ලක්ෂ 15කට ආසන්න සිසු දරු පිරිසක් දහම් අධ්යාපනය ලබාගන්නට දහම් පාසල් වෙත ඉරු දින උදයේ පැමිණෙති. සමස්තයක් ලෙස දහම් පාසල පවත්වන්නේ ඉරු දිනයේ උදය වරුවේ පමණ. මූලික ශ්රේණියේ සිට ධර්මාචාර්ය ශ්රේණිය දක්වා පන්ති පැවැත්වේ. දහම් පාසලක දරුවන්ට උගවන්නේ බුදු දහම පමණක් නොවේ. පාලි භාෂාව, බෞද්ධ සංස්කෘතිය, බෞද්ධ ඉතිහාසය ද උගන්වති. එමෙන්ම දරුවාගේ සහජ හැකියාවන් වන ගායන, කථික, චිත්ර ඇදීම හා රචනා ලිවීම, ඔප මට්ටම් කරන දහම් පාසල තුළින් සිදුවන සේවය වැදගත් සේවයක් වන්නේ යහගුණ දහමින් පෝසත් සදාචාර සම්පන්න විනය ගරුක පුරවැසියන් බිහි කිරීමය. දහම් පාසල් ගුරු මඩුල්ල තම සේවය ලබා දෙන්නේ කිසිදු චේතනයක් ලාභ ප්රයෝජනයක් බලාපොරොත්තුවෙන් නොවේ. එකම පැතුම යහපත් සමාජයක් රටට ලබා දීමටයි. එම උදාර චේතනාව ඉටු කිරීමට දහම් පාසලට පැමිණෙන දහම් ගුරුවරයා දරුවන්ට දක්වන්නේ අනුපමෙය කරුණාවකි. ඇඳුමෙන් පැලඳුමෙන් හා කතාබහෙන් දහම් පාසල් ගුරුවරයා ළමා පරපුරට පමණක් නොව මුළු සමාජයටම ආදර්ශයකි. අද වන විට ලංකාවේ පළාත් නවය පුරාම පිහිටි විහාරස්ථානවල දහම් පාසල් පිහිටුවා ඇත. එමෙන්ම තරුණ බෞද්ධ සංගම් ආශ්රිතව දහම් පාසල් ගොඩනගා පවත්වනු ලබයි. දහම් පාසල් ශ්රේණි සඳහා සිසු දරුවන්ට අවශ්ය පොත් මුද්රණය කර භාර දෙන්නේ බෞද්ධ කටයුතු දෙපාර්තුමේන්තුව විසින්ය. එම පොත් පත් සිසුන්ට පිරිනමන්නේ නොමිලේය. දහම් පාසල් අධ්යාපනයට දක්වන සැලකිල්ල නරක නැත. නමුත් අද වෙන වට මුළු රටේම දහම් පාසල් තුළ පවතින දහම් ගුරු හිඟය පිරවීමට ඉක්මන් ක්රියා මාර්ගයක් ගත යුතුව ඇත. එසේ නොවුණ හොත් රටේම දහම් පාසල්වල කටයුතු අඩාළ වනු ඇත. දහම් පාසලේ ජීවනාලිය ගුරුවරුය. වර්තමානයේ හැම දහම් පාසලකම උසස් පන්තිවලට උගන්වන ගුරුවරු හිඟකම තදින්ම දැනේ. එමෙන්ම බෞද්ධ බුද්ධිමත් තරුණ පිරිස් දහම් පාසල් ගුරු සේවයට සබන්ධ වීමට කැමැත්තක් නැත. ඔවුනට දහම් ගුරු සේවයට කාලයක් නැත. ප්රවීණ වයස් ගත ගුරුවරු දහම් ගුරු සේවයෙන් විශ්රාම ගත් පසු ඒ හිඩැස පිරවීමට සුදුසු ප්රවීණයන් නැති බව හොඳින් දැනේ. ගුරු සේවයට එකතු වන තරුණ ගැහැනු දරුවන් විවාහයෙන් පසු ගුරු සේවයෙන් සමු ගනී. මෙම ගුරු හිඟය අනාගතයේදී මීට වඩා උග්රවනු ඇත. ඒ සඳහා නිසි විසඳුම් සොයා ගත යුතුය.
චන්ද්රසිරි ගෝමිස්
කළුබෝවිල