අපේ රටේ සම්ප්‍රදායික මැණික් පතල් කර්මාන්තයේ ඉතිහාසය ඉපැරණි රජ දවස දක්වා දිවෙන්නකි. එමඟින් ශ්‍රී ලංකාවේ ජාතික ආර්ථිකයට ලැබී ඇති දායකත්වය අති විශාලය. අනතුරු අවම, මැණික් කැණීමේ සම්ප්‍රදායික ක්‍රමවේදයන් පිළිබඳව ලෝකයේ මැණික් කර්මාන්තය කෙරෙහි අවදානයෙන් පසුවෙන පර්යේෂකයන් හා විශ්ලේෂකයන්ගේ විශේෂ අවධානය යොමු වී ඇත්තේ ද ශ්‍රී ලංකාවටයි.
තට්ටු පතල් සහ දෝනා පතල් ක්‍රම පුළුල් වශයෙන් ක්‍රියාත්මක වන අතර පතස් කැපීම හා ගංගාවල ඇදුම් පතල් ජපන් ගැසීම ආදී ක්‍රමයන් ද මැණික් කැණීම සඳහා යොදාගත් ක්‍රම වේ. පසුකාලීනව මැණික් කර්මාන්තයට විවිධ තාක්ෂණික ක්‍රමවේද එක් වූයේය. මිනිස් ශ්‍රමයෙන් කැණීම් කළ නොහැකි ස්ථානවල යන්ත්‍ර සූත්‍ර යොදාගෙන පතල් කැපීම ආරම්භ වන්නේ ඒ අනුවය. නමුත් එමඟින් බලවත් පාරිසරික විනාශයක් සිදුවන ආකාරය පසුගිය කාලවකවානුව තුළ කතාබහට ලක් විය. එය සම්ප්‍රදායික පතල් කර්මාන්තය ද බරපතළ ව්‍යසනයකට ලක් කළේය. පතල් ක්ෂේත්‍රයේ යෙදී සිටින විශාල කම්කරුවන් ප්‍රමාණයකගේ ද ජීවිකාවට පහරක් වැදුනි. මිනිසුන්ගේ ශ්‍රමය උපයෝගී කරගෙන පතල් කැණීම් කළ හැකි ස්ථාන වලද මහා පරිමාණයෙන් යන්ත්‍ර සූත්‍ර යොදා ගනිමින් පතල් කැපීමට ව්‍යාපාරිකයෝ හුරු වූහ.
කම්කරුවන් කිහිපදෙනෙකු පමණක් යොදා ගෙන පස් කැපීම, ඉල්ලම් ගැනීම සහ ඉල්ලම් සේදීම යන සියලු කාර්යයන් සිදු විය. සියලු ම මැණික් අදාළ පතල හිමිකරුවාට ලැබිණි. ඊට යොදාගත් කම්කරුවා දෛනික කුලිය මත යොදා ගැනීම නිසා සුළු මැණික් ව්‍යාපාරිකයන්ට ද කුඩා ප්‍රමාණයේ මැණික් ගල් ලැබීමේ මාවත අවහිර විය.
මේ ක්‍රියාවලිය තුළ මැණික් ක්ෂේත්‍රය පිළිබඳ සුබවාදී නොවන පුවත් රැසක් ගලා එන්නට විය. පරිසරය විනාශ කරන පතල් කර්මාන්තයට නව නීති පැනවිය යුතු බවට වූ සංවාදයක් ඇතිවිණි. එමඟින් වූ බලපෑමට පරිසරයෙන් පිළිතුරු ලද අයුරු සමහර ස්වභාවික විපත් අවස්ථාවලදී ප්‍රකට විය. මහා වැව් මෙන් ඈතට දිස්වුණු නොවැසූ පතල් වළවල් මැණික් ලැබෙන ප්‍රදේශවල සුලබව දක්නට ලැබිණි. ගං ඉවුරු බිඳ දැමිණි. ගං පතුල හැරීම් සිදු විණි. පතල්කරුවෝ මරණය රැගෙනවිත් තිබුණේ තාරාවිගේ බඩේ බිජු ගන්නට උගේ බඩ පළා මරා දැමුවා සේය.
මොන ගැටලු මතු වුවත් ජාතික ආර්ථිකය ශක්තිමත් කරන මැණික් ව්‍යාපාරය තුළ නොවිසැඳුණු ගැටලු තවමත් ඉතිරි වී තිබේ. මේ සම්බන්ධව මුලින් ම අප හා කතා කරන්නේ ලංකා මැණික් ව්‍යාපාරිකයන්ගේ හා පතල්කරුවන්ගේ මහා සංගමයේ සභාපති පුන්සිරි තෙන්න‍කෝන් ය.
“අපේ රටේ සාම්ප්‍රදායික මැණික් කර්මාන්තය ජාතික ආර්ථිකයට ලබා දෙන්නේ විශාල පිටුබලයක්. නමුත් සාමාන්‍ය කුඩා ප්‍රමාණයේ මැණික් ව්‍යාපාරිකයාගේ සිට ජාත්‍යන්තර වෙ‍ළෙඳාමේ යෙදී සිටින මැණික් ව්‍යාපාරිකයා දක්වා ම පසුගිය වසර කීපයක් තිස්සේ විශාල ගැටලුවලට මුහුණ දුන්නා. ජාතික මැණික් හා ස්වර්ණාභරණ අධිකාරිය මඟින් එළඹුණු සමහර තීන්දු හා තීරණ ඍජුවම මීට බලපෑවා. පත්වුණු සමහර සභාපතිවරුන් මැණික් ව්‍යාපාරය හා පතල් කර්මාන්තය පිළිබඳ නිසි අවබෝධයක් නොමැති කමින් කටයුතු කිරීමට පෙලඹීම මේ සියලු අවුල් වියවුල් බවට පත්වුණා. සමහර මැණික් ව්‍යාපාරිකයන්ගේ වැරදි ක්‍රියා පිළිවෙත් ද මීට බලපෑවා. නමුත් සුළු පිරිසක් සිදු කරන වරදක් හේතුවෙන් ශ්‍රී ලංකාවේ ම මැණික් ක්ෂේත්‍රයට දඬුවම් කිරීමක් සිදු වුණා කියලයි අපට දැනුණේ. මේ සියලු හේතු මත 2014 වසරේ සිට මැණික් පතල් රැකියාවෙන් සියයට හැත්තෑවක් ම ඉවත් වුණා. විදේශ ව්‍යාපාරිකයන් මැණික් ගැනීමට පැමිණීම ශීඝ්‍ර ලෙස අඩු වුණා. මේ වන විටත් මැණික් පතල් කම්කරුවන් වෙනත් කුලී වැඩට යනවා. හුඟ දෙනෙක් කොළඹ පැත්තට ගිහින්. මේ නිසා නැවත පතල් පටන් ගැනීමත් ගැටලුවක්. ඒ වගේ ම ශ්‍රී ලංකාවේ මැණික් අපනයනය කරන අවස්ථාවේදී සමාගමක් වශයෙන් නම් සියයට දා හතරක (14%) බද්දක් පනවලා. වෙළෙන්දෙකු පෞද්ගලිකව කරන අවස්ථාවක එය සියයට විසි අටක් (28%) දක්වා වැඩි කරලා. මේ නිසා බරපතළ අසීරුතාවකට මැණික් ව්‍යාපාරිකයා පත්ව සිටිනවා. රටේ මැණික් කැණීමේ ප්‍රශ්න නිසාම මේ වන විට අපේ ව්‍යාපාරිකයන් මැඩගස්කර් වැනි රටවලට ගොස් මිලදී ගන්නා මැණික් 
ලංකාවට ගෙනැවිත් ප්‍රතිඅපනයනය කරන විට විශාල බද්දක් පැනවෙනවා. නමුත් තායිලන්තය හා හොංකොං වැනි රටවලට මැණික් ගෙනයෑමේදී බද්දෙන් නිදහස්. මේ හේතුව මත ලංකාවට එම මැණික් රැගෙන එන්නෙ නැහැ.
රළු ගල් පිළිබඳව පවතින ප්‍රබලම තාක්ෂණය තිබෙන්නේ ලංකාවේ මැණික් ගැනුම්කරුවන්ටයි. මැඩගස්කර්වල ලංකාවේ ව්‍යාපාරිකයන් දෙදහසකට අධික ප්‍රමාණයක් සිටිනවා. නමුත් ඒ අ‍යගෙන් මැණික් ලංකාවට නොලැබීම හේතුවෙන් රටට ලැබිය හැකි විශාල මුදලක් අහිමි වෙනවා.”
පසුගිය කාල සීමාවේ පතල් වලට බැසීමට නොව කූඩයක් වට්ටියක් හෝ රැගෙන ඇළක් දොළක් අසලින් ගමන් කිරීමට ද ඉඩක් නොලැබුණි. පොලීසිය, මැණික් සංස්ථාව හා පොලිස් විශේෂ කාර්ය බළකාය මඟින් අත්අඩංගුවට ගෙන අධිකරණයට පමුණුවා දැරිය නොහැකි දඩ නියම කිරීම සිදුවිය. මේ තත්වය සමහරු හැඳින්වූයේ මිනීමරුවන් මංකොල්ලකරුවන් පසුපස හඹා යන අයුරින් ඔවුන් ක්‍රියාත්මක වූ බවය. වර්තමානය වන විට උක්ත තත්ත්වය පහව ගොස් ඇති බව මැණික් සංගමයේ සභාපති පුන්සිරි තෙන්න‍කෝන් මහතාගේ අදහසයි.
ඔහු ඒ සම්බන්ධයෙන් පළ කළේ මෙවැනි අදහසක්. “වර්තමානයේ මැණික් සංස්ථාවේ සභාපති ලෙස පත්ව සිටින පේෂල ජයරත්න මහත්මයා මැණික් ව්‍යාපාරයේ සහ මැණික් කර්මාන්තය පිළිබඳව අවබෝධයෙන් කටයුතු කිරීම සතුටට කරුණකි. පරිසරය විනාශ කර මැණික් සම්පත නෙළා ගැනීමට අපි විරුද්ධයි. නමුත් තමුන්ගේ ඉඩමක පරිසරය නොනසා දලං කෑල්ලක් සොයා ගැනීමට අවස්ථාව දීම වරදක් ලෙස දකින්නෙ නැහැ.
යන්ත්‍ර සූත්‍ර යොදා ගනිමින් කරන මැණික් කැණීම් වලට පනවන තැන්පත් මුදලත් රුපියල් ලක්ෂ විස්සේ සිට ලක්ෂ දහය දක්වා අඩු කර තිබෙනවා. පොලිස් විශේෂ කාර්ය බළකාය මඟින් ප්‍රමාණය ඉක්මවා කරන වැටලීම් සීමා කර තිබෙනවා. මැණික් කැණීම් කළ වළවල් වැසීම් අප සිදු කළ යුතුයි. අවබෝධයෙන් හා වගකීමෙන් යුතුව වැඩ කරනවා නම් එය රටටත්, සමාජයටත් වටිනාකමක් එකතුවන දෙයක්. ලංකාව සතු සුවිශේෂ මැණික් පිළිබඳ දැනුම ලෝකයේ ම තවත් ඉහළ නැංවීම සඳහා අප ක්‍රියා කළ යුතුයි. මැණික් ව්‍යාපාරය හා සම්බන්ධ ප්‍රධාන පළාත සබරගමුවයි. එයින් ද රත්නපුරයට හිමි වන්නේ ප්‍රමුඛ ස්ථානයක්.
විදේශිකයින් හට මැණික් පිළිබඳ දැනුම ලබා දීමත් ඒ පිළිබද රුචිකත්වයක් ඇතිවන අයුරින් මිණිපුර ආශ්‍රිතව පහසුකම් තවත් වැඩි දියුණු විය යුතුයි. ජාත්‍යන්තරයට මැණික් සම්පත පිළිබඳව හැදෑරීමට හා නැරඹීමට මැණික් කෞතුකාගාරයක් ඉදිකිරීම, පර්යේෂණ කටයුතු සඳහා පහසුකම් සැලසිය යුතුයි. රත්නපුරේ සංචාරක මධ්‍යස්ථාන බිහිවිය යුතුයි. ඒ වගේ ම මැණික් ක්ෂේත්‍රයේ නියැළුණු පිරිස් සතු දැනුම නව පරපුරට ලබා දීමද කළ යුතු කරුණක්. ලංකා මැණික් ව්‍යාපාරිකයන්ගේ හා පතල්කරුවන්ගේ මහා සංගමයේ හිටපු සභාපති සරත් ආනන්ද මහතා අපට කියන කතාව මෙසේ ය.
“ඇත්ත වශයෙන් ම මැණික් කර්මාන්තය පිළිබඳව ඉතා කනගාටුදායක තත්වයක් තමා උද්ගතව තිබුණෙ. කැණීමේ බලපත්‍ර ලබා ගැනීම මේ වන විට 50% කින් අඩු වෙලා. ලොකු නෛතික රාමු අතරෙ මේ ව්‍යාපාරය කොටු කරලා තියෙනවා. ජනාධිපතිතුමා මේ සම්බන්ධව අනුගමනය කරන නම්‍යශීලී ප්‍රතිපත්තිය ගැන අපි බලාපොරොත්තු සහිතව ඉන්නවා. ලෝක වෙළෙඳ පොළේ අප රටේ මැණික්වලට විශාල ඉල්ලුමක් තියෙනවා. ඒත් ඒ ඉල්ලුම සම්පූර්ණ කරගන්න මැණික් වෙළෙඳ පොළට එන්නෙ නැහැ.
ඒ වගේ ම මැණික් පතල් කළ සේවක පිරිස අද කොළඹ ගොඩනැගිලි ඉදිකිරීම්වලට ගිහින්. ඒ අයගේ මැණික් පතල් පිළිබඳ ඇති දැනුම මේ ක්ෂේත්‍රයට අහිමි වෙලා. අඩු තරමේ පතලයකට දොළොස් දෙනෙක් සොයා ගන්න එක අභියෝගයක්. මේ නිසා ම බැකෝ යන්ත්‍ර යොදාගෙන පතල් කැණීමට අවසර දීම පිළිබඳව අපි සතුටු වෙනවා. රුපියල් ලක්ෂ දහයක තැන්පත් මුදලක් ඇපයට තබා ගන්න නිසා පරිසර හානියක් වෙන්න ඇති ඉඩ අඩුයි.
ගොවිජන සංවර්ධන දෙපාර්තමේන්තුව බැකෝ පතල් සඳහා ඉඩ දෙන්නේ පර්චස් විස්සකට පමණයි. එයත් වෙනස් විය යුතුව තිබෙනවා. මොකද බැකෝ යන්ත්‍රයට ම එවැනි ඉඩක් අවශ්‍යයි. ගොඩදමන පස් දැමීමට, කම්කරුවන්ට වාඩියක් සාදා ගැනීම වැනි දේත් මීට අයත් දේවල්. ඉදිරි කාලයේදී මෙවැනි රෙගුලාසි වෙනස් කර දෙනවා නම් මැණික් ක්ෂේත්‍රයේ උන්නතියට හේතු වෙයි.
දැනට අපේ මැණික් කර්මාන්තය හරහා සොයා යන්නේ නොගැඹුරු පොළොවේ ඇති මැණික් පමණි. ගැඹුරෙහි පිහිටි මැණික් සම්පත නෙළා ගැනීමට ක්‍රමෝපායයන් සොයා බැලිය යුතුය. ප්‍රධාන වශයෙන් ම මැණික් අපනයන කටයුතුවලදී පනවන බදු සීමා අවම කිරීම කෙරෙහි රජයේ අවධානය කඩිනමින් යොමුවිය යුතුය.
රත්නපුර, නිවිතිගල, ඇහැලියගොඩ, පැල්මඩුල්ල, කිරිඇල්ල වැනි නගරවල කිසිදු ඇපයක් හෝ බැඳුම්කරයක් රහිතව රුපියල් කෝටි ගණනක මුදල් මත මැණික් වෙළඳාම් සිදුවන්නේ විශ්වාසය පදනම් කරගෙනය. ලෝකයේ විශ්වාසය මත මුදල් ගනුදෙනු වන රටක් වශයෙන් ශ්‍රී ලංකාවට ඇත්තේ ඉමහත් ගෞරවයකි. රටට මහත් කීර්තියක් ගෙන දෙන මැණික් කර්මාන්තයට සුරක්ෂිත හෙට දිනක් උදා කිරීම වගකිව යුත්තන්ගේ වත්මන් කාර්යය භාරය නොවන්නේ ද?
