මින්නේරිය ජලාශය තැනූ මහසෙන් රජතුමා විසින් මාවිල්ආරු මහා ජලාශයද අපට දායාද කළ බව වංශ කතාවන් පවසයි. අනුරාධපුර රාජධානිය වැනසූ ආක්‍රමණික සොළීන් නසා පොලොන්නරු රාජධානිය ගොඩ නැඟු 1 වන විජයබාහු රජුගේ පුත් වික්‍රමබාහු රජු, රජරට රාජ්‍යයෙන් පලවා හැරීම පිණිස විදේශීය හමුදාවන් ගෙන පසුපසින් හඹා ගිය වීරදේව හෙවත් වීරවම්ම සෙනෙවියා ගිලී නැසුණේ ද කොටසර දනව්වට අයත් මාවිල් ආරු මඩවඟුරේහි යයි වංසකතාවන් හි සඳහන් වේ.
පොලොන්නරු රාජධානියෙහි පරිහානියෙන් පසුව ඉවුරු බිඳී විනාශයට පත් වූ මාවිල් ආරු ජලාශය සියවස්‌ කිහිපයක්‌ තිස්සේ ඝන වනාන්තරයට මැදිව බිහිසුණු කිඹුලන් ගහන මඩවගුරක්‌ බවට පත්විය.
වෙරුගල් නදියෙන් ගලා එන අක්කර අඩි ලක්‍ෂයකට වැඩි ජල කඳක්‌ රැඳවිය හැකි මාවිල් ආරු ජලාශය නිර්මාණය වූයේ අදින් දශක ගණනාවකට එපිට දීය. එහෙත් එකල එම ජලයෙන් වගා කිරීමට වෙන්ව තිබුණේ ප්‍රදේශයේ ජීවත් වූ සීමිත පිරිසක් විසින් අස්‌වද්දන ලද කුඩා බිම් පෙදෙස් කිහිපයක්‌ පමණකි.
 |
| මාවිල්ආරු ජලාශය ජලජ පැළෑටිවලින් වැසී ගොස් ඇති අයුරු |
මෙය ජලාශයෙහි රඳන මහ ජලකඳට ප්‍රමාණවත් ගොදුරු බිමක්‌ නොවුණි. මෑත ඉතිහාසයේ නව පරිච්ඡේදයක් පෙරළමින් කෘෂි කර්මාන්තයේ පෙරළියක් ඇති කළ මහාමාන්‍ය ඩී.එස් සේනානායකයෝ ඔහුගේ ගොවි ජනපද ව්‍යාපාරය අනුව නව නිවෙස්‌ තනා, උපන් බිමට උරුමයක් නැතිව සිටි දිවයිනෙහි සෑම පෙදෙසකම ජීවත් වූ සිංහල, දෙමළ, මුස්ලිම් වැසියන් පමණක් නොව, ආදි මුහුදුවාසීන් පවා ගෙන්වා මේ බිමේ සරුසාර කෙත් බිම් අස්වැද්දීම පිණිස යොමු කළහ. සරුසාර කෙත්වතුවලින් යුත් අල්ල (අල්ලෙයි) නමින් නව ගොවි ජනපදයක්‌ද නිර්මාණය වන්නේ එසේය. වෙරුගල් ආරු හරහා විශාල බැම්මක් ඉදි කර සොරොව් 3ක් ස්ථාපිත කර මේ මහා ජලාශ ව්‍යාපෘතිය අරඹන ලදී.
එහි සිංහලයන් සඳහා වෙන්කරන ලද පෙදෙස සේරුවාවිල හා දෙහිවත්ත ලෙසින් හැඳින්විණි. ඔවුන්ට ජලය සැපයුණේ සෝමාවතිය පෙදෙසට වන්නට පිහිටි මාවිල් ආරු අවසන් සොරොව්වෙනි.
සේරුවිල, වෙරුගල් හා මුත්තූර් යන ප්‍රාදේශීය ලේකම් කොට්ඨාස ආවරණය වන පරිදි 1953 වසරේ ආරම්භ කළ අල්ල ගොවි ජනපදය මාවිල් ආරු ජලයෙන්ම පෝෂණය වූවකි. මාවිල් ආරු සිට කිලෝ මීටර හතළිහක් පමණ ඈතින් ගලා යන මහවැලි ගංගාවේ අතු ගංගාවක් වන වෙරුගල් හරහා අමුණට ජලය ලැබේ. කාලාන්තරයක් තිස්සේ අල්ලෙයි ගොවි ජනපදයේ ගොවිතැන් බත් කරමින් සිටි ජනතාවට මහා විනාශයක් ගෙන 
දුන්නේ 2006 වසරේදීය. ඒ කුඹුරට ජලය අවශ්‍යම වන මොහොතක එල්.ටී.ටී.ඊ ත්‍රස්තවාදීන් විසින් මාවිල්ආරු සොරොව්ව වසා දැමීමෙනි. දිනය හරියටම කියනවානම් 2006 වසරේ ජූලි මස 21 වැනිදාය. ත්‍රස්තවාදීන් විසින් වසා දැමුණු සොරොව්ව මුදා ගැන්මේ මෙහෙයුම් ආරම්භ වූයේ දින 5කට පසු ජූලි 26 වැනිදාය. ආරක්ෂක හමුදා මාවිල් ආරු ඇළ ඔස්සේ ගොස් 2006 වසරේම අගෝස්තු 08 දා සොරොව්ව විවෘත කළහ. අගෝස්තු 15 දා වනවිට සමස්ත මාවිල් ආරු ජලාශයම අත්පත් කැරගැන්මට ආරක්ෂක හමුදාවන්ට හැකිවිය. නිවාස ගම්බිම් අත්හැර ගිය වැසියෝ යළි ගම්බිම් බලා පැමිණියහ.
ඒ දිනවලත් ඊට පෙර යුද සමයේත් දෙපාර්ශ්වය අතර සිදු වූ බෝම්බ ප්‍රහාරයන්ට ලක් විම නිසා ජලාශ බැම්ම බිඳී ගියේය. ඒ අවස්ථාවලදී යුද හමුදාව විසින් තාවකාලිකව වැලි කොට්ට අතුරා එම ජලාශයේ වේල්ල ආරක්ෂා කර දෙන ලදී.
ඒ මාවිල් ආරු කතාව තවමත් නිමා වී නැත. මේ වන විට රට ඉදිරියේ ඇත්තේ ඛේදවාචකයක් බඳු කතාවකි.
 |
| වේල්ල පුපුරා ඇති අයුරු |
 |
 |
| වන සතුන්ට කුමක් වේද? |
මාවිල් ආරු හරහා 1953 වසරේ ආරම්භ කරන ලද සැලසුම් ක්‍රියාත්මක කරමින් තවත් අක්කර දහස් ගණනක් පෝෂණය කරනු තබා තිබෙන තත්වය කලමණාකරණය කර ගත නොහැකි දුගී අඩියකට වාරි මාර්ග බලධාරීහු පත් වී සිටිති.
මාවිල් ආරු සොරොව්ව හා වේල්ල මෙන්ම ජලාශය හා මහ ඇළද ආරක්ෂා කර ගැන්මට අද වන විට වාරි මාර්ග දෙපාර්තමේන්තුව අසමත් වී ඇත. මාවිල් ආරු ජලාශය හා මාවිල් ආරු ජලාශයෙන් ජලය රැගෙන යන මාවිල් ආරු මහ ඇළද මේ වන විට ජපන් ජබර සැල්වීනියා ඇතුළු ජලජ පැළෑටිවලින් මුළුමනින්ම මෙන් වැසී ඇත. ජලය රඳා පවත්වා ගැනීමට නොහැකි වන පරිදි මෙසේ මාවිල් ආරු ජලාශය හා ජලය ගෙන යන මහ ඇළ අවහිර වීම ගැන මේ දක්වා ජනතාව මෙන්ම ප්‍රදේශයේ සංවිධාන විසින් සිදු කරන ලද පැමිණිලි මෙන්ම දැනුම් දීම් කිසිවකින් ප්‍රතිඵල අත්ව නැත.
නැඟෙනහිර පිහිටි ජලාශයන් අතුරින් කිඹුලන් අධිකම ජලාශය මාවිල් ආරු ලෙස හැඳින්වේ. කන්තලේ සේරුනුවර මාර්ගයේ සිට අප බෝට්ටු මඟින් සොරොව්ව කරා ගමන් ගත් පැය භාගයක පමණ කාලයක් තුළදී කිඹුලන් 10 දෙනකුට අධික සංඛ්‍යාවක් දෙපස සිටිනු දැක ගත හැකි විය. අඩියක් පමණ දිගැටි පත්‍රවලින් යුත් කංකුං මෙන්ම අඩි 12ක් 15ක් පමණ දිගකින් කිඹුලන්ගෙන්ද එහි අඩුවක් නැත.
ජලාශයේ පිරී ඇති ජලජ ශාක ඉවත් නොකළහොත් ඉදිරියේදී ත්‍රස්තවාදීන් සොරොව්ව වසා සිදු කළ හානියට වඩා ලොකු විනාශයක් සිදු වන බව අපට පෙනී ගියේය. මේ වන විට මඩ අධික මාවිල් ආරු ඇළ මාර්ගයේද බොහෝ සේ ගොඩ වෙමින් පවතී. අඩි 15ක පමණ ගැඹුරකින් යුත් ඇළ මාර්ගය ගොඩවීම සිදුවෙමින් පවතින අතර ඉදිරියේදී මේ තත්ත්වය තවත් පැවතුණහොත් අක්කර 30000ක පමණ වී වගාවට අත්විය හැකි වන්නේ විශාල විපතකි.
මාවිල්ආරු සොරොව්වද වසර 13කට පෙර එදා ආරක්ෂක හමුදාව විසින් දමන ලද වැලි කොට්ට මතම මේ වන තුරුත් තිබෙනු දක්නට ලැබේ. සොරොව්වෙහි සැලකිය යුතු අලුත්වැඩියාවක් නැත. පස්වලින් පුරවා ඇති වේල්ලද තැන් තැන් වලින් ඉරි තලා පුපුරා ගොස්ය. පසුගිය දිනවල ඇද හැලුණු වර්ෂාව නිසා ජලාශය දැඩි අවදානමකට පත්ව ඇත. යළිත් දැඩි වර්ෂාවත් ඇති වුවහොත් ඒවා සියල්ලම සේදී ගොස් සොරොව්ව පිහිටි බැම්ම සම්පූර්ණයෙන්ම පුපුරා යාමට බොහෝ ඉඩකඩ තිබෙන බව අපට පසක් විය.
මේ තත්ත්වය දැක දැකත් නැඟෙනහිර පළාත් වාරිමාර්ග අමාත්‍යාංශයත් පොදුවේ රටේ වාරිමාර්ග සම්බන්ධව සොයා බැලිය යුතු වාරිමාර්ග දෙපාර්තමේන්තුව මෙන්ම වාරිමාර්ග අමාත්‍යාංශයත් මුණිවත රැකීම එක් අතෙකින් ජාතියේම අභාග්‍යයකි.
දැනට තිබෙන අනාරක්ෂිත තත්ත්වය ඉදිරි වර්ෂා කාල දෙකක් පමණ තිබුණහොත් වේල්ල කැඩී යාම වැළැක්විය නොහැකිය. සොරොව්ද නිසි පරිදි නඩත්තුවකින් තොරය.
අපි දැන් මේ දෙස බලා නිහඬව සිටිමුද?
එසේත් නැත්නම් ත්‍රස්තවාදීන් විසින් සුළු කලක් වසා දමා ගොවි ජනතාව අසීරුවට පත් කළ තිබුණු මාවිල් ආරු සොරොව්ව් වාරිමාර්ග දෙපාර්තමේන්තුවේ නොසැලකිල්ල මත ඉදිරියේදී වසර ගණනාවකට යළි භාවිතයට ගත නොහැකි වන තෙක් නිහඬව නොසිට පිළියම් යොදමුද?
මාවිල් ආරු විනාශ වුවහොත් විනාශ වන්නේ ජලාශයම පමණක් නොවේ. මහා පරිසර පද්ධතියකි. මිනිස් ජීවිත මෙන්ම ජලාශය අසල වනයේ සිට ජලාශය හා සබැඳිව දිවි ගෙවන උරගයින්, පක්ෂීන් වන අලින් ඇතුළු සියලු සත්ත්වයන්ගේ දිවි පෙවෙතය. ඒ දිවි පෙවෙතටද මාවිල් ආරු විනාශය නිසා බලපෑම් එල්ල වී ඇත.
පරිසරයේ අලංකාරය මෙන්ම ස්වභාවිකත්වය ගැමි සුන්දරත්වය තවමත් අඩු නොවී රැකී ඇති මාවිල් ආරු ලෝක ඉතිහාසයට එක් වූයේ ත්‍රස්තවාදයේ අවසන් කිරීමේ මූලාරම්භය වැටුණු ස්ථානය ලෙසිනි. ඒ සුබ ලකුණ මකා දමන්නට වාරි මාර්ග දෙපාර්තමේන්තුවේ මේ මාරක මුනිවත ප්‍රමාණවත්ය. මේ ගැන ජනාධිපතිවරයාගේත් අගමැතිවරයාගේත් වාරිමාර්ග ඇමැතිවරයාගේත් අවධානය කඩිනමින් යොමුවනු ඇතැයි අපි සිතමු.
සේයාරූ - විමල් කරුණාතිලක
