සාම්ප්‍රදායික දුම්බර රටායැයි කිවූ සැණින් අපේ මතකයට එන්නේ උඩදුම්බර තලගුනේ ගම්මානයයි. අපට ආවේණික වූ අපේම නිර්මාණ ශිල්පීන් සොයා පසුගිය දිනක අපි තලගුෙන් ගම්මානයට ගියෙමු.
මහනුවර -මහියංගණ ප්‍රධාන මාර්ගයේ උඩදුම්බර නගරයට පැමිණ ඔරලෝසු කනුව ළඟින් ඇති මාර්ගයේ කිලෝමිටර් හතරක් ගිය පසු තලගුෙන් ගම්මානය හමු වෙයි. ස්වභාවික වනන්තරය දිය කදුරු මෙන්ම හෙල්මළු කෙත්වතු මැදින් තලගුනේට එන මාර්ගයත් දුම්බර රටාවක් තරමටම දැකුම්කලුය. එහි සොබා සුන්දරත්වය ගත සිත නිවී සනසවයි.
තලගුනේ ගම්මානයේ වෙසෙන චන්දන යාපාගේ මහතා පනස් හැවිරිදිය. දෙමවුපියන් සමඟ රෙදි විවීමට එක් වූයේ වයස අවුරුදු 15 දීය. ඔහුගේ පියාද දක්ෂ ශිල්පියෙකි. පසුව ඉන්දියාවට ගොස් විවීම පුහුණු වූයේය. තම ගමට පමණක් සීමාවූ දුම්බර රටා ගැන ඔහු සිතේ ඇත්තේ ආඩම්බරයකි. හැඩ වැඩ දමමින් රටා මවන යාපාගේ මහතා මෙම කර්මාන්තයේ ඉතිහාසය මෙන්ම වර්තමානය අපූරුවට විස්තර කරන්නේය.
“බෝපත්, තනිපටලණුව, දෙපටලණුව, හංසපූට්ටුව,
නෙළුම්මල් වගේ සම්ප්‍රදායික මෝස්තර සහ නවීන හැඩතල ආශ්‍රිතව අපි නිර්මාණ කරනවා. කළාල, සාරි වගේම ගෘහ අලංකරණයට අවශ්‍ය ඕනෑම දෙයක් ඉල්ලුමේ හැටියට අපි නිර්මාණය කරනවා. මේ කර්මාන්තය රැකගන්න මීට පෙර රජයෙන් උදව් උපකාර ලැබුණා. මෙමගින් රටට විදේශ විනිමය උපයා ගන්න පුළුවන්. ඒ නිසා මම රජයෙන් ඉල්ලා සිටින්නේ අපේ ගමට සංචාරක අවධානය යොමුවන විදිහට වැඩසටහනක් හදන්න කියලා. මහනුවරට එන විදේශීය සංචාරකයන් හුන්නස්ගිරියෙ, මීමුරේ, වස්ගමුවේ, නකල්ස්වලට යනවා. ඒ වගේම දහඅට වංගුව බැහැලා මහියංගණ හරහා පොළොන්නරු යනවා. මේ අය උඩුදුම්බර නතරවෙලා අපේ නිර්මාණවලට අවධානය යොමුකරවන වැඩ පිළිවෙළක් සකස්කළ යුතුයි. එහෙම වුණොත් අපේ නිර්මාණවලට වටිනාකමක් ලැබෙනවා වගේම ගමේ අයට කිතුල් හකුරු කෑල්ලක් එක්ක බෙලිමල්ටිකක්, කුරක්කන් හැලපයක්, ගමේ හැදෙන පලතුරක් විකුණගන්න පුළුවන්. ඉන් ගමේ වැඩි දෙනකුට අතට කීයක් හරි ලැබෙනවා.” ඔහු කතා කරන්නේ ගමේ සියලුදෙනා වෙනුවෙන්ය.
චන්දනගේ බිරිය රංජනී හේමලතා ද දක්ෂ නිර්මාණ ශිල්පිනියකි. ඔහුගේ සොහොයුරා සමන් ද ඉතා අපූරුවට දුම්බර රටා වියන්නෙකි. ඔහුගේ පදිංචියද උඩුදුම්බර, තලගුෙන්, කොටුවේලන්දය. සමන් රට දැය වෙනුවෙන් සටන් වැද ආබාධිතවූ රණවිරුවෙකි.
“මම 1995 යුධ හමුදාවට බැඳිලා විශේෂ බළකායේ සේවය කළා. 2001 වසරේදී බිම් බෝමබයකට අහුවෙලා කකුල නැති වුණා. නමුත් මට අද නිර්මාණවල යෙදෙන්න එය ගැටලුවක් නොවෙයි. මහනුවර දුම්බර මිටියාවතේ කෙරෙන රටා නිසා මෙයට දුම්බර රටා යැයි කියනවා. මුළු ලෝකයේම මෙවැනි රටා යෙදූ නිර්මණ තියෙන්නේ තලගුෙන් විතරයි. මේ රටා රෙදි සහ හණවලින් කෙරෙනවා. අපි වැඩි වශයෙන් කරන්නේ රෙදිවලින් කරන නිර්මාණයි. අපේ පරම්පරාවම මෙවැනි නිර්මාණවලට දක්ෂතා දැක් වූ අයයි. ඒ වගේම අපේ පවුලට එකතුවෙන අයටත් මෙම ශිල්පය ලබා දී තිබෙනවා. මගේ බිරියත් අපේ පවුලට අලුතින් එකතුවෙලා දැන් දක්ෂ නිර්මාණ ශිල්පිනියක්. අපි වෙළෙඳ පොළ හදාගත්තේ අපිම මහන්සිවෙලා. හොඳ රටා යෙදූ සාරියක් රුපියල් විසිපන්දහසකට වගේ අලවිකරනවා. බිත්ති සැරසිලි, කළාල, සාරි වගේ ඉල්ලුමේ හැටියට ඕනෑම දෙයක් රටා යොදා නිර්මාණය කරලා දෙන්න අපට පුළුවන්.”
සමන්ගේ බිරිය ආර්. ඩී. අනුෂ්කා දර්ශනීය. බෙන්තර උපන් අනුෂ්කාට සමන් මුණ ගැසුණේ රාගම රණවිරු සෙවණේදීය.
“රට වෙනුවෙන් සටන් කර ආබාධිතවූ රණවිරුවකුගේ බිරියක වීම උතුම් දෙයක් කියා මට හිතුණා. මම විවාහ වෙලා උඩුදුම්බරට ආවට පසුව සමන් වගේම පවුලේ අය මට රෙදි විවීම සහ මෝස්තර රටා දැමීම කියලා දුන්නා.මම ඉතා කෙටි කාලයකින් වැඩ ඉගෙන ගත්තා. දැන් මහත්තයා එක්ක එකතුවෙලා මෝස්තර දාලා රෙදි වියනවා..”ඇය පැවසුවාය.
මෙම ගම්මානයේ බොහෝ දෙනෙක් ඥාතීහුය. ගොවිතැන මූලික වූ මෙම ගම්මානයේ අමතර ආදායමක් ලෙස වැඩි දෙනෙක් අත්යන්ත්‍ර පේෂකර්මාන්තයේ යෙදී සිටිති.
දුම්බර රටාවේ අත්දැකීම් ඇති පරිණත නිර්මාණ ශිල්පියෙකු වන 76 හැවිරිදි සිරිසේන යාපාගේ මහතා නිර්මාණකරණයට එක්වී වසර හැටකට අධිකය. දුම්බර රටා ඉතිහාසය පිළිබඳ ඔහු බොහෝ කරුණු කාරණා දන්නේය.
“අපේ මුතුන් මිත්තෝ මහනුවර රාජධානියේ සිටි රජවරුන්ටත් වස්ත්‍ර නිර්මාණය කළ අයයි. ශ්‍රී වික්‍රම රාජසිංහ රජතුමාගේ කාලයේ සිට ගත් විට අපි අටවැනි පරම්පරාවේ අයයි. දුම්බර රටා තියෙන්නේ අපි ළඟ විතරයි. මගේ දරුවන් තුන් දෙනෙක් දැන් මේ කර්මාන්තයේ යෙදී සිටිනවා. පේමචන්ද්‍ර, සෝමවංශ හා දයාවතී යන මගේ සහෝදර සහෝදරියන් වගේම ඒ අයගේ දරුවොත් මේ කර්මාන්තයේ යෙදී සිටිනවා.
මේ නිර්මාණ සියයට සියයක්ම කරන්නේ කපු නූලෙන්. අපේ මුත්තෙක් ශ්‍රී වික්‍රම රාජසිංහ රජතුමාට වියලා දුන්න දිය කච්චියක් තවම කෞතුකාගාරයේ තිබෙනවා. අපේ මුතුන් මිත්තන්ගේ තවත් නිර්මාණ බොහෝමයක් කෞතුකාගාරයේ තිබෙනවා. අපි මේ කරගෙන යන කර්මාන්තයට තරුණ දූ පුතුන් එකතු විය යුතුයි. දුම්බර රටා සමග අපේ රටේ අභිමානය ලෝකයට ගෙන යන්න පුළුවන්. මෙය ඒ සඳහා තිබෙන හොඳම අවස්ථාවක්. ඒ නිසා රජය දුම්බර රටා ජාතික හා ජාත්‍යන්තරයට යෑමට වැඩ පිළිවෙළක් සකස් කළ යුතුයි.”
එරන්දිකා කුමාරි දුම්බර රටා මවන්නේ චන්දන යාපාගේ මහතා උපදෙස් යටතේය.
“මම උසස්පෙළ අවසන්වෙලා රැකියාවක් සොයාගෙන යන්නේ නැතුව පුර්ණ කාලීනව රෙදි විවීමේ කටයුත්තට යොමු වුණා. අපේ ඊළග පරම්පරාව මේ කර්මාන්තයේ රඳවා ගැනීමට පහසුකම් ලබා දිය යුතුයි. විශ්වවිද්‍යාලයේදී පේෂකර්මාන්ත පාඨමාලා හදාරා ප්‍රායෝගික පුහුණුවට අපේ ළඟට එන අය ඉන්නවා. මේ වගේ පාරම්පරික කර්මාන්තවලට අලුත් පරපුර එකතුකර ගැනීමට විශ්වවිද්‍යාල වගේම උසස් අධ්‍යාපන ආයතනවලත් මෙවැනි පාඨමාලා ආරම්භ කළ යුතුයි.
ඒ අයට උදව් කරමින් නිර්මාණාත්මක විවීම් කරන්න උගන්වන්න අපට පුළුවන්.” ඇය අභිමානයෙන් යුතුව පවසන්නීය.
මේ කර්මාන්තයේ අනාගත දියුණුව වෙනුවෙන් පළාත්සභාවට කළ හැකිදේ පිළිබඳ මධ්‍යම පළාත් ප්‍රධාන අමාත්‍ය සරත් ඒකනායක මහතාගෙන් අපි විමසුවෙමු.
“දුම්බර රටා පරම්පරාවෙන් පැවත එන කර්මාන්තයක්. මේ ගමේ අය මීට අවුරුදු 15කට කලින් ඉතා දුක්ඛිත තත්ත්වයක හිටියා. අපි මධ්‍යම රජය සමඟ එකතුවෙලා මේ ගම්මානයට වටිනාකමක් දෙන වැඩසටහන් කීපයක් කළා. රෙදි වියන මැෂින් දුන්නා. පුහුණුවීම් සදහා අවස්ථාව ලබා දුන්නා. අලෙවිය සඳහා ප්‍රදර්ශනවලට අවස්ථාව ලබා දුන්නා. ගමට යන්න තිබුණේ දුෂ්කර මාර්ගය කාපට් කළා. ඒ වගේම වසර ගණනාවක් හදාගන්න බැරිව සිටි පාලමක් හදා දුන්නා. මේ ගමේ දරුවන්ට අංග සම්පූර්ණ ප්‍රාථමික පාසලක් උඩුදුම්බර හැදුවා. ලෝකේ අල්ලන්න පිටරට උදව් ලැබෙනතුරු බලාගෙන ඉන්නේ නැතුව අපේ රටේ අපිට කරන්න පුළුවන් බෙහෝමයක් දේ තිබෙනවා. ඒ ටික හරියට කළොත් පවුල් ගණනාවකට සෙත සැලසෙනවා. මේ ගම්මානය වගේ තවත් පාරම්පරික නිර්මාණ කරන ගම්මාන නවයක් අපි මධ්‍යම පළාතේ හඳුනාගෙන දියුණු කරන්න පියවර ගත්තා. මේ කර්මාන්තයේ යෙදී සිටින අයට විදුලිය ලබා දුන්නා. ඒ අයගේ ගෙවල්වලට යන්න තිබෙන මාර්ග කොන්ක්‍රීට් කළා. අපේ පාරම්පරික කර්මාන්තකරුවන් රැකගන්න වගේම ඔවුන්ගේ නිර්මාණ හැකියාවන් වැඩි දියුණු කරවන්න පළාත් සභාව මධ්‍යම රජයත් එක්ක එකතුවෙලා හැකි උපරිමයෙන් කටයුතු කරනවා.”
බොහොමයක් කළාල හා බිත්ති සැරසිලි ලෙස යොදා ගන්නේ තලගුනේ නිර්මාණ බව ගම්වැසියෝ පවසති. මෙම නිර්මාණ ශිල්පීන් රජයෙන් ඉල්ලන්නේ විදේශික සංචාරකයන්ගේ අවධානය තම ගම්මානය පිළිබඳ යොමු කරවන ලෙසයි. එසේ වුවහොත් දුම්බර රටා මවන්නන්ට මෙන්ම උඩුදුම්බර ප්‍රදේශයේ විශාල පිරිසකට ආදායම් උපයාගන්නා මාර්ගයක් උදාවනු ඇතිබව ඔවුන්ගේ අදහසයි.
ඡායාරූප විස්තරය - දිඹුලාගල සමූහ
ප්‍රසන්න සිල්වා
