ශ්රී ලංකාවේ ශිෂ්ටාචාරය හා සභ්යත්වය බැඳී පවතින්නේ වැවත්, නිල් දියවරත් සමඟ බව ඉඳුරා පසක් කර ගත් රාජ්ය නායකයකු ලෙස මෛත්රීපාල සිරිසේන ජනාධිපතිවරයා ඉදිරියෙන් ම සිටියි. අනුරාධපුර, පොළොන්නරු ඓතිහාසික සැමරුම් තුළින් සුපෝෂණය ලද සංස්කෘතික ආධ්යාත්මයත් වාරි ශිෂ්ටාචාරයත් මත පදනම් ව මේ ස්වර්ණ භූමිය ජාත්යන්තරයට ඔසවා තැබීමේ අධිෂ්ඨානයෙන් යුතුව ඒ සඳහාම කැපවූ මෛත්රී ජනාධිපතිවරයාගේ ජන මෙහෙවරෙහි අග්රඵලය ලෙස මොරගහකන්ද කළුගඟ වාරි ව්යාපෘතිය නම් කිරීම නිවැරදි ය.
දසක පහකට නො අඩු මහවැලි ඉතිහාසයේ විස්මිත වාරි පෙළහරක සාඩම්බරය සමග මොරගහකන්ද කළු ගඟ යෝධ සංවර්ධන ක්රියාන්විතයේ කළුගඟ දියවර මංගල්ලයට එක්වල කළුගඟ ජලාශයේ සංචිත දිය දහර සුබ මොහෙතින්ල අදත්ල හෙටත්ල මතුමතුවත් බිහිවන ගොවි ජන සුව සෙත උදෙසාම මුදා හැරීමේ පරම භාග්යය ද මෛත්රී ජපාධිපතිවරයාට හිමි විය. රුපියල් කෝටි 23ල000ක ආයෝජනයකින් පරිපූර්ණ වූ ඒ මහා ව්යාපෘතියට චීනය, සෞදි අරාබිය, ජපානය, කුවේට් රජය, ආසියානු සංවර්ධන බැංකුව මෙන්ම දේශීය ආයතනවල දායකත්වය ද ලැබුණි. මොරගහකන්ද ජලාශ ව්යාපෘතියට සමගාමීව කළුගඟ ජලාශය නිම වන අතර එයින් කළුගඟ පහළ නිම්නයේ පමණක් පවුල් 3000කට ජල ප්රතිලාභ හිමි වනු ඇත. එහි අතිරික්ත ජලය මොරගහකන්ද ජලාශයට එක්වනු ඇත. වසර ගණනක් මුළුල්ලේ කිසිදු ප්රයෝජනයක් නොගෙන මුහුදට එක්වූ ඝනමීටර් දසලක්ෂ 818කට නොඅඩු ජලකඳක් අපේ ගම්බිම් පෝෂණය කිරීම උදෙසා යොදා ගැනීම ද මේ ව්යාපෘතියේ තවත් විශේෂත්වයකි.
ශ්රී ලාංකික ජාතික ආර්ථිකය, කෘෂිකර්මය හා අවියෝජනීය ලෙස බැඳී තිබෙන්නක් බව මෛත්රී ජනාධිපතිවරයා නිබඳව කරනු ලබන අවධාරණයකි. මේ මහපොළොවෙන් උපන් එයට ආදරය කරන දේශපාලන භූමිකාවක පරමාදර්ශය ලෙස මෛත්රී ජනාධිපතිවරයා හැඳින්වීම ද අතිශයෝක්තියක් ෙනාවේ. රජරට වැව්බැඳි ගම් දනව් මෙන් ම නිල්ල හරිත වන තීරු ඔස්සේත් දෙපය තබමින් ඇවිද ගිය විචිත්ර ගොවි උරුමයක සොඳුරු මෙන්ම අඳුරු මතක සටහන් ද මෛත්රී ජනාධිපතිවරයා සතු වේ. නියං සමයේ අහස දෙස බලා හඬන ගොවි නෑයන්ගේ කම්පිත ස්වරයෙන් මෛත්රීගේ දෑසට ගලා ආ කඳුළුවල පමණ කොපමණ විය හැකිද? අහසින් වැටෙන එකම දිය බිඳක්වත් පළක් නොගෙන සයුරට ගලා යෑමට ඉඩ නොදෙන්නැයි ජාතියට හඬ ගා කීවේ පොළොන්නරුව විජයග්රහණය කළ මහ පැරකුම් නිරිඳුන් ය. ඒ ඉතිහාසයේ හඬට සවන්දුන්, ඒ මහපොළොවට වැවට පෙම් බැඳි නූතන රාජ්ය නායකත්වයක සාඩම්බරය ද මෛත්රී අපට පෙන්වා දී තිබේ.
සත්තකින්ම අපි වැවෙන් උපන් දැයක් වන්නෙමු. ඒ වැව අනාදිමත් කලක් මුළුල්ලේ අපට මවක් වූ වග නිසැකය. වැවත්, ගමත් අමතක කළ කෘත්රීම හා ව්යාජ දේශපාලන බලාපොරොත්තුවලට ඉඩ දෙමින් සුසුම් හෙළූ අපේ ගොවි ජනතාව මෛත්රී නමැති පොදුජන නායකයා දෙස බලා සිටියේ අප්රමාණ අපේක්ෂාවලින් දැල්වී ගිය දෑස් වලිනි. මොරගහකන්ද කළුගඟ ලෙස ගලා බැස යන්නේ ඒ ගොවි ජන සිහිනය මිස අන් දෙයක් නොවේ. භෞතික සංවර්ධනයේ අධිවේගී මාර්ගල විදුලි මිණි පහන්, කම්හල්ල වෙළෙඳසැල් පිළිබඳ ඇසෙන සාඩම්බර කථාවලින් දේශපාලන සමාජ අවකාශය පිරී ගියත් ගමට, වැවට, වනපෙතට, කෙතට, ඇළ දොළට උරුම වූයේ නොසැලකිල්ලත්, නොතකා හැරීමත් පමණි. එහි අනිවාර්ය විපාකය වූයේ ගම දුක් අඳුරු වේදනා පිරි විපත් බිමක් වීමය. මේ ඉරණම වෙනස් කළ නොහැකි යැයි සිතූ ගම්දොරට බලාපොරොත්තු රැගෙන ගිය මිනිසා මෛත්රී විය. ඔබේ කඳුළ මට දෙන්න - මගෙ සිනා ඔබ ගන්න’ මෛත්රී ඔවුන්ට ළංවී කියද්දී ඒ දෑස්වලින් වැටුණේ සතුටු කඳුළු ය. ඉතිහාසයේ අඳුරු යුග ගණන් ගෙවී බලාපොරොත්තුවක් ඒ ගම්දොරට ඒ ජනතාවට ඇති වී නම් ඒ ග්රාම ශක්ති වැනි මෛත්රීගේ අර්ථවත් සැලසුම් නිසා ය.
ගමට ගොස් ගමේ අයගේ කරට අත දමා සිනා සී කොළොම්තොටට එන සුලබ දේශපාලන චරිත අතර මෛත්රීගේ දේශපාලනය ද සුවිශේෂී විය. ඡන්ද කාලයට බැන්ද සෙනෙහසට සීමා වූ දේශපාලන ව්යාපෘති මෛත්රීට රුචි නොවීය. මින්නේරිය පරාක්රම සමුද්ර ගොවි ජනපද ව්යාපාරය ඔස්සේ එකල ඇරඹුණු සංවර්ධන ක්රියාවලිය නොබිඳ නොසිඳ පෙරට ගෙන යා යුතුය යන සිතිවිල්ල මෛත්රී තුළ පහළ වූයේ ළමා වියෙහි දීම ය. අපේ කෘෂිකර්මාන්තයට ජාතික ආර්ථිකයේ ප්රමුඛතාවක් ලබා දිය යුතුය යන සිතිවිල්ල ඇති වූයේ ද දේශපාලනයට පිවිසෙන්නට ද පෙර ය. ත්රිකුණාමලය, මඩකලපුව,අනුරාධපුරය හා මාතලේ දිස්ත්රික්කවලට මායිම් වූ පොළොන්නරුවට නව මුහුණුවරක්, අභිනව සංවර්ධනයක් ලබා දුන් ‘පිබිදෙමු පොළොන්නරුව‘ මෛත්රී ජනාධිපතිවරයාගේ දේශපාලන සම්ප්රාප්තියේ විශිෂ්ට ඵලයකි.
පඬුවස් දෙව්රජ සමයේ විජිතගාම ලෙස හැඳින්වූ පොළොන්නරුව රාජධානිය එදා මෙදා තෙක් ගෙවූ දිගු ගමනේ විචිත්ර යුගය උදාවූයේ මෛත්රීගේ අප්රමාණ මැදිහත්වීම් නිසා බව ද සඳහන් කළ යුතුය. පොළොන්නරුව අද නවීනත්වය මෙන්ම හරිත පුරවරයක ආශ්චර්යය ද විදහාපාන නගරයකි. මහපැරකුම් අතීත සිරිසර නූතන පොළොන්නරුවට කැඳවූ මෛත්රී ජනාධිපතිවරයා ඒ සමඟම වාරි සංස්කෘතිය ද බල ගැන්වීමට කැප විය. මෙරටේ මහවැලි වාරි තාක්ෂණයේ වැඩි බර විදුලි නිෂ්පාදනය වැනි ක්ෂේත්රවලට යොමු විය. කෙසේ හෝ මහවැලි සංවර්ධන ව්යාපෘතියෙන් ගිලිහී ගිය මොහරගහකන්ද ජලාශ යෝජනා ක්රමය යථාර්ථයක් බවට පත් කිරීම මෛත්රීගේ පරම අභිලාෂය විය. කඩිනම් මහවැලි ව්යාපෘතියට ද එය අයත් නොවීය. 1994 දී පොළොන්නරුව මැතිවරණ වේදිකාවට නැඟුණු චන්ද්රිකා බණ්ඩාරනායකගේ මුවින් මොරගහකන්ද යෝජනා ක්රමය ගැන ප්රකාශයට පත්වුවත්, එයද කඩදාසියෙන් ඔබ්බට නොගිය සැලසුමක් ලෙසම ඉතිරි විය.
මෛත්රී මහවැලි ඇමතිවරයා ලෙස තම හද බැඳි මොරගහකන්ද ව්යාපෘතියට මුල්ගල තැබූවද තවත් වසර කීපයක් එය පෙර පරිදිම නතරවී තිබුණි. 2015 දී රාජ්ය නායකත්වයට පත්වන මෛත්රී තම මොරගහකන්ද සිහිනයට පණ දුන්නේ අප්රමාණ අධිෂ්ඨානයෙන් හා සොම්නසින් යුතුවය. ඉංජිනේරු කුලසිංහ සමඟ එදා මහ වනය මැදින් පා නගා යද්දී දෙපයේ ලූ පාවහන් විනිවිද ඇනුණු උල්කටුවලින් රිදුම් දුන් සිරුර පමණක් නොව ආධ්යාත්මය ද සුවපත් වූයේ මොගරහකන්ද මහා දියවර හා එයින් පිබිදෙන ගොවිජන අපේක්ෂාවනුත් පිළිබඳ සිතින් ඇඳ දුන් කුලසිංහ ඉංජිනේරුවරයා නිසාය. එනිසාම ඒ ජලාශය කුලසිංහ නමින් පුදන්නට ද මෛත්රී ජනාධිපතිවරයාට වුවමනා විය. මොරගහකන්ද ජලාශය පරාක්රම සමුද්රයේ ජල ධාරිතාව මෙන් හය ගුණයකින් යුතුය.
සත්තකින්ම මෙරටේ විස්මිත වාරිකර්මාන්තයේ සනාතන සිහිවටනය ලෙස ඉතිහාසයට එක්වන්නේ ද මොරගහකන්ද කළුගඟ ව්යාපෘතියයි. මොරගහකන්ද කළුගඟ ව්යාපෘතිය රන් දියවර මේ මහපොළව නිවමින් සනහාලමින් හෙටත් ගලා බසිනු ඇත. දෑතින් පොළව කැන වැව් බැඳි රජරට ගොවියාත්, ඒ සොඳුරුම දෑතින් කළුගල්වලට ශාන්තිය, සමාධි සුවය කවා බුදුගුණ අප දෑසට ළං කළ රජරට කලාකරුවාත් මෛත්රීගේ නෑයෝය. ඒ නෑ පරපුරට ඒ ගම්බිම්වලට අලුත් ජීවිතයක් ලබා දෙන්නට නූතන තාක්ෂණය දැනුම හා බුද්ධිය ද සිය අධිෂ්ඨානය සමග මුසු කළ මෛත්රී ජනාධිපතිවරයාට ද ඉතිහාසය ආචාර කරනු ඇත. පරාක්රම සමුද්රය දෙස බලා මේ මගේත් මගේ ජනතාවගේත් පරම ධනයයි. කී පැරකුම් නිරිඳුන්ට මෙන්ම මෛත්රී ජනාධිපතිවරයාට ද මොරගහකන්ද කළුගඟ දියවර දෙස බලා‘රජරට මගේ නෑයිනි, ශ්රී ලංකාවාසී මගේ ජනතාවනි, මේ මගේ මෙන්ම ඔබගේ ද ධනය වේ” යනුවෙන් උදම් විය හැකිය. වියළි මුඩු බිම් සරුබිම්වල සරු පසෙහි සිනාසෙන ගහකොළ ද, ඒ නිල් දියට ලොල්ව ඇළ දොළ ගඟෙහි කෙළින සතා සිව්පාවුන් ද හෙට පරපුරට කියනු ඇත්තේ ආදරය, දයාව, කරුණාව, මෛත්රිය සිය දේශපාලනයට මුසුකළ නිරහංකාර ජනතා පුත්රයකුගේ අභිමානය නොවේද?