මේ සංසාර ගමනේ අනන්ත වූ දීර්ඝ වූ කාලයක් එක් එක් ජාතිවල ඉපදුණු සත්ත්වයෝ ඒ ඒ මවුපියන්ගෙන් යැපෙන බැවින් ඔවුන්ට ණය වෙති. වැඩිහිටියන්ට ගුරුවරුන්ට ණය වෙති. එපමණක් නොව සියුම්ව කල්පනා කර බැලුවොත් ගහ කොළට සතා සීපාවාට පිරිසුදු ජලයට වාතයට පවා ණය වෙති. ඒ ඒ අයට ප්‍රති උපකාර කිරීමෙන් ඒ ණය ගෙවිය හැකිය. පරිසරය දූෂණය නොකිරීමෙන් සොබා දහමේ ණය ගෙවිය හැකිය.
මවුපියන්ට ණය වෙන දරුවෝ ඔවුන් වියපත් වූ විට සාත්තු සප්පායම් කොට පෝෂණය කරමින් ණය ගෙවති. මරණයෙන් මතු ද පින් පෙත් දී ණය ගෙවති. එසේ නොකරන අය බල්ලන් වී ගෙවල් මුර කරමින් ණය ගෙවති. ගවයන් වී කුඹුරු හාමින්, කිරි සපයමින් ණය ගෙවති. කෙසේ නමුත් කාගෙන් හෝ උදව්වක් උපකාරයක් ගත්තොත් ඒ ණය ගෙවන තුරු, ගෙවා අවසන් වන තුරු සසර ගමන දික් වේ, නිවනක් නම් නැත.
කෙනෙකුගෙන් මඟ තොටක් පාරක් ඇසූ විට “ඔහොම ගිහින් අන්න අතනින් දකුණට හැරී යන්න” යැයි අත දිගු කර පෙන්වයි. ඔහුට “පින් සිදුවේවා” කිය යුතුය. බොහොම ස්තුතියි කීවාට හිත යටින් හෝ පින් සිදු වේවා යි කිය යුතුය. පින් සිදු වේවා යි වචනයෙන් කීවාට පින් ලැබෙයි ද? පින යනු තමන්ට හෝ අනුන්ට හෝ අයහපතක් නොවන යහපතක් ම සිදු වන, ලෝභයෙන් ද්වේෂයෙන් තොරව කරන ලද සද්ක්‍රියාවක දී ඇති වන සි‍තේ “පිනා” යෑම, නිරාමිස සතුට නිසා ඇතිවන “ශක්ති” විශේෂයකි. මේ සසර ගමනේදී තම තමන් රැස් කැර ගත් පින් කන්දක් ඇත. සමනොළ කන්ද තරම් උස පින් කන්දක් ඇත. ඒ පින් සියලු ලෝක සියලු සත්ත්වන්ට අනුමෝදන් කළ යුතුය.
ඒ කෙසේ ද? කුමකට ද? සියලු ලෝක සියලු සත්ත්වයෝ ම මේ දීර්ඝ සංසාර ගමනේ දී අපේ මවු පිය ඥාති මිත්‍රාදීන් වන්නට ඇත. ඔවුන් අපට උදව් උපකාර ආධාර විවිධ ආකාරයෙන් සිදු කරන්නට ඇත. ඒ නිසා අප ද ඔවුන් ඔවුන්ගේ යහපත සඳහා පින් දිය යුතු ය. ඔවුන් දුකෙන් මිදවීම, සුවපත් කිරීම අපේ වගකීමකි. ඔවුන් අපේ වැඩීමට දියුණුවට උදව් කැර ඇති නිසා අප දෙන පින් ඔවුන්ට උරුමය. කැපය. ඒ මෛත්‍රී (මිතුරු) කරුණැ හැඟීමෙන්ම ඔවුන්ගේ යහපත සඳහා පමණක් ම පින් පැවරිය යුතුය. එයින් ණයෙන් නිදහස් වීමක් ද සිදුවෙයි. එයින් යම් කෙනෙකුට, දුන් පින් අනුමෝදන් විය නොහැකි නම් ලෝක ධර්මතාවය අනුව ඒ පින් දෙගුණ තෙගුණ වී දහස් ගුණාකාරයෙන් පින් අනුමෝදන් කළ තැනැත්තාට ම ආපසු ලැබෙයි.
මේ ශරීරය නිර්මාණය වී ඇත්තේ ඉතා සියුම් වූ රූප කොටස් විසි අටකිනි. වචී විඤ්ඤත්ති රූප හා කාය විඤ්ඤත්ති රූප එයින් දෙකකි. වචනයෙන් පාරක් තොටක් පෙන්නුවත්, අවවාදයක්, පාඩමක් කියා දුන්නත් ඒ සඳහා උගුර, තොල්, දිව මෙහෙයවා වචී විඤ්ඤත්ති රූප වෑය වෙයි. අත පය ශරීරය මෙහෙයවා උදව්වක් කළොත් කාය විඤ්ඤත්ති රූප වැය වෙයි. ඒ සමඟ මෛත්‍රී කරුණා චෛතසික පරිත්‍යාග කරයි. මේවාට ණය ගෙවිය යුතුමය. එසේ නම් ගෙයක් දොරක් ඉඩමක් මුදලක් වැනි භෞතික සම්පතක් ලබා ගෙන ඊට කළගුණ නොසැලකුවොත්? දඬුවම විශ්වය විසින් ලබා දෙනු නියත ය. ඒ ලෝක ධර්මතාවයි.
අත්තනගල්ලේ ජයන්ති පනස් හැවිරිදි ය. හිටි හැටියේ ඇයට කතා කරන්නට නොහැකි විය. ඇවිදගන්නට නොහැකි විය. ශරීරය කෙට්ටු වී වේදනා දෙන්නට විය. ආහාරවල වැලි මිශ්‍ර විය. ඇගේ ස්වාමි පුරුෂයා සහ දරු දෙදෙනා ද අසාමාන්‍ය ලෙස කෙට්ටු විය. පියවි ඇසට නොපෙනෙන කෙනෙක් නිවෙස ඇතුළේ සැරිසරන බව දැනෙන්නට විය. රාත්‍රියට ඡායාවක් ගමන් කරනු පෙනෙන්නට විය. මේ අපල උපද්‍රව ඇති වූයේ ඔවුන් සමඟ මේ නිවසේ ජීවත් වූ ජයන්ති ගේ නැන්දා ගේ මරණයෙන් පසුවය. මේ වන විට තොවිල් අටක් කළත් කිසිදු සහනයක් නොවීය.
අවසානයේ ජයන්තිගේ සැමියා ඇතුල්කෝට්ටේ ගුප්ත ගවේෂණ මධ්‍යස්ථාන කරා ඇය කැඳවාගෙන ආවේය. ආධ්‍යාත්මීය උපදේශක කසුන් නාගොඩවිතාන මහතා මුණගැසී ප්‍රතිකාර පැතූහ.
පළමු රෝග පරීක්ෂාවේ දී ජයන්තිට භූතාත්මයක් ආවිෂ්ට වී රෞද්‍ර ලෙස ගොරවන්නට විය. එහෙත් කතා කළේ නැත. ගවේෂකවරයා ඔවුන්ට දින විසි එකක් ගමේ පන්සලේ දී බෝධි පූජා පවත්වා නැවත එන්නැයි උපදෙස් දුන්නේ ය.
බෝධි පූජා අවසන් කොට නැවත පැමිණි දිනයේ ද ඇයට භූතාත්මයක් දිෂ්ටි ගැන්විණි. ගවේෂකවරයා ප්‍රශ්න කිරීම් ආරම්භ කළේය.
“කවුද මේ ශරීරයට ඇතුල්වෙලා ඉන්නේ?”
“මම දයාවතී” යි භූතාත්මය උත්තර දුන්නාය.
“කවුද දයාවතී ය කියන්නේ?”
“මේ කෙල්ලගේ නැන්දා. තාත්තගෙ නංගී.”
“ඇයි මෙයාට කරදර කරන්නේ?”
“කරදර නෙමෙයි මේකිව මරන්න ඕනෑ.”
“මොකක්ද මෙයා ඔබට කළ වැරැද්ද?”
“මහත්මයා. මම අවිවාහකයි. මගේ ඉඩම අක්කර හතරක්. ඒ ඉඩමේ එළවළු වගා කරවලා හොඳ ආදායමක් අර ගත්තා. මම තනියම ඉන්න නිසා මගේ අයියගෙ දුවව මිහින්තලේ ඉඳල මෙහෙට ගෙන්නා ගත්තා. මේ ජයන්තියි මේ සුමනදාසයි දරුවො හතර දෙනයි ඇවිත් මගේ ගෙදර පදිංචි වුණා. වගා කටයුතුත් කර ගෙන හිටියා. ඔහොම ඉන්න කොට මම අසනීප වෙලා එක් තැන් වුණා. මේකි මට සැලකුවේ නෑ. මට වෙලාවට, බඩගිනි වෙන කොට කෑම බීම ටික දුන්නේ නෑ. සමහරදාට තුන් වේල ලැබුණෙත් නෑ. මාව නෑව්වේ පිරිසුදු කළේ නෑ. පිපාසෙට වතුර ඉල්ලලා කෑ ගහන කොට වතුර ටික දුන්නේ නෑ. දවසක් නොතාරිස් කෙනෙක් ගෙදරට ගෙන්නලා මගේ ගෙයයි ඉඩමයි ලියා ගත්තා. ඇ‍ඳේ ඉඳගෙනම මගේ අත්සන ගත්තා. මැරෙන වෙලාවෙත් මම කෑ ගහලා වතුර උගුරක් ඉල්ලුවා. මේකි නෑහුණ වගේ හිටියා. පිපාසෙට මගේ දිව ගිලුණා. කතා කරගන්න බැරුව මහා වේදනාවකින් මම මැරුණේ. මගේ දේපළත් අයිති කරගෙන මට පිපාසෙට උගුර තෙමා ගන්න වතුර උගුරක් දුන්නෙ නැතුවට තරහෙන් මම මළේ. මම දැන් මුන්ගෙන් පළිගන්නවා” යි භූතාත්මය කීවාය.
ජයන්ති පියවි සිහියට පත් කොට මේ භූතාත්මය කියන කතාව ඇත්තදැයි ගවේෂකවරයා ඇගෙන් ඇසීය.
“නැහැ මහත්මයා මම හොඳට සැලකුවා” යි ජයන්ති කීවාය. සුමනදාස බිම බලාගෙන සිටියේය.
“හොඳයි ගමේ පන්සලට හීලට දන් අඩුක්කුවක් පූජා කර සතියක් බෝධි පූජා පවත්වා නැන්දාට පින් අනුමෝදන් කොට නැවත එන්නැ”යි නියම කැරිණි. යළිත් පැමිණෙන විට දරුවන් හතර දෙනා ද කැඳවාගෙන එන ලෙස ද කීවේය.
“පුතාල රස්සාවලට යනවා. ඒ ගොල්ලන්ට එන්න විදිහක් නෑ” යි ජයන්ති කීවාය.
“මළගිය අය බොරු කියන්නේ නෑ. නැන්දගෙ දේපළත් ලියවාගෙන අවසාන මොහොතෙ වතුර උගුරක් නොදුන්න තමුසෙලා වගේ පව්කාර මිනිස්සු මැරෙන්නමයි අරින්න ඕනෑ. ඒ නැන්දගෙ ණය ගෙවන්න ම ඕනෑ. පුතාලටත් එන්න බැරි නම් මීට පස්සෙ ප්‍රතිකාර ගන්න මෙහාට එන්න එපා” යි ගවේෂකවරයා තදින් කීවේය.
ඊළඟ දිනයේ පුත්තු හතර දෙනා ද ඔවුන් සමඟ පැමිණියහ. ගවේෂකවරයා ඔවුන් ද දැනුවත් කළේය.
“මේ දයාවතී තමන්ගේ ගේ දොර ඉඩකඩම් සියල්ලක් ම දීලත් එයා මැරෙන මොහොතෙ පිපාසෙට වතුර උගුරක් දෙන්න තරම් අකෘතඥ වුණ ජයන්ති වගේ දුෂ්ට කාන්තාවක් නිසා ඇය වෛරයෙන් මැරී ප්‍රේතියක් වෙලා. දේපළ ලියවා ගෙන නැන්දාට නොසැලකූ නිසා ප්‍රේතිය බිලි ගන්නයි හදන්නේ.” යි කියන විට සියලු දෙනා ම අඬන්නට වූහ. අනේ අපේ අම්මා බේරා දෙන්නැ” යි ඇවටිලි කළහ.
“එහෙම නම් නැන්දාගේ ණය ගෙවෙන්න ගෙදර සාංඝික දානයක් දී ඇයට පින් අනුමෝදන් කරන්න ඕනෑ. ඊළඟට පවුලේ හය දෙනා ම වැඩිහිටි නිවාසයක් ශුද්ධ පවිත්‍ර කර වැඩිහිටියන් නාවා පිරිසුදු කර කවා පොවා සතියක් සාත්තු සප්පායම් කර ප්‍රේතියට පින් දී නැවත එන්න. මේ ටික අවංකවම නොකළොත් ප්‍රේතියට මරාගෙන අරගෙන යන්න දෙනවා. ගෙයක් සහ අක්කර හතරක ඉඩමක් කියන්නේ වටිනා දේපළක්. ඒ වගේ දේපළක් ලබා දුන්න නැන්දාට සලකපු හැටි බොහොම වැරදියි.” ගවේෂකවරයා තදින් ම කීවේය.
මරණයට ඇති අකැමැත්ත හා භය නිසා ම ඔවුහු ඒ නියමයන් අකුරට ම සිදු කොට නැවත පැමිණියහ. එදින ගවේෂකවරයා ජයන්තිට ප්‍රේතිය දිෂ්ටි ගන්වා කතා කළේය.
“කොහොමද පින් අනුමෝදන් වුණාද?” යි ඇසීය.
“ඔව් මහත්මයා. නියම කළ වැඩ ටික මේ අය හොඳට සිද්ධ කළා. මේකිට මගේ දේපළ අයිති වුණාට දැන් මගේ තරහක් නෑ, මමත් සංසාරේ මුන්ගෙන් ගත්ත ණයක් ගෙව්වා කියලා දැන් මට හිතෙනවා.”
“ඔබට තවත් මොනවාද කෙරෙන්න ඕනෑ?”
“මේකි මගේ රත්තරන් බඩු ටිකත් අර ගත්තා. ඒවායෙන් පොඩි කරඬුවක් හදලා පූජා කරන්න කියන්නැ”යි ප්‍රේතිය කීවාය.
කරඬුව පූජා කොට නැවත පැමිණි දිනයේ ද ප්‍රේතිය ජයන්තිට ආවිෂ්ට වී කතා කළාය.
“මහත්මයා මම දැන් මගේ ගෙදරින් යන්න කැමතියි. මේ වගේ එවුන් ළඟ ඉන්නවත් මම කැමති නැහැ. මාව හොඳ තැනකට යවන්නැ” ප්‍රේතිය ඉල්ලුවාය.
පලතුරු වට්ටියක් ගෙන්වා ප්‍රේතිය ඊට සම්බන්ධ කොට ඔවුන් අතම කැලණියට යැවීය.
ණය ගෙවා අවසන් කරන තුරු සසර දුකෙන් මිදීමට නොහැක්කේය.
