු වූ සහ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයට එරෙහි ප්‍රචණ්ඩත්වය මුදාහළ පුද්ගලයන් කැබිනට් මණ්ඩලයට ද සම්බන්ධ කර නොගැනීමයි කළ යුත්තේ.
ඒ වගේ ම ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයට බාධා වන නෛතික ව්‍යුහ සහ ආයතනයික ව්‍යුහ ප්‍රතිසංස්කරණය කළ යුතුයි. කිසිදු ආකාරයකින් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී නොවුණු සෞඛ්‍යය, ප්‍රවාහන, අධ්‍යාපන හා වෙළෙඳපොළ යන ප්‍රමුඛ ක්ෂේත්‍රයක් තුළ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ඇති කිරීම නව ජනාධිපතිවරයාට ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ආරක්ෂා කිරීම පිළිබඳව ඇති ප්‍රධානතම අභියෝග ලෙස මම දකිනවා.
දේශපාලන විසඳුමකින් මිස මිලිටරි ක්‍රමයකින් ජාතික ගැටලුව විසඳන්න බැහැ
කැලණිය විශ්වවිද්‍යාලයේ ජ්‍යේෂ්ඨ කථිකාචාරිණී ප්‍රභා මනුරත්න
ඇත්තටම ජාතික ආරක්ෂාව සම්බන්ධයෙන් අවධානය යොමු කරද්දී ඓතිහාසික වශයෙන් අපට දෙමළ ජනතාව ගැන ගැටලුවක් ඇති වුණා. ඒ ගැටලුවට අපි විසඳුම් ලබාදුන්නේ මිලිටරි ක්‍රමයකින්. දේශපාලන විසඳුමකින් තොරව මිලිටරි ක්‍රමයකින් ඒ ගැටලු විසඳන්න බැහැ. මම අදහස් කරන විදිහට යම්කිසි ක්‍රමවත් දේශපාලන විසඳුමක් දෙමළ ජනතාවට දුන්නේ නැතිනම් ජාතික ආරක්ෂාවට ගැටලුවක් වෙනවා.
ඒ වගේ ම ඒ ප්‍රශ්නය දීර්ඝකාලීනව මතුවෙන්නෙ ජාතීන් අතර ඇවිළෙන ප්‍රශ්නයක් විදිහට ඇත්තටම පවතින්නෙ දේශපාලන අර්බුදයක්. නමුත් එය ඉස්මතු වෙන්නෙ සංස්කෘතික ගැටලුවක් විදිහට. එයට ලබාදෙන්න අවශ්‍ය දේශපාලන විසඳුමක්. එසේ නොමැතිව මිලිටරි විසඳුම්, සංස්කෘතික විසඳුම්වලින් මේ ගැටලුවලට පිළියම් සොයන්න බැහැ. එය පළමු අභියෝගය. දෙවන අභියෝගය විදිහට මම දකින්නේ රටේ පවතින නීතිය සාමාන්‍යය විදිහට ක්‍රියාත්මක කරන්න ඕනේ. එක් එක් තැන්වලදී නීතිය එක් එක් ස්වභාවයක් තුළ ක්‍රියාත්මක නොවී එකම විදිහට ක්‍රියාත්මක වෙනව නම් මහජන ආරක්ෂාව ඇති කරන්න පුළුවන්.
තුන්වන අභියෝගය තමයි වර්තමානයේ ඇතිවෙලා තියන සංස්කෘතික නොමනාපකම් වගේ ගැටලු ඇති‍වීමේ ඉඩකඩ ලබානොදීම. එම ගැටලු විස‍ඳෙන ආකාරයේ දේශපාලන වැඩපිළිවෙළකට ගමන් කිරීම තමයි ජාතික ආරක්ෂාව සම්බන්ධයෙන් සිදුකළ යුත්තේ.
ආර්ථික පරිවර්තනය මර්දනකාරී ප්‍රවේශයකින් සිදු කළ නොහැකියි
කොළඹ විශ්වවිද්‍යාලයේ ජ්‍යේෂ්ඨ කථිකාචාර්ය සුමිත් චාමින්ද
ලංකාවේ ආර්ථිකය වර්තමානයේ පවතින්නෙ බරපතළ අර්බුදයක් බව සියලු දෙනාම දන්නවා. ලංකාව තනි කරලා මේ සම්බන්ධයෙන් විමසනවාට වඩා ගෝලීය ආර්ථික අර්බුදයේ ම කොටසක් වශයෙන් දකින්න පුළුවන්. නමුත් ලංකාවට සුවිශේෂී තත්ත්වයක් ද මෙයට බලපෑම් කළා. ලංකාවේ ආර්ථිකය බරපතළ පරායක්ත ආර්ථිකයක් වශයෙන් ක්‍රියාත්මක වෙන්නේ. එය නිෂ්පාදන ආර්ථිකයක් නෙවෙයි. ණය මත පදනම් වූ ආර්ථිකයක්. විශේෂයෙන් ම වෙළෙඳ හා මූල්‍ය ක්ෂේත්‍රවල බරපතළ විදිහට ගෝලීය මූල්‍ය ඒකාධිකාරීන්ට යටත් වෙලා ඉන්නෙ. මේ තත්ත්වය තුළ අපිට දැකගන්න පුළුවන් ජනාධිපති අපේක්ෂකයන් බොහෝ දෙනෙකුගේ ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශන තුළ සුබසාධනය සම්බන්ධයෙන් පොරොන්දු රාශියක් ඇතුළත් කරලා තියෙනවා. දුගී දුප්පත්කම තුරන් කරනවා. සුබසාධන කටයුතු සිදු කරනවා. කියන සියල්ල එහි ඇතුළත්. එහෙත් පවතින ගැටලුව වන්නේ මේ ආර්ථික පරිසරය තුළ ඔවුන්ගේ මේ යෝජනා ක්‍රියාත්මක කරන්න පුළුවන් ද යන ගැටලුව. කවුරු බලයට පත් වුවත් ඉතා දුර්වල පරායක්ත තත්ත්වයක පවතින ශ්‍රී ලංකා ආර්ථිකයේ හදිසියේ මතුවන ගැටලුවලට පිළියම් යොදන්න සිදුවෙනවා. ප්‍රධාන පෙළේ අපේක්ෂකයන් ඔවුන්ගේ ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශනවල ඉදිරිපත් කරන්නේ මූලික වශයෙන් නව ලිබරල් රාමුව තුළ ක්‍රියාත්මක කරන ආර්ථික රටාවක්. නමුත් එහි සමාජ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ඉල්ලීම් ද ඇතුළත් වන මිශ්‍ර ආර්ථික මොඩලයක්. ඔවුන්ගේ පොදු අදහස වෙන්නෙ රාජ්‍ය අංශය හා පෞද්ගලික ව්‍යවසායකත්වය සම්බන්ධ කරන ලද මිශ්‍ර ආර්ථික ක්‍රමයකට ගමන් කරනව කියලා. අධ්‍යාපනය, සෞඛ්‍ය සේවය හා දුගී භාවය නැති කිරීමට ක්‍රියාකරන බවත්, ඍජු විදේශ ආයෝජන ශ්‍රී ලංකාව වෙත ආකර්ෂණය කරගන්නා බවත් පුද්ගලික ව්‍යවසායක් වර්ධනය කිරීම හා ඊට සමගාමීව අධ්‍යාපන ක්ෂේත්‍රයේ වෙනස්කම් ඇති කරන බව ප්‍රකාශ කරනවා. මේ සියල්ලම විවිධ වචනවලින් කිව්වත් තිබෙන අදහස සමානයි. එය කොතරම් දුරට ප්‍රායෝගිකව ක්‍රියාත්මක කරන්න පුළුවන්ද? යන්න වෙනම විමසිය යුතුයි. ගුණාත්මක වශයෙන් මේ ප්‍රතිපත්ති මාලාවන්හි විශේෂ වෙනසක් නැහැ. ආර්ථිකමය ප්‍රතිපත්තිවලට වඩා සමාජමය සුබසාධන කටයුතු සම්බන්ධයෙන් ප්‍රතිපත්තිවල තමයි වෙනස්කම් පවතින්නේ.
ආර්ථික පරිවර්තනය ජාතික ආරක්ෂාව මුල් කරගත් ක්‍රියාවලියකින් හෝ මර්දනකාරී ප්‍රවේශයකින් සිදු කළ නොහැකියි. ඒ වගේ ම නව ලිබරල් රාමුව තුළ ක්‍රියාත්මක වන සාම්ප්‍රදායික පක්ෂ ක්‍රමය තුළ හිඳිමින් සුබසාධනය ක්‍රියාත්මක කිරීම ඇත්තටම අභියෝගයක්. පවතින තත්ත්වය තුළ සුබසාධන ආර්ථිකයක් යෝජනා කළත්, එය ප්‍රායෝගිකව ක්‍රියාත්මක කිරීමට කිසිදු අපේක්ෂකයෙකුට සම්පූර්ණයෙන් හැකියාව තියෙනවා කියල මම විශ්වාස කරන්නෙ නෑ.
කලාත්මක ජීවිතයක් නැති තැන සංස්කෘතික විඥානයක් ගොඩනැඟෙන්නේ නැහැ
දේශපාලන විචාරක විදර්ශන කන්නංගර
ශ්‍රී ලංකාවේ ඉදිරියට බලයට පත්වන ජනාධිපතිවරයා කවුරු වුණත් සිවිල් අයිතිවාසිකම් ආරක්ෂා කිරීම සම්බන්ධයෙන් ක්‍රියාමාර්ග ගැනීමේදී විධිමත් ලෙස එය සිදුකළ යුතුයි. සිවිල් අයිතිවාසිකම් ආරක්ෂා කරන්න කලින් සිවිල් අයිතිවාසිකම් නිවැරැදිව නිර්වචනය කරගන්න ඕනෙ. වර්තමානයේ සිවිල් අයිතිවාසිකම් කියල නිර්වචනය කරන්නෙ බහුතර සිංහල ජනතාවගෙ අයිතිවාසිකම්. නමුත් සිදුවිය යුත්තේ උතුරු - නැ‍ඟෙනහිර සමස්ත දෙමළ ජනතාවගේ හා මුස්ලිම් ජනතාවගේ අයිතිවාසිකම් ආරක්ෂා කිරීමයි. දේශපාලනය තුළ තිබෙන ජාතීන් අතර බෙදීම ඉවත් කළ යුතුයි. දේශපාලනයේදී එය භාවිත කරන්නේ ආන්තික ක්‍රියාවක් විදිහට. එහෙත් නැතිනම් ඍජු භාවයකින් තොරව වාසිය පදනම් කරගෙන. සිවිල් අයිතිවාසිකම් ආරක්ෂා කිරීමට නම් මේ තත්ත්වය නැති කළ යුතුයි. ඊළඟට මේ රටේ තිබෙන සංස්කෘතික ප්‍රශ්නය; ගතානුගතික පසුගාමීත්වයක් සමඟ කලාව ඇතුළෙ ජීවිතේ විඳින්න පුද්ගලයාට අවකාශයක් නැහැ. ඒ සඳහා අවශ්‍ය කාලය, විවේකය නැහැ. කලාත්මක ජීවිතයක් ගොඩනගාගන්න තරම් පරිසරයක් නොමැති තත්ත්වයක සංස්කෘතික විඥානයක් ගොඩනගන්න බැහැ. ඒ නිසා මහජනතාවගේ පොදු විඥානය සංස්කෘතිය තුළ සකස් කරන්න උත්සාහ කිරීම තමයි වැදගත්. ඒ වගේ ම ජනාධිපතිවරයාට මේ කියන සංස්කෘතික පොදු විඥානය තිබීම අත්‍යවශ්‍යයි.
ඒ වගේ ම සිවිල් සමාජය ඇතුළෙ කාන්තාවන් වගේ ම අනෙක් සංස්කෘතික කණ්ඩායම්වලට පවතින නිදහස සිවිල් අයිතිවාසිකම් ආරක්ෂා කිරීම සම්බන්ධයෙන් අතිශයින් ම වැදගත්. සමස්ත මහජන අවකාශය තුළ ස්ත්‍රියකට නිදහසේ ජීවත්වීමේ පරිසරය වගේ ම අනෙක් සංස්කෘතික කණ්ඩායම්වලටත් තමන්ගේ නිදහස තුළ ජීවත්වීමේ පරිසරයක් නිර්මාණය කිරීම තවත් අභියෝගයක් විදිහට මම දකිනවා.
අනෙක් වැදගත් කාරණය තමයි ආර්ථික ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ඇති කිරීම. ආර්ථිකයේ ප්‍රතිලාභ සෑම කෙනෙකුටම බෙදීයාම සහ සෑම පුද්ගලයෙකුම රටේ ආර්ථිකයට සම්බන්ධ වීම වැදගත්. නව ලිබරල් ආර්ථිකයක් කරා ගමන් කිරීමට නව ජනාධිපතිවරයා කටයුතු කළත් සිවිල් අයිතිවාසිකම් ආරක්ෂා කිරීමට නම් ආර්ථික ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සුරක්ෂිත කිරීම සිදුකළ යුතු බවයි මගේ අදහස.
සංවාද සටහන - ටිෂානි ශෂි කුමාරි
