මානෑව මංසන්ධියට පැමිණි අපි යළි යෝධ ඇළ බැම්මට පිවිසුණෙමු. දැන් කැකිරාව සිට තලාව දක්වා දිවෙන මහා මාර්ගයට සමාන්තරව විහිදෙන නිසා යෝධ ඇළ බැම්ම එතරම් ජනාකීර්ණ නොවේ. සිය ගමන් පහසුව සඳහා මහා මාර්ගය යොදාගත හැකි බැවින් හරකුන් දිගේලි කිරීමට හෝ බේත් සීට්ටුවේ ඔසු වගක් දෙවගක් සොයාගන්නට හෝ ඉඳහිට ගැමියෙකු යෝධ ඇළට එනවා විය යුතුය. මානෑවේ සිට මහඉලුප්පල්ලම දක්වා කොටසේදී ගම් වැව් ගණනාවක් වටා යමින් ඒ ගම් වැව්ද, ඒ ආශ්‍රිත කුඹුරුද සරු කරමින් ගලා යන යෝධ ඇළ මේ ප්‍රදේශයේදී නෑම, සේදීම වැනි වෙනත් මිනිස් අවශ්‍යතා සඳහා යොදාගන්නා බවක් නොපෙනේ.
මානෑව හන්දිය පසු කළ සැණින්ම හමුවන්නේ ඉපලෝගම වැවයි. එය ගම් වැවකි. එහෙත් එහි ජලය රඳන්නට අවස්ථාව ඇති බවක් නොපෙනේ. මන්ද තෘණ වර්ගත්, පන් වර්ගත් වැවී වැව ගොඩවී ඇති ආකාරයක් පෙනෙන නිසාය. වැවේ මැද්දෑවේ තණ බුදින ගවයින් කිහිප දෙනෙකු පෙනේ. තැනින් තැන ජල තල කිහිපයක් පෙනුණත් ඒවා වැටෙන වැස්සෙන් පිරුණු ඒවා මිසෙක දිගු කල් රඳා පවතින ජල ගබඩා ලෙස නොපෙනේ. එලෙසින්ම ඊළඟට හමුවන නිකවැවද, ගෝණපතිරාව මහ වැවද මේ අයුරින්ම ගොඩවී තිබේ.
කලාවැවේ සිට මෙතෙක් පැමිණි ගමනේ අපට හමුවූ හැම කුඩා වැවක්ම මෙලෙස ජලය ගබඩා කළ නොහැකි තත්වයෙන් ගොඩවී පැවතීම කනගාටුදායකය. මේ හැම වැවක්ම හාරා ගැළපෙන ලෙස වාන, සොරොව් සහ ඇළ මාර්ග සකස් කරන්නේ නම් එය මෙම ප්‍රදේශවල කෘෂි නිෂ්පාදන ධාරිතාවය ඉහළ නැංවීමට හේතු වනු ඇත. එය තරමක් විශාල ආයෝජනයක් වුවද ඉන් ලැබෙන දිගුකාලීන ප්‍රතිලාභය අති මහත්ය.
වැව් පිළිසකර කිරීමට උනන්දුව මදි
යෝධ ඇළ නිසා වැව පිරී නොපැවැතියද පහළ නිම්නයේ වැසියන්ට සිය වගා සඳහා ජලය ලැබේ. ඒ නිසාම මෙම වැව් පිළිසකර කිරීමට අදාළ ජනතා උනන්දුව අවම තත්වයක පවතින බව පෙනේ. හමුවන ගොවීන් චෝදනාවක් ලෙස වැව් ගොඩවීම ගැන අදහස් දැක්වූවද, මහවැලි අණ පනත් අනුව 1978න් පසුව වාරිමාර්ග දෙපාර්තමේන්තුවට වැව් පිළිසකර කිරීමට මැදිහත් විය නොහැකි බව අපට පැවැසූවේ තලාව ප්‍රාදේශීය සභාවේ උප සභාපතිතුමාය.
ගෝනපතිරාව වැව් බැම්මේ සිට යෝධ ඇළ හරහා ගෝනපතිරාව ගම්මානයට පිවිසෙන්නට මෙතෙක් තිබී ඇත්තේ කුඩා ලෑලි පාලමකි. දැන් එහි කොන්ක්‍රීට් පාලමක් ඉදිවෙමින් පවතී. තවත් බොහෝ වැඩ කරන්නට ඇති පාලමෙහි තවමත් ඉදිව ඇත්තේ පැති බැමි පමණි. එයද සම්පූර්ණ කර නැත.
මානෑවේ සිට කිලෝමීටරයක් පමණ ඉදිරියට යනවිට කෙමෙන් කෙමෙන් යෝධ ඇළ බැම්ම අඩි පාරක් බවට පත්විය. සමහර තැනක කඩා වැටුණු ගස්වලින් වැව් බැම්ම අවහිර වී තිබේ. විශාලව වැඩුණු නුග ගස් වල රැහැන්වලින් ඇළ බැම්මේ යන අපේ ගමන සොඳුරු ලෙස අවහිර කර තිබේ. යෝධ ඇළ බැම්මේ යන අපට ඉදිරියට හමුවන ගම් වැසියෙකුද නැත. ගෝණපතිරාව විහාරස්ථානයේ කඨින පුජෝත්සවයේ අවස්ථාවන් වරින් වර ඇසේ. නියමිත කලට පෙර වට වැස්සෙන් උද්දාමයට පත්වූ ගොවියෝ, බාල-වී අස්වැද්දිය යුතුයැයි වන මහවැලියේ නියෝගයන්ට පරිබාහිරව මහ-වී අස්වද්දනට නියර රහිති. පස පෙරළති. දිය බඳිති. කුඹුරු මඩ කරති. වී ඉසිති.
අතරමඟ මේ සියල්ල දකිමින් යන අපට වනගත පෙදෙසකදී හමුවූයේ දිනකට හෝ දෙකකට පෙර හෙළූ අලි වසුරු පිඩකි. මේ වැව් ගම්මානවල දිවුල් ඉදෙන සමය නිසාවෙන් තිරප්පනේ ප්‍රදේශයේ කැලෑ කුට්ටිවලින් මහඉලුප්පල්ලම, ගල්ගමුව දෙසට ඇදෙන වන අලි යෝධ ඇළෙන් එගොඩ වී තම ගමන යන බවට අලි වසුරු හොඳ සාක්කියකි.
“ඉස්සර ඉඳන්ම වල්අලි ඉඳහිට
මේ ගම්මැද්දෙන් යනවා…අලි මිනිස් ගැටුමක් ඇතිවෙන තරමට තර්ජනයක් නැතත් දිවුල් ඉදෙන කාලෙට ඒ සුවඳට වල්අලි ගම්වලට ඇදෙන එක නවත්වන්න බෑ….” සංගට්ටෑවේ දී අපට හමුවූ ගොවියෙකු වල් අලි ගැන කීවේ එලෙසිනි.
යෝධ ඇළ අල්ලා ගත් කුඹුරු යාය
මේ කොටසේ යෝධ ඇළ ට අයත් ඉඩ එහි ඉහත්තාවේ වෙසෙන පදිංචිකරුවන් විසින් හරි හරියට අත්පත්කරගෙන ඇති ආකාරයක් දක්නට ලැබේ. යෝධ ඇළ බැම්මේ අපට හමුවුණු බාධක මේ පදිංචිකරුවන්ගේ සැලසුම් මත සිදුවුණු ක්‍රියාකාරකම් වන්නටද ඉඩ ඇත. තැනෙක යෝධ ඇළට අයත් ඉඩ මිරිදිය මත්ස්‍ය වගාවක් සඳහා යොදාගෙන තිබේ. ඒ උස් පස් වැටියකින් යෝධ ඇළේ ඉඩ සීමා කරගෙන සකස් කළ ඉඩකය. කිසිවෙකු නොවූ නිසා එහි ඡායාරූපයක් ගන්නට අපට හැකිවිය. තවත් තැනෙක කුඹුරු යාය යෝධ ඇළේ ඉඩද භාවිතා කර පුළුල් කරගෙන තිබෙන ආකාරයක් දකින්නට පුළුවන. යෝධ ඇල මායිමේ වූ කුඹුක් ගස් ආදිය ගිනිතබා තිබෙන ආකාරයද දැකගත හැකිවිය. තවත් තැනෙක ඉදිකිරීම් ආයතනයක අබලි ද්‍රව්‍ය සහ උපාංග ගොඩගසා තිබුණේ යෝධ ඇළ බැම්මේය. මේ සියලු දේ දකින්නට ලැබුණේ මානෑවත්- සංගට්ටෑවත් අතර ගෝණපතිරාව කොටසේදීය.
සංගට්ටෑවේදී කුඹුරු වැඩ කරමින් සිටි ගොවීන් දස දෙනෙකු පමණ අපට හමු විය. ඔවුන් ලහි ලහියේ සිය කුඹුරු ලියදි සකසමින් සිටි අතර, මදකට ඔවුනට කරදරයක් වෙමින් යෝධ ඇළේ ඇසු දුටු දෑත්, යෝධ ඇළ ගැන ඔවුන්ගේ අදහසුත් විමසුවෙමු.
“ඉස්සර යෝධ ඇළ ගැන බැලුවේ ඉරිගේෂන් (වාරිමාර්ග) මහත්වරු. දිසාපතිතුමාට තමයි වගකිව්ව. අමරහේවාමද්දුම වගේ දිසාපතිවරු ඉන්න කාලෙ ජීප් එකේ අනුරාධපුරේ ඉඳන් කලාවැවට ම යනවා. හමුවෙන ගොවීන් එක්ක කතා කරනවා. ඒත් මහවැලිය ආවට පස්සේ ඔක්කොම වෙනස් වුණා. යෝධඇළ විනාශ කරන්න ප්ලෑන් කරලම වැඩකළා. කලාවැවේ ඉඳන් මහඉලුප්පල්ලමට යෝධඇළ ගැන බලන්නේ මහවැලි බ්ලොක් ඔෆිස් එකෙන්. ඒකේ ලොක්කා ඉන්නේ මහඉලුප්පල්ලමේ. අනුරාධපුරේ හිටපු දිසාපතිතුමා මුළුබැම්ම දිගේම ගිය මතකය තාම තිබ්බත් බ්ලොක් ඔෆිස් එකේ මහත්තයෙක් යෝධඇළ බැම්ම දිගේ ගිහින් හොයල බලල නෑ. කොහෙන් හරි බැම්මට ගොඩවෙලා පොඩ්ඩක් බලල ආපහු යනවා. එයාගෙන් පැමිණීල්ලක් ගියොත් තමයි තඹුත්තේ ගමින් යෝධ ඇළ ගැන බලන්නේ. එයා හරියට වැඩේ නොකර අඩුපාඩු තියෙද්දිත් හරි කියල කිව්වහම ලොකු ලොක්කෝ මේක දිහා බලන්නේ නෑ.”
සංගට්ටෑව පසු කළ විට අපට හමුවන්නේ මහඉලුප්පල්ලම ප්‍රදේශයයි. මහඉලුප්පල්ලම යනු මහවැලි එච් කලාපයේ කටයුතු වලදී නිතර ඇසෙන නමකි. එය වඩාත් ප්‍රචලිත වී ඇත්තේ කෘෂිකර්ම දෙපාර්තමේන්තුවේ ක්ෂේත්‍ර බෝග පර්යේෂණ හා සංවර්ධන මධ්‍යස්ථානය පිහිටා ඇති නිසාය. මහවැලි කලාපවල වගා කෙරෙන MI කාණ්ඩයේ බීජ වී නිෂ්පාදනය වන්නේ එහි සිදුකෙරෙන පර්යේෂණ වලට අදාළවය. මහඉලුප්පලම කුඩා කඩවීදියකි. ප්‍රදේශයේ ගොවි ජනතාව සිය අවශ්‍යතා සඳහා එහි පැමිණෙන්නේ සතියේ දිනවල වුවද, අප එහි ගියේ සති අන්තයක නිසා එදින නගරය පැවැතියේ නිද්‍රාශීලීවය.
ජලය ගලා නොයන යෝධ ඇළ
මහඉලුප්පල්ලම ප්‍රදේශයේදී යළිත් යෝධ ඇළ බැම්ම ජනාකීර්ණ වේ. බැම්මෙන් පහළ කොටසේ නව නිවාස සහ ගම්මාන ඉදිව තිබේ. එසේම ඒ ප්‍රදේශයේදී ජනතාව සිය අවශ්‍යතා සඳහා යෝධ ඇළ හොඳින් භාවිත කරනු පෙනේ. නමුත් ඒ ප්‍රදේශයේ දී යෝධ ඇළට ඇති ගැටලුව වන්නේ ඇළේ ජලය ගලා නොයාමයි.
කාලාන්තරයක් තිස්සේ අනුරාධපුරය දක්වා ගැලූ යෝධ ඇළ, අහඹු ලෙස සිය ගමන මහඉලුප්පල්ලම ආසන්න කුඹුක්ඇන්ද ප්‍රදේශයේදී අවසන් කරන්නේ මහවැලි ව්‍යාපාරයේ ආරම්භයත් සමඟය. එහිදී මහවැලි එච් කලාපයේ කලාවැව සිට මහ ඉලුප්පල්ලම දක්වා ප්‍රදේශයට ජලය දෙන්නට යෝධ ඇළ යොදාගන්නටත්, ඉන් එපිටට ජලය දෙන්නට නව ජයගඟ යොදාගන්නටත් මහවැලි බලධාරීන් සැලසුම් කර තිබේ.
ඇළ හරස් කර බැඳි කෘත්‍රිම බැම්ම
ඒ අනුව යෝධ ඇළේ අවසාන පිටවාන ඇත්තේ සංගට්ටෑව ප්‍රදේශයෙනි. ඉන් ඔබ්බට කුඹුක් ඇන්ද දක්වා කොටසේ ජලය ගලා යන්නට හේතුවක් නොවන බැවින් ඒ කොටසේ ජලය රැඳී තිබේ. එසේ වන්නේ යෝධ ඇළේ ජලය, ජය ගඟ හා එක් වීම වළක්වන්නට කෘත්‍රිම බැම්මක් ඉදිකර ඇති නිසාය.
මේ බැම්ම ගැන නතාව අපට කීවේ සංගට්ටෑවේ යූ.ඒ. ආනන්ද මහතාය. ඔහු ගොවියෙකි.
“ඉස්සර ඉඳන් ගැලුව යෝධ ඇළ හරස් කරල කුඹුක්ඇන්දෙන් බැම්මක් බැන්දා. වතුර ඉස්සරහට ගලාගෙන යන්න හදපු වංගු නිසා තමයි යෝධ ඇළ ගැලුවේ. පරණ තාක්ෂණය අනුව වංගුවෙන් වංගුවට එන තෙරපුමෙන් තමයි වතුර ගැලුවේ. මෙතැනින් බැම්ම බැන්දගෙන් පස්සේ තෙරපුමක් දෙන්න වුවමනාවක් නැතිව ගිය නිසා ගන්තිරියාගම- මානෑව හරියෙන් ඉස්සරහට යෝධ ඇළ ගලන එක නැවතුණා. දැන් මේ හරියේ වතුර එකතැන පල්වෙනවා. මේකට පිළියම තමයි කුඹුක් ඇන්දේ හරස් බැම්මෙන් නවතින වතුර පාර බෝක්කු කටවල් දාලා ජයගඟට එකතු කරන එක. වතුර පාර පාලනය කරන්න ඕන නම් ගේට්ටු දාන එක.”
යෝධ ඇළේ විනාශයට ගොවි විරෝධය
යෝධ ඇළ මායිමේම ඉපදුණු ඔවුන්ට, තම බත සරි කරන්නට දියවර දෙන යෝධ ඇළ තම දෙවැනි මව මෙන් වටී. යෝධ ඇළේ විනාශය ගැන ඔවුන් සිය අදහස් පිටකරන්නේ වේදනාවෙනි. ගමේ කුඹුරේ නියරේ අැවිදින ඔවුනට යෝධ ඇළ ගොඩගන්නට ඇති ප්‍රායෝගික විසඳුම් පෙනේ. ඒවා බලධාරීන් නෑසූ කන්ව සිටීම ගැන ඔවුනට ඇත්තේ කෝපයකි.
අප ඊළඟට පිවිසිය යුත්තේ යෝධ ඇළ හරහා බැම්ම බැඳ ඇති කුඹුක් ඇන්ද ගමටය. එහෙත් ඊට පෙර මහඉලුප්පල්ලමේදී මහවැලි බලධාරින් හමුවිය යුතුය. යෝධ ඇළේ අහඹු අවසානයට එරෙහිව ගොවින් නඟන චෝදනාෙවලට පිළිතුරු ඇත්තේ ඔවුන් සතුවය.
හෙට දවසේ උදෑසනින් මහඉලුප්පල්ලමේ මහවැලි බලධාරීන් හමුවන්නට අරමුණු කොටගෙන අපි මහඉලුප්පල්ලම මංසන්ධියෙන් මහපාරට පිවිසුණේ නවාතැන කරා යන අරමුණෙනි.
යෝධ ඇළ දිගේ යන අපේ ගමනට එක් කළ යුතු යමක් ඔබටත් ඇත්නම් [email protected] ලිපිනයෙන් අපට ලියන්න.
(සංචාරය සඳහා අවශ්‍ය පාපැදි සම්බන්ධීකරණය කළ එප්පාවල විල්සන් මහතාටත්, සම්බන්ධීකරණ කටයුතු කළ තලාව ප්‍රදේශිය සභා උප සභාපතිතුමා ඇතුළු අදහස් දැක්වූ ගම්වැසියන්ටත් ස්තූතියි!)
යෝධ ඇළ ගැන අසන්නට මහඉලුප්පල්ලම මහවැලි බලධාරීන් සොයා” ලබනසතියේ….
ඥානේන්ද්‍ර ප්‍රදීප් පතිරණ
