ශ්රීපාද ස්ථානය සමඟ බැඳෙන ප්රධානම පූජනීය ස්ථානය වන්නේ සපරගමු මහ සමන් දේවාලයයි. එක්දහස් අටසිය තිස්තුනේ සිට මුඛ පරම්පරාගතව ආ විහාර දේවාලගම් පනත එක්දහස් අටසියය හැත්තෑවේදී අංක 04 දරණ ගැසට් නිවේදනය යටතේ නීති ගත විය. මේ නිතිගත වීමෙන් සමන් දේවාලයට අයත්වූ ඉඩම් ප්රමාණය අක්කර දහස් ගණනක් විය. මේ ඉඩම් කුරුවිට හා හංගමුව වශයෙන් බෙත්ම දෙකක් යටතේ තිබිණි. මේ බෙත්ම දෙකේ දේවාල වැඩ කටයුතු කරවන විවිධ නිල මට්ටමේ නිලධාරීවරු 15 - 20 අතර ප්රමාණයක් සිටියහ. මේ පිරිස් සිංහල රජ සමයේ සිට නිල පරම්පරාවෙන් පැවත එන්නෝ ය.
දේවාලයට අයත් ඉඩම් වල විශේෂත්වය වන්නේ මේ ඉඩම් මැණික් සඳහා විශේෂ වීම ය. විටෙක රාජකාරී ඉඩම් හා නින්දගම් ඉඩම් වශයෙන් හැඳින්වෙන මේවායේ පතල් කර්මාන්තය සිදු කෙරිණි. දේවාලයේ ඉඩම් වල මැණික් කර්මාන්තය කෙරුණු විට එහි ආදායම බෙදී ගියේය. එය අතීතයේ සිට ම සිදු වන සම්ප්රදායකි. මේ ඉඩම්වල පතල් කිරීමෙන් ලැබෙන මැණික් විකිණීමෙන් ලද ආදායමෙන් සියයට විස්සෙන් හරි අඩක් සබරගමු මහ සමන් දේවාලයට ලැබිණි. අනෙක් අඩ ඉඩම බුක්ති විඳින්නාට ලැබීම සම්ප්රදාය විය.
සම්ප්රදායානුකූලව දේවාලයේ ඉඩම්වල මැණික් කර්මාන්තය කිරීමෙන් ලැබෙන ආදායමෙන් සමන් දේවාලයට ලැබෙන කොටස බෞද්ධ කටයුතු කොමසාරිස්වරයාගේ අධීක්ෂණය යටතේ දේවාලයේ ගිණුමට බැර වීම අනිවාර්ය විය. මේ ගිණුමට බැරවන මුදල් ප්රයෝජනයට ගනු ලබන්නේ දේවාලයේ නඩත්තු කටයුතු සඳහා ය. එමෙන්ම දේවාලයේ වාර්ෂික පෙරහර මංගල්ය සඳහාද, ගිණුමේ මුදල් ප්රෙයා්ජනයට ගනු ලැබිණි. මීට අමතරව දේවාලයේ පිං කැට මඟින් ලැබෙන පුණ්යාධාර හා බාරහාර ඔප්පු කිරිමේදි ලැබෙන රත්තරන් වලින් තුනෙන් පංගුවක් කපුමහත්වරුන්ට හිමි විය. ඉතිරි පංගු දෙක දේවාලයේ ගිණුමට බැර විය යුතුය. මේ ලැබෙන මුදල් සියල්ලේ පාලකයා වන්නේ ඡන්දයෙන් පත්වනු ලබන දියවඩන නිලමේය.
විහාර දේවාල ගම් පනතට අනුව බස්නායක නිලමේ තනතුර සඳහා පත්වීමට යම් අයකුට තිබිය යුතු සුදුසුකම් කිහිපයක්ම විය. එ් තැනැත්තා උපතින්ම බෞද්ධයකු විය යුතු වූයේය. එමෙන්ම ගෞරවනීය පුද්ගලයෙක් විය යුතු වූයේය. එහෙත් මේ කතාව ඇති වන්නේ එ් සංස්කෘතික සම්ප්රදාය අභියෝගයට ලක් කරමින් සමන් දේවාල පරිපාලනය අන්ත දූෂිත අඩියකට වැටෙමින් තිබුණ වටපිටාවක ය. මීට කලකට පෙර අන්ය ආගමිකයකු බස්නායක නිලමේ ධූරයට වූයේය. ඔහුගේ කාලයේ ද දේවාලයට සිදුවු අයහපත ගැන අදත් රත්නපුරේ මිනිස්සු කතා කරන්නේය. ඉන්පසුව පත් වූ බස්නායක නිලමෙලා දෙවියන්ගේ දේ කොල්ල කෑ ආකාරය සම්බන්ධව විටින් විට කතා ඇසුණේය. චෝදනා ලබන බස්නායක නිලමේවරයා සම්බන්ධව ගැටලුව මතුවන්නේ මේ අතරය.
චූදිත බස්නායක නිලමේ
චෝදනාවට ලක්වන බස්නායක නිලමේ වරයා එ් ධූරයට පත්වන්නේ 2012 වසරේදීය. දේවාලය පිළිබඳ තතු දන්නෝ පවසන්නේ හිත් කලකිරවන සුළු කතා ය.
“බුදු මැදුරේ ල දේවාලයේ වහල හොඳටම අබලන් වෙලා තිබුණේ. වහලේ ලැලී වැස්සට තෙමිලා ඒ තෙමුණු තැන් වල බිම්මල් හැදිලා තිබුණා. නමුත් වහල අලුත්වැඩියා කර තිබුණේ නැහැ. චම්පික රණවක ඇමතිතුමා බස්නාහිර සංවර්ධන අරමුදලෙන් ලබා දුන්න කෝටි ගණනක මුදලින් තමයි දැන් දේවාලයේ ප්රතිසංස්කරණ කටයුතු කරගෙන යන්නේ. ඒක ඒ විදිහට වුණේ නැත්නම් මේ වන විට දේවාලය කඩාගෙන වැටිලා. අපිට තියෙන ප්රශ්නය මේකයි. බිම් පංගුව හැටියට දේවාලයට ලැබුණ මුදල් වලට මොකද වුණේ කියන එකයි.
” වාර්තා වන ආකාරයට ඒ බිම් පංගුව සුළු පටු මුදලක් නොවේ. වාර්ෂිකව කෝටි පනහකට ආසන්නය.
ලක්ෂ අනූ නවයේ මුදල් වංචාව
බස්නායක නිලමේවරයා සම්බන්ධව මූලික ප්රශ්නය පැන නඟින්නේ දේවාලයට ලැබුණු මුදලක් සම්බන්ධ ව ය. මේ මුදල ලැබෙන්නේ මැණික් වෙන්දේසියකිනි. ඉන් දේවාලයේ කොටස ලෙස රුපියල් අනූ නව ලක්ෂ විසි දෙදහසක් (රු-992,200) ලැබී තිබිණි.
දෙදහස් දහ හතර වසරේදී මේ මැණික් ගල ලැබී තිබුණේ හුනුවල දේවාලගම් ඉඩමෙනි. ඒ මැණික ගලේ විකිණුම් මිල වූයේ රුපියල් එකොළොස් කෝටි අනූනව ලක්ෂ අසූ පන්දහස් තුන්සිය හැට දෙකකි. එයින් දේවාලයේ පංගුව ලෙස ලැබුණු කොටස වන අනූනව ලක්ෂ විසි දෙදහසක මුදල අදාළ බලපත්ර හිමි එච්. ඩී. නන්දකුමාර නැමැති අය විසින් දේවාලයට බාර දී තිබිණි. ඒ 2014 වර්ෂයේදී ය.
එහෙත් මුදල සඳහා රිසිට් පතක් නිකුත් කර තිබුණේ නැත. එමෙන්ම මේ අනූ නව ලක්ෂයක මුදල දේවාලයේ බැංකු ගිණුමට බැර වී තිබුණේත් නැත. ඒ සමඟ ම කියැවුණේ දේවාලයේ පංගුව ලෙස දේවාල ඉඩම්වල මැණික් මුදල් ගෙවන බොහෝ අයට කුවිතාන්සි නොලැබෙන බවය. දේවාලයට වාර්ෂිකව ලැබෙන මැණික් ආදායම රුපියල් කෝටි පනහකට ආසන්න බව ද කියැවිණි. එපමණක් නොවල දේවාලයේ රාජකාරි සම්ප්රදාය වියවුල් කරන බවට චෝදනා නැඟිණි. දේවාල රාජකාරි කරන පාරම්පරික නිලමක්කාරයන්ගේ පරවේණි ඉඩම්වල ස්වකීය හිතවතුන් ලවා බලහත්කාරයෙන් මැණික් ගරවන බවට චෝදනා බස්නායක නිලමේ වරයාට එල්ල විණි.
සබරගමුව මහ සමන් දේවාලයේ සිදු වෙමින් ඇති බව කියැවුණ මේ වංචා අතුරින් ප්රධානම වංචාව සේ සැලකුණ ලක්ෂ 99 22000 මුදල් ගනුදෙනුව සම්බන්ධව තොරතුරු දැන ගැනීම සඳහා 2016 අංක 12 දරණ තොරතුරු දැනගැනීමේ අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ පනතේ නියෝග ප්රකාරව බෞද්ධ කටයුතු දෙපාර්තමේන්තුවෙන් ඉල්ලීමක් කර තිබිණි. ඒ ඉල්ලීම කර තිබුණේ හංගමුව උඩහ වලව්ව ලිපිනයේ පදිංචි ජේ.එම්.බී. බණ්ඩාර ජයසුන්දර නැමැති අයෙක් විසිනි. ඒ ඉල්ලීම අනුව ඔහුට බෞද්ධ කටයුතු දෙපාර්තමේන්තුවේ තොරතුරු නිලධාරීවරයා විසින් ලබා දී තිබුණ තොරතුරු මවිතය දනවන සුළු විය.
බෞද්ධ කටයුතු දෙපාර්තමේන්තුවේ ප්රකාශය
බෞද්ධ කටයුතු දෙපාර්තමේන්තුවට ලද පැමිණිලි ප්රකාරව සපරගමු මහ සමන් දේවාලයේ සිදුවී ඇතැයි පැවසෙන විවිධ අක්රමිකතා සමබන්ධව එ් දෙපාර්තමේන්තුව විසින් ස්ථානීය පරීක්ෂණයක් කර තිබේ. එ් පරීක්ෂණය හෙළිදරව් කරන්නේ දේවාලයේ ආදායම් හා වියදම් තොරතුරු ලේඛණගත කිරීමේදී හා ආදායම් බැංකුගත කිරීමේදී සිදුවී ඇති අක්රමිකතා නිරීක්ෂණය වූ වග ය.ඒ අනුව ප්රධාන කාර්යාලයේ අභ්යන්තර විගණන අංශය මැදිහත් වීමෙන් විගණනයක් සිදු කර තිබේ. එ් විගණනයට අනුව වර්ෂ 2014. 01.12 දින දී සිදුවූ අනූනව ලක්ෂ විසි දෙදහසේ මැණික් ගනුදෙනුව සඳහා රිසිට්පත නිකුත් කර ඇත්තේ 2016.08.06 දා ය. රුපියල් රුපියල් අනූ දෙලක්ෂ විසි දෙදදහසක වටිනාකමක් සහිත කුවිතාන්සියක් මංජුල තුෂාර හා නන්ද කුමාර යන අයට නිකුත් වී තිබිණි. එහෙත් එ් මුදල් බැංකුගත වූ වගට තහවුරු වී නොතිබිණි.
බෞද්ධ කටයුතු කොමසාරිස් වරයාගේ අංක BRT/R/242 01/242 හා 2017/12/21 දින ලිපියෙන් බස්නායක නිලමේගෙන් මාසයක් ඇතුළත කරුණු ඉදිරිපත් කරන ලෙද දන්වා තිබිණි. එමෙන්ම අදාළ මුදල් බංකුගත කර වාර්තාවක් ඉදිරිපත් කරන ලෙස ද දන්වා තිබිණි. එමෙන්ම බෞද්ධ කටයුතු කොමසාරිස්වරයාට අනුව මහ සමන් දේවාලයට ලැබෙන මැණික් ආදායම නිවැරදිව බැංකුගත කර නැත. එ් මුදල් නිසි ආකාරයෙන් ලේඛන ගත කිරීමක් සිදුවී නැත. මේ සම්බන්ධව අංක BRT/R/242 01/242 හා 2017/12/21 ලිපියෙන් මාසයක් ඇතුළත කරුණු දන්වන ලෙස බෞද්ධ කටයුතු කොමසාරිස්වරයා බස්නායක නිලමේවරයාට දන්වා තිබේ.
මුදල්වල රිසිට් පත් ගැන විමසූ විට බස්නායක නිලමේ පවසා ඇත්තේ දෙදහස් දාහත වසරේ එ් මුදල පෙරහරට වියදම් කළ බව ය. පසුව ගංවතුරට හසු වීමෙන් මේ රිසිට් පත් ඇතුළත් ලිපි ගොනු විනාශ වූ බවය.
මේ චෝදනාවට ලක්වන්නේ සබරගමු මහ සමන් දේවාලයේ බස්නායක නිලමේ වරයා ලෙස කටයුතු කළ කමල් සේනක රත්වත්තේ ය. මේ පිළිබඳ ව බස්නායක නිලමේවරයා ලෙස ඔහු කටයුතු කළ ආකාරය ගැන සිළුමිණ කළ විමසීමකදී ඔහු පැවසුවේ දැනට පරීක්ෂණයක් කරගෙන යන බැවින් මේ සම්බන්ධව ප්රකාශයක් කළ නොහැකි බවය; පරීක්ෂණය නිමා වූ පසු මාධ්යයට අදහස් දක්වන බවය. සිද්ධිය සම්බන්ධව අපරාධ මූල්ය කොට්ඨාසය මගින් විශේෂ විමර්ශනයක් සිදු කරමින් තිබේ. සිදුවෙමින් ඇති පරීක්ෂණ සම්බන්ධව රට අවදියෙනි.
ඉසවි