ශ්‍රී ලංකාව අලි ඇතුන් සම්බන්ධවයෙන් ගොඩනැගුණු යම් සංස්කෘතික පරිසරයක් ඇති රටකි. ඒ නිසා අපි කැමති වුවද අකමැති වුවද සංස්කෘතිකමය කාර්යයන් සඳහා අලි ඇතුන් යොදා ගැනීම නතර කිරීමේ හැකියාවක් නොමැත්තේය. මේ නිසා අදවන විට ගෘහස්ථ අලින්ගේ පැවැත්ම සම්බන්ධයෙන් අර්බුද රැසක් පැන නැඟී ඇත. මීට කදිම උදාහරණයක් ලෙස ඉකුත් සතියේ සමාජ මාධ්‍ය හා ජනමාධ්‍ය හරහා දෙවිනුවර දේවාලයේ කළණ අලියා සම්බන්ධයෙන් ගොඩනැගුණු සමාජ කතිකාව හඳුනාගත හැකි වේ.
ශ්‍රී ලංකාවේ ගෘහස්ථ අලි පරම්පරාවේ ප්‍රධාන ගැටලුව වී ඇත්තේ නිසි කළමනාකරණයක් හෝ සංරක්ෂණයක් නොමැතිකමය. වන අලි ලබා නොගෙන ගෘහස්ථ අලි පරම්පරාව පවත්වාගැනීමට තවමත් අප රටේ අලි හිමිකරුවන්ට හැකියාවක් නොමැත. මීට හේතුව වන්නේ ගෘහස්ථ අලින්ගේ අභිජනන ක්‍රියාවලිය සිදු නොවීම හා අලින්ගේ මානසික ස්වභාවයේ ඇතිවන පීඩාකාරිත්වය හේතු කර ගෙන අඩු ආයුකාලයකින් මේ සතුන් මිය යෑමය. වනඅලි හා මිනිස් ගැටුම හේතු කර ගෙනද අලි මිය යති.
අලින්ට දැඩි ඉල්ලුමක්
ආගමික කටයුතු වෙනුවෙන් යැයි පවසමින් බොහෝ ආගමික මධ්‍යස්ථානවලින් අලින් ඉල්ලුම් කිරීම් දිගින් දිගටම සිදු වේ. වනාන්තරයෙන් අලි පැටවුන් අල්ලා ගැනීම් සඳහා ඇති ඉල්ලුමද වැඩිය. පසුගිය කාලය පුරාම රක්ෂිත ප්‍රදේශවල වෙසෙන වන අලි පැටවුන් ඉතාමත් හිංසාකාරී ක්‍රමවේද යොදා ගනිමින් මවු ඇතින්ණියන් ඝාතනය කරමින් අල්ලා ගැනීමේ නිහීන ක්‍රියාදාමයක් සිදුවිය. පසුගිය පාලන සමයේ මෙය දිගින් දිගටම සිදුවීම නොරහසකි. ඒ සම්බන්ධයෙන් බොහෝ දෙනෙකුට චෝදනා එල්ල වුවත් ඒ කිසිදු අයකුට මේ වනතෙක් දඬුවම් දීමක්නම් සිදුවී නොමැත.
මාතර වූකලී අලි සංස්කෘතිය සම්බන්ධව ඓතිහාසික උරුමක් සහිත නගරයකි. විශේෂයෙන්ම මාතර ඇතුන් වෙළඳාම හා ඇත් ගාල් රැසක් පැවැති බවට පුරා විද්‍යාත්මක සාධක රැසකි.
මාතර පුරවරයේ අලි ඉතිහාසය ගැන කීමට සිදුවූයේ පසුගිය සතියේ මාධ්‍ය ඔස්සේ වාර්තාවූ මාතරදෙවිනුවර ශ්‍රි උපුල්වන් දේවාලයේ කලණ අලියා පිළිබඳ තොරතුරු හෙළිවීමත් සමගය. කකුල බැඳ තිබූ දම්වැලට කකුල කැපී දම්වැල සමඟ හාවී මස් ලියලා වේදනාවෙන් කෑගසමින් සිටි මේ දැවැන්තයාට එතෙක් කිසිදු ආකාරයේ පිහිටක් ලැබී තිබුණේ නැත. මේ සම්බන්ධයෙන් මාධ්‍ය වාර්තා පළවීමෙන් පසු සමාජ අවධානය ඒ කෙරෙහි යොමුවිය. කලණ ගැන තොරතුරු වාර්තාවීමත් සමඟ ඉකුත් 24 වැනිදා පින්නවල අලි අනාථාගාරයේ පශු වෛද්‍ය කණ්ඩායමක් පැමිණ කලණ අලියාට ප්‍රතිකාර කළේය. මේවනවිට අලියාගේ ඉදිරි පස දකුණු පාදයේ පහළ දරුණු තුවාලයක් වෙයි.
දරුණු තුවාලයක් සහිතව වුවද මේ සතාට කිසිදු පහසුකමක් ලබාදී නොතිබූ අතර වෙනකක් තබා සෙවණැති ආරක්ෂක ආවරණයක් හෝ නොමැතිව අව්වට වේලෙමින් වැස්සට තෙමෙමින් සිට ඇත. වන්දනාවේ පැමිණෙන බැතිමත්තු කලණට නිතරම පලතුරුවලින් සංග්‍රහ කිරීමට පුරුදුව සිටියහ. 1989 වසරේදී රණසිංහ ප්‍රේමදාස ජනාධිපතිවරයා විසින් මේ අලියා දේවාලයට පරිත්‍යාග කරනු ලැබ තිබේ. කලණ ලංකාවේ පෙරහරවල කරඬුව ගෙන යන සද්දන්තයන් සතර දෙනා අතරින් එක් සත්වයෙකි.
කලණට කඩිනම් ප්‍රතිකාර
කලණ හස්තියාගේ දරුණු තුවාල පිළිබඳ සැලවී රජයේ විශේෂ අවධානය යොමුවීම නිසා කඩිනමින් ප්‍රතිකාර ආරම්භ විය. හස්තියාගේ පසුපස පාදවල තවත් තුවාල කිහිපයක් දැකගත හැකි වූ අතර ඒවාටද ප්‍රතිකාර කර තිබේ. අනතුරුව දෙහිවල සත්ව උද්‍යානයේ පශු වෛද්‍ය කණ්ඩායමක් පැමිණ කලණට ප්‍රතිකාර කිරීම ආරම්භ කර ඇති අතර භාරකාරත්වයද දෙහිවල සත්ව උද්‍යානය හෝ පින්නවල අලි අනාථාගාරය යටතට පත් කිරීමට සැලසුම් කර තිබිණ.
ආගමික ස්ථානවල රඳවා සිටින මෙවැනි අලින් සම්බන්ධයෙන් රාජ්‍ය මැදිහත්වීමක් ප්‍රමාණවත් පරිදි සිදු නොවීම හේතුවෙන් මේ ආකාරයෙන් අලින් වධහිංසනයට පත්වන බවට පරිසරවේදිහු චෝදනා කරති. රුහුණ විශ්ව විද්‍යාලයේ භුගෝල විද්‍යා අධ්‍යනාංශයේ කථිකාචාර්ය මංජුල කරුණාරත්න මහතා අලින් සම්බන්ධයෙන් වසර ගණනක සිට පර්යේෂණකරන්නෙකි.
“හීලෑ අලි වසර පුරාම පෙරහරවලට සහභාගී කරවනවා වගේම සංචාරක කටයුතු සඳහාත් වෙනත් මුදල් උපයා ගැනීමේ ව්‍යාපාරවලත් යොදවනවා. ඇතැම් අලි ඇතුන් දරුණු ලෙස හිංසාවට ලක් වෙනවා. අලින්ගේ ප්‍රජනන කාලය නොහොත් මද කිපෙන කාලයේදී විරුද්ධ ලිංගික සතුන් සමඟ එකතුවීමේ අවස්ථාව මේ හීලෑ අලින්ට අලි හිමියන් ලබා දෙන්නේ නැහැ. ඔවුන් ඒ කාලයේ කරන්නේ මෙම සතුන් බැඳ තැබීම පමණයි. මද කිපෙන කාලයේදී පිරිමි සතුන් ප්‍රචණ්ඩකාරී ලෙස හැසිරෙන එක සාමාන්‍ය දෙයක් විදිහටයි සැලකෙන්නේ. ගැහැනු සතුන්ගේ ගැබ් කාලය දිගුයි. මේ කාලයේදී ඇතින්නියන් ගෙන් වැඩ ගන්න බැහැ. මෙය ඉතා ආත්මාර්ථකාමී අශිෂ්ට සහ හිංසකාරී ක්‍රියාවලියක්.
ආගමානුකූලව සලකා බැලුවත් සදාචාරමය වශයෙන් බැලුවත් මෙය පිළිගන්න බැහැ.
රජයේ මැදිහත්වීමක් ඕනෑ
පෙරහරවලට අලින් අත්‍යවශ්‍ය නම් පින්නවලින් අලින් කණ්ඩායමක් පුහුණු කරලා ඒ සඳහා යොදා ගැනීමේ හැකියාව තිබෙනවා. නමුත් මේ හීලෑ අලි හිමියන් අලින් ඉල්ලා සිටින්නේ තමන් සන්තකයේම තබාගන්නයි. ඒ අන් කිසිවක් නිසා නෙවෙයි වසර පුරාම මේ අලින් ගෙන් වැඩ ගෙන මුදල් උපයා ගන්නයි. ඒ වගේම සමහරුන් පුහු මාන්නය රැක ගැනීමටත් අලි ඇතුන් තබා ගන්නවා. ඇයි ඔවුන්ට බැරි තමන්ගේ ගෘහ අලි පරම්පරාව අඛණ්ඩව පවත්වාගෙන යන්න? ඒ සඳහා අවශ්‍ය නම් රජයේ අනුග්‍රහය උපදෙස් ලබාගත් හැකියි. රජයෙන් ඒ සඳහා සම්පත් ඉල්ලා සිටිය හැකි යි. නමුත් ඔවුන් ඒ කිසිවක් නොකර වනාන්තරයෙන් අලි පැටවුන් අල්ලා ගන්න උත්සාහ කරනවා. අද දෙවුන්දර දේවාලයේ කලණ හස්තියාට මෙවැනි ඉරණමක් අත් වෙලා තිබෙන්නේත් මේනිසයි.
මෙම තත්ත්වය වහා වෙනස් කළ යුතුයි. සත්වෝද්‍යාන දෙපාර්තමේන්තුවට, වනජීවී සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුවට සහ සංස්කෘතික අමාත්‍යංශයට පවා හැකියාව තිබෙනවා මේ සඳහා මැදිහත් වෙලා කටයුතු කරන්න. ඒ වගේම වසර පුරාම මේ සතුන් පිළිබඳ අවධානයෙන් ඉන්න. මේ සතුන් යොදවන්නේ කුමන කාර්යයන් සඳහා ද කියන එක සොයා බලන්න. ඒ වගේම ඔවුන්ගේ සුබසාධනය ගැන අවධානය යොමු කරන්න. මේ කිසිවක් නොකෙරෙන තත්ත්වයකදී මෙවැනි සිද්ධීන් වාර්තා වීම වැළැක්විය නොහැකියි.” යනුවෙන් කරුණාරත්න මහතා පැවසීය.
“දෙවිනුවර දේවාලයේ සිටින්නේ අලින් දෙන්නයි. එක් කෙනෙක් කලණ. අනෙක් අලියා ළසඳා. සෑම වර්ෂයකම මේ සතාගේ මද කිපීම සිදු වෙනවා. මෙයා උස අලියෙක්. දකුණු පළාතේ පෙරහරවල කරඬුව වඩම්මන අලියෙක් ලෙස තමයි ප්‍රසිද්ධ වෙලා තියෙන්නේ. මීට මාසයකට පෙර කඹුරුපිටියේ සපුගොඩ පෙරහරේ කරඬුව වැඩැම්මුවෙත් කලණ අලියා. පස්සේ තමයි මඳ කිපීම සිදු වුණේ. ඊට පස්සේ මෙයා දේවාලය භුමියේ ගැට ගසා තැබුවා. මිනිසුන් දැක්කාම කලබල වෙන නිසා ගස් බැඳ තැබීම සිදු කරනවා. මාස තුනක් ගස් දාලා තියෙන්නේ. නැතිනම් මිනිසුන්ට කරදරයි. ඇත් ගොව්වා සියලු සාත්තු කරනවා. නහවා කෑම ආදිය ළඟට දෙනවා.” සිද්ධිය ගැන අදහස් පළ කරමින් දේවාලයේ නිලමේගේ ලේකම්වන එස්. කොළඹගේ මහතා කීය.
සේයාරූ - තිහගොඩ විශේෂ
