උඳුවප් පොහෝ දිනට පෙර දින අලුයම් කාලයෙහි දෙව් විමනක තරම් උත්සවශ්‍රීයෙන් අලංකෘත වුණු ගල්පොත්තාවෙල රජමහා විහාරයෙන් පළමුව නික්මෙනුයේ නල්ලතන්නිය දක්වා ඇදෙන රථ පෙළපාළියයි. පැය විස්සක් තරම් කාලයක් රිය පෙරහරකද, ඉන් අනතුරුව තුන් පැයක පමණ කාලයක් පාගමනින්ද උඩමළුවට ළඟාවිය යුතු මෙම පෙරහර නික්මෙනුයේ නැකත් වේලාවකටය. මෙවර එම නැකත යෙදී තිබුණේ දෙසැම්බර් 21දා උදේ 5.20 ටය.
එම පෙරහරට නියමිත පූජා භාණ්ඩ ශ්‍රීපාදස්ථානාධිපති හිමියන්ගේද, සෙසු නිලධාරීන්ගේ ද අධීක්ෂණයෙන් සුවිශේෂ රථයෙහි තැන්පත් කෙරෙන අතර, කරඬුව ඉදිරි අසුනේ වැඩම කරන ස්වාමීන් වහන්සේගේ සුරතෙහි තැන්පත් කෙරේ.
කරඬුවේත්, පූජා භාණ්ඩවලත් ආරක්ෂාවට ශ්‍රීපාදස්ථානාධිපති හිමියන් විසින් ස්වාමීන් වහන්සේ කිහිප නමක්ද, තේවාව භාර කපු මහත්වරුන් දෙදෙනෙද නම් කරන අතර ඔවුහු ප්‍රධාන රථයට පිටුපසින් වූ වෙනත් රථයක පූජා භාණ්ඩ සහ කරඬුව ගැන අවධානයෙන් යුතුව ගමන් කරති. ප්‍රධාන රථයෙහි වැඩම කරන ස්වාමීන් වහන්සේට සුළු විවේකයක් ගැනීමට අවශ්‍ය වූ විටෙක කරඬුව භාර ගැනීමටද, අතරමඟදී අනපේක්ෂිත බාධාවක් මතු වුව හොත් පූජා භාණ්ඩවලත්, කරඬුවේත් ආරක්ෂාව වෙනුවෙන් කටයුතු කිරීම ද එම පිරිසේ වගකීමයි.
ඒ ඒ පරිපාලන ප්‍රදේශවලදී අදාළ ප්‍රාදේශීය ලේකම්වරයාගේ අධීක්ෂණ නිලධාරියෙකුද පෙරහරට සම්බන්ධ වන අතර, සමහර අවස්ථාවලදී කරඬුව සහ පූජාභාණ්ඩ සහිත පෙරහැර පිළිගැනීමට රාජ්‍ය නියෝජිතයා ලෙස ප්‍රාදේශීය ලේකම්වරයාද සම්බන්ධ වේ.
කෙසේ නමුදු පළමුව පිටත්වන හැටන් මාර්ගයෙන් “දෙවි හාමුදුරුවන් වැඩමවන පෙරහර” රත්නපුර නගරය පසුකරන තුරු බැතිමතුන්ගේ පුද පෙත් ලබන්නට ඉසිඹුවක් නොදී ඉක්මන් ගමනින් ගමන් කරයි. පෙරහර බැතිමතුන්ගේ පුදපෙත් ලැබීම් සඳහා ඉස්පාසුවක් ලබාගන්නේ රත්නපුර හිදැල්ලන හන්දියෙන් පසුවය.
“දෙවැනියට පිටත් වෙන පළාබද්දල පාරෙන් දෙවි හාමුදුරුවන් වැඩමවන පෙරහර පැල්මඩුල්ලේ ඉඳන් රත්නපුර සමන් දේවාලෙට යනකම් කොටසේ බැතිමතුන් වෙනුවෙන් වෙන් වෙලා තියෙන නිසා හැටන් පෙරහැර රත්නපුර පහුවෙනකම් ඉක්මනින් ගිහින් එතැන ඉඳන් පෙරහරක් ලෙස යනවා…” ශ්‍රීපාදස්ථානයේ සම්බන්ධීකරණ ලේකම් උපාලි උදයකුමාර මහතා ඒ ගැන පැහැදිලි කළේ එලෙසිනි.
හැටන් පාරේ පෙරහැර කුරුවිට නගරයට ආසන්න වන විට රත්නපුර කොළඹ පාර එකම හිස් ගොඩකි. පාර දෙපස විවිධ සැරසිලිය. පිළිගැනීම් පුවරුය. හමුවන ප්‍රධාන මංසන්ධිවලද, කුඩා මංසන්ධිවලද, කර්මාන්ත ශාලා, වෙ‍ළෙඳ ව්‍යාපාර, විහාරස්ථාන සහ කෝවිල් ඇති ස්ථානවල ජනයා එක් රැස් වී සිටින්නේ පෙරහැර එන්නට දෙපැයකටවත් කලින් සිටය.
සබරගමුවේ සෑම වැසියෙක්ම “සමන් දෙවියන්ගේ” ඔද තෙද තදින්ම විශ්වාස කරති. මහ සමන් දෙවියන්ගේ ආරාධනයෙන් බුදුන් වහන්සේ සමන්ත කූටයෙහි සිරිපතුල පිහිටුවීම “සමන් දෙවියන්ටත්” එහි වැසියන් වූ තමන්ටත් සිදුකළ ගෞරවයක් සේ ඔවුහු සළකති. එනිසා බුදුරදුන්ගේ පාදස්පර්ශයෙන් පාරිභෝගික ධාතුවක් බවට පත්වූ සමනොළ ගිර සමග තවත් එක් පූජනීය ස්ථානයකට එහා ගිය ආත්මීය බැඳීමක් ඔවුනට තිබේ. එබැවින් දෙවි හාමුදුරුවන් වැඩමවන පෙරහැර දා අනෙකුත් සාමාන්‍ය දෛනික කටයුතු අතපසු වීම ගැන ඔවුනගේ පසුතැවිල්ලක් නැත.
දෙවි හාමුදුරුවන් වැඩමවන පෙරහර වෙනුවෙන් දන්සල් පැවැත්වීමද මෙම ප්‍රදේශවල බැතිමතුනගේ සිරිතය. එහි පිළිගැන්වීම් සිදුවන්නේ පෙරහරේ පැමිණෙන පිරිස අරමුණු කොටගෙන පමණක් නොවේ. පෙරහර දකින්නට, එයට පුදපෙත් දක්වන්නට පැමිණෙන බැතිමතුනටද දන්සල් විවෘතය. බිස්කට්, බනිස්, වතුරබෝතල්, සිසිල් බීම, තැම්බූ කඩල, රොටී, මඤ්ඤොක්කා වැනි ආහාර එම දන්සල්වලින් බෙදා දෙනු අපට දක්නට ලැබිණි.
පෙරහරින් රැගෙන එන පූජා භාණ්ඩ පුදන්නට කුඩා සමන් මල් කිහිපයක සිට, කඩුපුල් මල් දක්වා විවිධ මල් වර්ගද, පොල්තෙල් හඳුන්කූරු ආදියද රැගෙන එන බැතිමතුන් ඒවා විශේෂ රථයට පූජා කරති. ඊට අමතරව සමන් දෙවියන් වෙනුවෙන් පලතුරු පූජා වට්ටිද සකසා රථයට පූජා කොට ආශිර්වාද ලබාගනී. මැණික් කර්මාන්තයේ යෙදෙන ව්‍යාපාරිකයන් සහ පතල් සේවකයන් බොහෝවිට පලතුරු පූජා වට්ටි සකසන්නේ මැණික් ගැරුම් වට්ටිවලය. එය තමන්ගේ කර්මාන්ත කෙරෙහි සමන් දෙවියන්ගේ ආශිර්වාදය ලැබෙන්නට හේතුවක් වන බව ඔවුහු විශ්වාස කරති.
ආපසු ලැබෙන පූජා වට්ටියේ වූ කැවිලි සහ පලතුරු පෙරහැර දැකගන්නට පැමිණි බැතිමතුන් අතර බෙදාදීම සිදුවේ. එමගින් තමන් කෙරෙහි වූ ඇස්වහ කටවහ දෝෂ නිවාරණය වනබව ඔවුන්ගේ විශ්වාසයයි. පූජා රථයේ ගොඩගැසෙන මල් අතරින් රූරා බිමට වැටෙන මලක් පවා අහුලාගෙන ගෞරවයෙන් තබාගන්නට බැතිමතියන් කටයුතු කරනු අපට දැකගන්නට ලැබිණි.
එහෙත් මෑතක සිට රත්නපුරත්- කුරුවිටත් අතරතුර සිටින සමහර බැතිමතුන් මෙම පෙරහරට දායක නොවී රත්නපුර දක්වා ගොස් පසුව පැමිණෙන පළාබද්දල පෙරහැරට පුද පූජා දක්වන්නට උනන්දු වී ඇති බව අපට කීවේ කුරුවිට පදිංචි ව්‍යාපාරිකයෙකු වන ප්‍රදීප් මල්ලවාරච්චි මහතාය.
“කලින් ගියේ හැටන් පාරේ පෙරහර විතරයි… ඒත් දැන් අවුරුදු කිහිපයක ඉඳලා පෙරහර දෙක තුනකින් පූජා භාණ්ඩ උඩමළුවට ගෙනියනවානේ…. එතැනදි සඳුන් දැවයෙන් කරපු පිළිමය හැටන් පාරේ පෙරහැරේ ගෙනියන්නේ නෑ කියලා රාවයක් මිනිස්සු අතර ගියා…. ඒක විශ්වාස කරපු සමහරු රත්නපුරේට ගිහින් පළාබද්දල පෙරහැරට පූජා තියෙනවා….”
අප මේ ගැන විමසුවේ පළාබද්දල පෙරහැරේ සංවිධාන කටයුතුවලට සහය සහ මගපෙන්වීම් ලබාදෙන තිලක් මහතාගෙනි.
“පෙරහර වැඩි වුණා කියල හැටන් පාරේ පෙරහැරේ සුවිශේෂත්වය අඩු කළේ නෑ… පුරාණ සමන් දෙවි පිළිම ඒ විදියටම හැටන් පාරේ පෙරහරේ ගෙනියනවා… අලුතෙන් පටන් ගත් පළාබද්දල පෙරහරටත් පැරණි සමන් දෙවි පිළිම අරගෙන යනවා… අතීතයේදී රාජ රාජ මහාමාත්‍යාදීන් පූජා කරපු සමන් දෙවි පිළිම ගණනාවක් උඩමළුවේ තැන්පත් වෙනවා… ඊට අමතරව තවත් පූජා භාණ්ඩ රාශියක්…. නැකතට කළින් මේ සියළු පෙරහැරවල් උඩමළුවට ළඟාවෙන්නේ ඒ පූජා භාණ්ඩ සියල්ලම එකසේ වැදගත් නිසා… පළාබද්දල පාරේ පෙරහර කළින් ගියා කියලා, හැටන් පෙරහැර එනකම් වන්දනා වාරේ නිල වශයෙන් පටන් ගන්නේ නෑ... හැටන් පාරේ පෙරහරේ වැදගත් පූජා භාණ්ඩ සහ පිළිම නෑ කියන කතාව නම් බොරුවක්…”
දෙවි හාමුදුරුවන් වඩම්මවන රිය පෙරහර නැවැතුම් පොළවල් ගණනාවක නවත්වමින් පුද පූජා සඳහා ඉඩ දෙමින් ගමන් කරනුයේ බොහෝ සෙමිනි. රත්නපුරයේ සිට කිලෝමීටර දොළහක් ගෙවා කුරුවිටට එන්නට දෙපැයක් ගත කළ පෙරහර එතැන් සිට කිලෝමීටර් පහළොවක් දුරින් පිහිටි ඇහැළියගොඩට ආවේ දහවල් දොළහටය. අවිස්සාවේල්ලට පෙරහර ළඟාවන විට වේලාව සවස තුනත් පසුවී තිබිණි.
අවිස්සාවේල්ලෙන් පසුව ද්‍රවිඩ හින්දු බැතිමතුන්ද සිය විශ්වාසයන් පෙරදැරි කරගෙන සමන් දෙවි පෙරහර පිළිගත්හ. කහ දියරයෙන් පාර සෝදා හැරීම, පාර දෙපස කපුරු දැල්වීම, පොල් ගැසීම, දන්සල් දීම සේම පූජා වට්ටි ලබාදීමද ඔවුන් විසින් සිදුකෙරිණි.
මෙවැනි පුද සත්කාර මැද හැටන් පාරේ පෙරහැර සිය ගමන නල්ලතන්නිය බෞද්ධ මධ්‍යස්ථානයට පැමිණෙන විට මධ්‍යම රාත්‍රියද පසුවේ. මෙවර එය නල්ලතන්නියට පැමිණියේ පොහෝ දින අලුයම දෙක පසුවූ විටය.
පැල්මඩුල්ලෙන් දෙවනුව පිටවූ පළාබද්දල පෙරහැර ඉහත පරිදිම පුද පූජා ලබමින් රත්නපුර මහ සමන් දේවාලයට ලඟාවේ. එය මෙවර ගල්පොත්තාවෙලින් පිටවූයේ අලුයම 6.20ට පමණය. දහවල් දොළහට පමණ සමන් දේවාලයට ළඟාවූ පෙරහැර සුවිශේෂ පෙරහැරකින් පිළිගෙන, කරඬුව සහ පූජා භාණ්ඩ මහ දේවාලය තුළට රැගෙන යාම සිදුවේ. ඉන් අනතුරුව යළිත් සුබ මොහොතින් කරඬුව පෙරහැර රථයේ තැන්පත් කිරීමට පෙර බැතිමතුනට වන්දනාව සඳහා අවස්ථාව ලබාදේ.
නියමිත වේලාවට දේවාලයෙන් පිටත්වී මල්වල හන්දියට පෙරහැරින් පැමිණ එතැන් සිට සිරිපා රජ මාවත දිගේ පළාබද්දල දක්වා පුද පෙත් ලබමින් එන එම රිය පෙරහැර රාත්‍රී නවය පමණ වන විට සිරිපාගම පසුකොට පළාබද්දල විහාරයට ළඟාවේ. එහි පුද පූජා පැවැත්වීමෙන් පසුව පාගමනින් මළුව කරා පූජා භාණ්ඩ වැඩමවීම සිදුවේ.
ගල්පොත්තාවෙලින් අවසානයට පිටත් වන්නේ බලංගොඩ පාරෙන් යන පෙරහරයි. පැල්මඩුල්ල, බළංගොඩ බොල්තුඹේ, බගවන්තලාව හරහා නල්ලතන්නියට එන එම පෙරහරේ සුවිශේෂත්වය වන්නේ එය බොල්තුඹේ මහ සමන් දේවාලයට පිවිස, එහි රැස්වූ බැතිමතුනගේ පූජාවට ලක්ව ගමන් කිරීමයි. ජනාකීර්ණ නොවූ ගැමි වතු ප්‍රදේශ හරහා පැමිණෙන මෙම පෙරහරට පුද පූජා තබන බහුතරය හින්දු භක්තිකයෝය.
මෙම පෙරහැර මෙවර ගල්පොත්තාවෙලින් පිටවූයේ උදේ 7.30ට පමණය. එය නල්ලතන්නියට ළඟාවූයේ පසුදා අලුයම පහට පමණය.
මෙසේ රිය පෙරහර වෙන් වෙන්ව ගමනාන්තයට ළඟාවූ පසු ව එහි වූ පූජා භාණ්ඩ පාගමන් පෙරහරෙන් ගමන් කිරීම සිදු වේ. ඒ සඳහා ලක්ෂපාන යුද හමුදා කඳවුරෙන්ද, කුරුවිට යුධ හමුදා කඳවුරෙන්ද භට පිරිස් ලබාදේ. පේවී සුදු ඇඳුමෙන් සැරසෙන ඔවුහු ජවයෙන් යුතුව, මාරුවෙන් මාරුවට දෝලාවන් කර තබා ගනිමින් වේගවත් ගමනකින් උඩ මළුව වෙත ළඟාවන්නේ නියමිත නැකැත් වේලාවට පෙර සියලු පූජා භාණ්ඩ උඩමළුවේ සුවිශේෂී කුටිවල තැන්පත් කළ යුතු නිසාය.
මෙම පෙරහැර සඳහා හේවිසි කරුවෝ දෙදෙනෙකුද සහභාගී වෙති. ඊට අමතරව එක් එක් පෙරහැරෙහි කරඬුව මහ පූජා භාණ්ඩ භාරව යන භික්ෂූන් වහන්සේලා සහ තේවා භාරකරුවෝද දෝලාව පිටුපසින් ගමන් කරති. නියමිත රිද්මයකට භේරී වාදනය කරමින් යන මේ පෙරහර උඩමළුවට ළඟාවූ පසු සාමාන්‍ය බැතිමතුන් සඳහා උඩමළුව වැසීයන්නේ සිරිපා වාරය ආරම්භ කිරීමට අදාළ වතාවත් ඇරඹිය යුතු නිසාය.
මෙම පාගමන් පෙරහැර එන මඟ දෙපස සුවඳ දුම් පූජාවන්, කපුරු පුජාවන්, කහ දියර ඉසිම් සිදු කරන්නේ සිරිපා පාරේ වෙළදාම් කරන්නන් සහ විහාරාරාමවල වැඩ වසන ස්වාමීන් වහන්සේලාය.
පළමුව මළුව පිරිසුදු වතුරෙන් සෝදා හැර, කහ දියෙන්ද සෝදා, අදාළ තේවා භාරකරුවන් සහ ස්වාමීන් වහන්සේලා පමණක් නියමිත ඇතුල් කුටිවලට පිවිස පූජා භාණ්ඩ තැන්පත් කිරීම් සිදුකරයි. එම කටයුතු අවසන් වූ පසුව ඇසෙන සිරිපා කඳු මුදුනේ වූ ඝණ්ටාරයේ නාදය සමඟ සිරිපා වාරය උදාවේ. ඉන්පසුව වසා දැමූ දොරටු විවෘත වී බැතිමතුන් මළුවට පිවිසිම ඇරඹෙන අතර එතැන් සිට වෙසක් පොහොය දක්වා සිරිපා වාරයේදී, සිරිපා මළුව බැතිමතුනගේ අඛණ්ඩ වන්දයට පාත්‍ර වේ.
සමනොළ සිරිපා වරුණේ ලිපි පෙළට අන්තර්ගත විය යුතු යැයි සිතන ඔබ දන්නා ආශ්‍රිත කරුණු සහ සැඟවුණු චමත්කාරයන් වේ නම් [email protected] ලිපිනයට දන්වන මෙන් කාරුණිකව ඉල්ලා සිටිමු.
(මෙම ගවේෂණය සඳහා අවසර ඉඩහසර ලබාදුන් ශ්‍රීපාදස්ථානාධිපති පූජ්‍ය බෙංගමුවේ ධම්මදින්න නාහිමිපාණන්ට සහ සියලු පහසුකම් සපයා දුන් ශ්‍රීපාදස්ථානයේ සම්බන්ධිකරණ ලේකම් උපාලි උදයකුමාර මහතාට විශේෂ ස්තුතිය පිරිනැමේ)
“එදා මෙදා තුළ සිරිපා පුදබිමේ භාරකාරත්වයට පත් ස්වාමීන් වහන්සෙලාගේ වගතුග - ලබන සතියේ…..”
