අද අපි සාකච්ජා කරන්නේ සූත්‍රපිඨකයේ සංයුක්ත නිකායේ සඳහන් වන පත්ත සූත්‍ර දේශනාවයි. පත්ත කියලා සිංහලයෙන් අරුත් දෙන්නේ පාත්‍රයට. මේ සූත්‍රදේශනාවට පාත්‍රයක් සම්බන්ධ වෙනවා. රූපං වේදයිතං සඤ්ඤං විඤ්ඤාංච සංකතං -නේ සෝ හමස්මිනේ තං මේඒවං තත්ත විරජ්ජතිතී බුදුරජාණන්වහන්සේ එක් දිනක් ජේතවනාරාමයේ විශාල භික්ෂු පිරිසක් පිරිවරාගෙන ධර්ම දේශනාවක් කළා. උන්වහන්සේ මේ භික්ෂුන්වහන්සේලාට කියලා දෙන්නේ බොහොම ගම්භීර කාරණාවක් පිළිබඳයි.
උන්වහන්සේ භික්ෂුන් වහසේට දේශනා කළා, තේණ කෝ පණ සමයේන භගවා පංචංනං භගවා කන්ධානං උපාදාය භික්ඛූ ධම්මියා කතාය සංදස්සේතී කියලා. ඒ විශාල භික්ෂු පිරිසට ගැඹුරු දහම් කරුණු කියලා දෙනවා. උන්වහන්සේ පංච උපාදානස්කන්ධය ගැන කතා කරන කොට ඒ භික්ෂුන්වහන්සේලා ඉතාම හොදින් ධර්ම ශ්‍රවණය කරනවා. ඒ සූත්‍රයේම සඳහන් වෙනවා උන්වහන්සේ කොහොමද ධර්මශ්‍රවණය කළේ කියලා. එහිදී කියනවා අට්ඨිකත්වා. උන්වහන්සේ මේ ශ්‍රවණය කරන්නේ අර්ථය දැනගෙන බවයි. ශ්‍රවණය කරන කොට හරියට අහනවා නම් වචනයක් වචනයක් ගානේ තේරුම් ගන්නට ඕනෑ . තමන් භාවිත කරන භාෂාවෙන් ධර්මය ශ්‍රවණය කරන්නට ලැබෙනවා. එ් නිසා ධර්ම ශ්‍රවණය කරන සියලු දෙනාම ඒ ධර්ම දේශනාවේ සියලු වචන හොඳින් තේරුම් ගන්නට ඕනෑ. එයයි ධර්මය ශ්‍රවණය කරන පින්වතුන් තුළ තිබිය යුතු පළමුවැනි ගුණාංගය. 
ගැඹුරු වචන නොවෙයි කියන්නෙ. පාලිපාඨ කියනවා තමයි. ඒත් ඒවා සරලව පැහැදිලි කර දෙනවා. ඔබට පාලි නොතේරුණත් තථාගතයන්වහන්සේගේ දේශනා පැහැදිලි කරන්න පාලි පාඨ දැක්වුවාට අපි එහි පරිවර්තනය සිංහලයෙන් කියනවා. දේශනාව පුරාවටම හැම වචනයකම අර්ථ දැනගන්නට ඕනෑ. එදා ඒ භික්ෂුව ඒ ධර්මය ශ්‍රවණය කළේ අර්ථය දැනගෙනයි.
අනෙක් කාරණාව මනසිකත්වා. ඒ කියන්නේ කෙනෙක් හොඳින් තේරුම් අරන් හොඳ සිහියෙන් ධර්ම ශ්‍රවණය කළාට මතකයේ රැඳෙන්නේ නැහැ. බුදුන්වහන්සේ උපමාවකින් මෙහෙම කියනවා ඒ ගැන. කෙනෙක් වස්ත්‍රයක් ඇඳගෙන වාඩිවෙලා ඉන්නවා. එයාට වෙනත් කෙනෙක් යමක් දෙනවා. දෙන හැම දේම එයා එකතු කරගන්නවා. තමන්ගේ ඔඩොක්කුවටයි එකතු කරගන්නේ. සිහියෙන් තොරව නැගිට්ටාම ඒ සියල්ල බිම වැටෙනවා. උන්වහන්සේ කියනවා සමහර අය ධර්ම ශ්‍රවණය කරන්නේ එසේ කියලා.
මතක හිටින්නේ නැතුව තමන්ගේ හිතේ ධාරණය කරගත්තේ නැතිව ඉන්න අය අප අතරත් ඉන්නවා. හොඳින් වටහාගන්නට අර්ථ තේරුම් ගැනීම පමණක් මදි. හොඳින් ධර්ම කාරණා ශ්‍රවණය කරනවා වගේම මතකයේ තබා ගත යුතුයි. එයටයි අපි මනසිකත්වා කියන්නේ. ඉන් පසුව මනසිකත්වා හොඳින් ධාරණය කරගත යුතුයි.
ඉන් පසු දේශනා කළා සබ්බං චේතිසො සමන්වා හරිත්වා කියලා. ඒ කියන්නේ මුළු සිතම යොමු කරලා ධර්ම දේශනා ඇසිය යුතුයි. අනෙක් සිතුවිලි බැහැර කරලා ධර්මශ්‍රවණයට හිත යොමු කළ යුතුයි.
අපි කැමැතිම කෙනෙක් දිහා හෝ කැමැතිම දෙයක් දිහා හෝ නැති නම් රූපවාහි‍නියේ කැමැති දෙයක් දිහා බලන විට හෝ අසන විට අපි ඉන්නේ හිතින්ම ඒ තුළ. අපි ඉන්නේ කොතැනකද කියලවත් මතක නෑ. අපි මුළු හිතින්ම ඒ තුළ ජීවත් වෙනවා. අන්න ඒ වගේ සැදැහැති ශ්‍රාවකයා ධර්මය ශ්‍රවණය කරන විට ඒ ධර්ම දේශනාවට මුළු හිතම යොමු කරනවා. ඉන් පසු කියනවා ඕ හිතසෝතෝ ධම්මං සුනාති කියලා. ඒ කියන්නේ යොමු කරන ලද කන් ඇති කියන තේරුමයි. ඒ කියන්නේ තමන්ගේ සවන් ධර්ම දේශනාවටම යොමු කිරීමයි .එදා භික්ෂූන් වහන්සේ පංච උපාදානස්කන්ධය පිළිබඳ දේශනාවේදී භික්ෂුව ඒ ධර්මයට සවන් දුන් ආකාරයටයි අදත් අපි ධර්ම දේශනාවට සවන් දෙන්නට ඕනෑ. 
කියන හැම වචනයකම අරුත් දැනගත යුතුයි. ඒ වගේම වචනයක් ගානේ මතක තියාගන්න ඕනෑ. ධර්ම දේශනාවටම සිත යොමු කරන්නට ඕනෑ. කන් යොමු කරගෙන අසන්නට ඕනෑ. ඒ අකාරයට එදා මම භික්ෂුන් ධර්මය ශ්‍රවණය කරන විට පව්කාර මාරයාට මෙසේ හිතෙනවා.
මේ දේවපුත්ත මාරයා එනම් පරනිම්මිත වසවර්ථි කියන දිව්‍යලෝකයේ ආධිපත්‍ය දරන වසවර්ථි කියන මාරපුත්‍රයා මහ පින් කරපු කෙනෙක්. එයාට පුළුවන් දිව්‍යලෝක හය, බ්‍රහ්මලෝකය, මිනිස් ලෝකය තම වසඟයේ පවත්වන්නට. රහතන් වහන්සේ හැර අනෙක් අ‍යගේ සිත් පවා වෙනස් කරන්න මේ මාර දිව්‍ය පුත්‍රයාට පුළුවන්. එයා කැමැති නැහැ කිසි කෙනෙක් නිවන් අවබෝධ කරගන්නවා දකින්න . එයා හිතනවා කවුරු හරි නිවන් අවබෝධ කරගත්තොත්, තම යටත් වැසියෙකු තමාට අහිමි වෙනාවා කියලා. ඒ නිසා නිවන් දකින්නට උත්සහා කරන අයට බාධා කරනවා.
මේ භික්ෂූන්වහන්සේ ධර්මශ්‍රවණය කරන දෙසත් බලන් හිටියා. මේ අකාරයට බණ ඇසුවොත් මේ අය රහත් වෙනවා කියලා හිතුවා. බුදු රජාණන්වහන්සේගේ ධර්ම දේශනා බොහොමයක් එසේමයි. අසන්නන් රහත් ඵලයට පත් වෙනවා. ඊට පෙර බාධා කළ යුතුයි කියලා හිතනවා. ගෞතමයන් වහන්සේ අද මේ භික්ෂුව තෙජ ගන්වනවා. ඒ කියන්නේ තේජසක් ශක්තියක් ලබලා දෙනවා. මේ ධර්ම දේශනාව තුළ මේ භික්ෂුන්වහන්සේ මේ ධර්මයේ අර්ථ දැනගෙන මනසින් දැනගෙන මතක තියාගෙන මුළු සිතම යොමු කරලා කන් යොමා බණ අසනවා. ඒ නිසා මුන්වහන්සේගේ නුවණ නැමැති ඇස වනසලා දාන්න මම දැන් එතැනට යන්න ඕනෑ කියලා හිතනවා.
ඒ වෙලාවේ භික්ෂුන්වහන්සේගේ පාත්‍ර යම් ප්‍රමාණයක් වේළෙන්න එළියේ තියලා තිබුණා. මේ මාරයා විශාල හරකෙකුගේ වේසයක් මවාගෙන ධර්ම දේශනාව කරන තැනට ඇවිත් මැටි පාත්‍රාවක් බින්දා. එක් භික්ෂුවක් අනෙක් භික්ෂුවට කතා කරලා කීවා බලන්න හරකෙක් ඇවිත් පාත්‍රා ටික බිදිනවා කියලා. නසෝ භික්ඛු බලිවද‍්දෝ මාරෝ ඒසපපාපිමා' මහණෙනි ඒ හරකෙන් නොවෙයි ඒ තමයි පව්කාර මාරයා කියලා බුදුන්වහන්සේ දේශනා කොට වදාළා. 'තුම්මාකං විචක්ඛු කම්මායා අතෝතී දැන් ඔබේ නුවණ වැඩෙනවා. ඒ ඇවිත් ඉන්නේ නුවණ නැමැති ඇස වනසලා දමන්නටයි. ප්‍රඥාව නැති කරන්නයි. බුදුන්වහන්සේ ඒ පව්කාර මාරයාට ගාථා දේශනාවක් කියනවා. රූපං වේදයිතං සඤ්ඤං විඤ්ඤාංච සංකතං -නේ සෝ හමස්මිනේ තං මේඒවං තත්ත විරජ්ජතිතී. යම් කිසි කෙනෙක් රූපය වේදනාව සඤ්ඤාව සංස්කාර විඤ්ඤාණ යන පංච උපාදානස්කන්ධය. නේ සෝ හමස්මින් මෙය මම නොවෙමි නේතං මේ මගේ නොවෙයි කියලා හිතනවා නම්, ඒ වං තත්ව විරජ්ජතී ඒ මම නොවෙමි මගේ නොවේ කියලා හිතන කෙනා පංච උපාදානස්කන්ධයට ඇළෙන්නේ නැහැ කියලා බුදු රජානන්වහන්සේ මාරයාට දේශනා කළා.
මාරයාට පුළුවන් නිවන් දකින්න ඉන්න අයට බාධා කරන්න. නමුත් නිවන් දකින්න ඉන්න හැමෝටම බාධා කරන්න මාරයාට පුළුවන් කමක් නැහැ. සිහියෙන් තොරව ඉන්න වේලාවට බාධා කරන්න විතරයි පුළුවන්.
බෝසතාණන්වහන්සේ ගිහි ගේ අතහැර යන අවස්ථාවේ ගේට්ටුවකින් නගරයම වසා තිබුණ. දෙවිවරුන් තමයි එදා මේ ගේට්ටු ද්වාරය හැරියේ. උන්වහසේ එළියට යන කොට වලාකුළක ලස්සන කෙනෙක් හිටියා. උන්වහන්සේ ඒ දෙස බැලුවා. බලන විටම ‘සිද්ධාර්ථය යන්න එපා. ඉදිරියට ඔබ තව දවස් හතක් ඉන්න. සක්විති චක්‍රය ඔබ දෙසට පෙරළෙමින් එනවා. සක්විති චක්‍රරත්නය එන තුරු ඉන්න. ඉන්පසු ඔබ සක්විති රජවෙනවා. ඒ අනුව ලෝකයම පාලනය කරන රජකෙනෙක් වෙන්න පුළුවන්‘ කියලා.
උන්වහන්සේ එය ඇසුවේ නැහැ. උන්වහන්සේ ඉදිරියට ගියා, ඔබ වැනි දාහක් ආවත් මා බුද්ධත්වයට යන ගමන නවතාලන්නට බැහැ කියලා. උන්වහන්සේ ගියාට අවුරුදු හයක් දුක්විඳින්න වුණා. එදා සිටම බුද්ධත්වයට පත් වන දවස දක්වා මාරයා පස්සෙන් එන්න ගත්තා. බුද්ධත්වයට පත් වුණාට පස්සෙත් වසරක් පස්සෙන් ආවා. දිනක් මාරයා කියනවා. ‘අවුරුදු හතක්ම ඔබවහන්සේගේ පියවරක් පියවරක් ගානේ ආවා. ඒ වුණාට මම ඔබ වහන්සේගේ හිතේ ක්ලේෂයක් හට ගන්නවා දැක්කේ නැහැ. ඒ නිසා ඔබ වහන්සේට බාධා කරන්නට මට බැරිවුණා‘ කියලා කියනවා.
ලොකු ගලක් තියෙනවා වෙඬරු වගේ වර්ණයක් තියෙන. කපුටෙක් වෙඬරු කියලා හිතලා ඒ ගලට කොටලා කොටලා වෙහෙස වුණා. ඒ වගේම මම අවුරුදු හයක් පස්සෙන් ආවා ඔබවහන්සේගේ යම් ක්ලේෂයන්ගේ් අඩුවක් තියෙයිද බලන්න. කිසිදු අඩුවක් තිබුණේ නැහැ. සිහියෙන් යුක්ත වේලාවට විතරයි මාර දිව්‍යපුත්‍රයාට අපේ ජිවිතවලට බලපෑම් කරන්න පුළුවන් වෙන්නේ.
අපි කෙලෙස් ලෝකේ ඉන්නවා නම් මාරයා අපිට උදව් කරනවා. කෙලෙසුන්ගෙන් මිදිමට උත්සහ කළාම තමයි එ් මාරයා අපට බාධා කරන්නේ. ඉතින් මාරයාගෙන් මිදිමට නම් රූපය වේදනාව සඤ්ඤාව සංස්කාර විඤ්ඤාණ කියන මෙන්න මේ පංච උපාදානස්කන්ධය නුවණින් බලන්නට පුරුදු වෙන්නට ඕනෑ. නේතං මම මගේනොවේ, නේ සො හමස්මී මෙය මම නොවෙමි, නේසෝ අත්තා මෙය මාගේ ආත්මය නොවේ කියලා නුවණින් බලන්නට ඕනෑ. එසේ නුවණින් බලන විට හිත ටිකින් ටික දියුණු වෙලා පුළුවන් වෙනවා පංච උපාදානස්කන්‍ධයෙන් මිදිලා ඇලෙන්නේ නැතුව ඉන්න කියලා උන්වහන්සේ දේශනා කළා. 
මේ පංච උපාදානස්කන්ධ කියන්නේ කුමක්ද කියලා බලමු. රූප උපාදානස්කන්ධය, වේදනා උපාදානස්කන්ධය, සඤ්ඤා උපාදානස්කන්ධය, සංකාර උපාදානස්කන්ධය, විඤ්ඤාණ උපාදානස්කන්ධය කියලා සඳහන් වෙනවා . රූප උපාදනස්කන්ධය කොටස් දහයකට බෙදෙනවා. ඒ කොටස් හැදිලා තියෙන්නේ පඨවි, ආපෝ, තේජෝ, වයෝ කියන සතර මහා ධාතුවලින්.
නේතං මම එනම් මෙය මාගේ නොවේ, නේසෝ හමස්මි මම නොවෙමි, මෙය මාගේ ආත්මය නොවෙමි කියලා හිතන්නට පුළුවන්. ඇස මාගේ නොවේ, ඇස මම නොවෙමි, ඇස මගේ ආත්මය නොවේ කියලා හිතනවා. එහෙම හිතන කොට ඇස දකින දේ ආසාව ප්‍රහිණ වෙනවා. ඇස මගේ නොවේ කියලා හිතන කොට තණ්හාව අඩු වෙන්න පටන් ගන්නවා. ඇස මම නොවෙමි කියලා හිතන කොට සසරට බැඳලා තියන ක්ලේෂය ඉවත් වෙනවා. මානය ඉවත් වෙනවා..මානේන මක්කටෝ හෝති අදිමානේනේ කුක්කුරෝ හෝති කියලා අධික මානය නිසා බල්ලන් වෙලා ඉපදෙනවා. හින මානය නිසා වඳුරන් වෙලා ඉපදෙනවා. තිරිසන් ලෝකයට යනවා .
ඇහෙන් අපි රූපයක් දෙස බලන විට රූපය කියන දේ අපට දැනෙනවා. එයට අපි කියන්නේ විඤ්ඤාණය කියලා . මේ විඤ්ඤාණ මගේ නොවෙමි කියලා නුවණින් විමසා බලන්නට ඕනෑ. ඇසේ පහළ වන විඤ්ඤාණ මම නොවෙමි, මගේ නොවේ, මගේ ආත්මය නොවෙමි කියලා සිතිය යුතුයි . මෙ වේදනා අපි උපේක්ෂාවෙන් සිතිය යුතුයි. මේ ආකාරයට කාලයක් පුරුදු කරන්නට ඕනෑ. ඒවාංතත්ව විරජ්ජතී මේ අාකාරයට ඇලෙන්නේ නැතුව ඉන්නට පුළුවන් කියලා බුදුරජාණන්වහන්සේ දේශනා කරනවා. මැනවින් යමෙක් ඒ දේවල් පුරුදු කළොත් මරණාසන්න මොහොතේ වුවත් මාර්ග ඵලවලට පත් වෙන්න පුළුවන්. මේ ජිවිතයේ බැරි වුණොත් දෙව්ලොව ඉපදිලා මාර්ගඵල ලබන්න පුළුවන් කියලා තථාගතයන්වහන්සේ දේශනා කරනවා.
