ශ්‍රී දළදා වහන්සේටත් සතර මහා දෙවිවරුන්ටත් පූජෝපහාරයක් ලෙස වාර්ෂික ව පැවැත්වෙන මහනුවර ඇසළ පෙරහර මංගල්‍යය ලෝකයේ ම ඇස් බැඳ තබා ගන්නා අසිරිමත් මංගල්‍යයයි.
හෙළයේ මහා කලා මංගල්‍යයේ විසිතුරු සියැසින් දැක ගැනීම සඳහා දෙස් විදෙස් ජනතාව තුළ පවත්නා නොනිත් ආශාව නිසාම පෙරහර නැරඹීමට ඉඩක් සොයා ගැනීම ද ලේසි පාසු කාරියක් වන්නේ නැත. පන්දම් එළි වලින් නික්මෙන කොප්පරා සුවඳ සමඟ ගිනි සැර විඳිමින් පෙරහර නොබැලුවොත් ඉන් ඇති ඵලක් නැතැයි කියමනක් තිබේ.මේ අත්දැකීම ලබන්නට නම් කල්තියා වීදි වලට පැමිණ ඉඩ අල්ලා ගත යුතුය. පදික වේදිකා මත ඉටි රෙදි එළා ඉර මුදුන් වීමට පෙර ඉඩ අල්ලා ගන්නා ජනතාවට පෙරහරේ අසිරිය අත්විඳින්නට අඩු තරමින් පැය හත අටක් එහි කාලය ගත කරන්නට සිදු වෙයි. ඒ අතර අව් රශ්මියෙන් ද විටෙක දොඹ වැහි ගෙඩි වලින් ද පීඩා විඳින්නට ඔවුන්ට සිදුවන අවස්ථා එමට ය. නැති බැරි පිරිස මෙසේ පෙරහර නරඹත්දී ඇති හැකි අයට සුව පහසුව ආසනයක වාඩිවී පෙරහර නරඹන්නට පහසුකම් ලබා දීම ද පෙරහර සමයේ මහනුවර සුලබ ව දැකිය හැකි තත්ත්වයකි. පෙරහර පහසුවෙන් වාඩි වි නැරඹීමට අද ඇති හැකි අයටත් ලේසියෙන් නොහැකි පසුබිමක් නිර්මාණය වී ඇත. ඒ නුවර පෙරහරේ ආසන මිල ගණන් ඒ අනුව දැරිය නොහැකි තරම් අහස උසට ඉහළ මිලකින් යුක්ත වීම නිසා ය.
ආසන පනවන්නන්ගේ ප්‍රධාන ඉලක්කය විදේශිකයන් ය. දේශීය පුද්ගලයන් පිළිබඳ ඔවුන් සිතන්නේ විදේශිකයන් ගෙන් ආසන පුරවා ගැනීමට නොහැකිවූ විටය. මේ දිනවල මහනුවර නගරයේ වෙළෙඳ සල් බොහොමයක් වසා දමා ඒවා මුදලට ආසන පැනවීමේ නිරත පුද්ගලයන්ට කුලියට ලබාදීමට ව්‍යාපාරිකයන් බොහොමයක් පියවර ගෙන තිබේ. මෙලෙස ආසන පනවා තිබෙන ස්ථාන සංඛ්‍යාව 200 ඉක්මවන බව ඇසළ පෙරහර භාරයේ බලයලත් නිලධාරී, ගඟවට කෝරලය ප්‍රාදේශිය ලේකම් පාලිත බණ්ඩාර මහතා පවසයි. මහනුවර රැජිණ හෝටලය ඇතුළතින් වැටී ඇති මහජනතාව සඳහා ගමන් ගැනීමට ඇති කොරිඩෝව කොටස් දෙකක් වශයෙන් මහනුවර නගර සභාව මඟින් බදුදී ඇත්තේ රුපියල් ලක්ෂ 65 කට ආසන්න මුදලකට ය. රුපියල් ලක්ෂයේ සිට ලක්ෂ 10 ක මුදලක් දක්වා අගයකට නගරයේ ව්‍යාපාරික ස්ථාන පමණක් නොව ඒවායේ ඉදිරිපස රථගාල් පවා ආසන පැනවීම සඳහා විකිණීමට ප්‍රධාන පෙළේ ව්‍යාපාරිකයෝ මෙන්ම සුළු පරිමාණ ව්‍යාපාරිකයෝ ද කටයුතු කර තිබේ. පෙරහර ගමන් කරන වීදි ප්‍රමාණය දිනෙන් දින වැඩි වෙයි. ඒ සමානව පෙරහර ගමන් ගන්නා දුර ද වැඩි වෙයි. ඒ සමඟ මේ ආසන දෙන ව්‍යාපාරිකයන්ට ලැබෙන ව්‍යාපාරික අවස්ථා ද වැඩි වෙයි. වැඩි ම දුරක පෙරහර ගමන් කරන්නේ අවසන් රන් දෝලි මහ පෙරහර දින ය. ඊට ප්‍රථම නගර මධ්‍යයේ තිබෙන වීදි 12 ක ම පෙරහර ගමන් කිරීම විශේෂත්වයකි.
මේ වීදි වල පිහිටා තිබෙන ව්‍යාපාරික ස්ථාන 80 කට වැඩි සංඛ්‍යාවක් වසා දමා ආසන පනවන පුද්ගලයන්ට පෙරහර දින 10 තුළ ඒවා බදු දීමට ඒවා හිමි ව්‍යාපාරිකයන් පියවර ගෙන තිබේ. ඇතැම් වීදිවල පෙරහර දින හතරක් හෝ පහක් ගමන් ගනිත්දී තවත් ඒවාහි ගමන් ගන්නේ දින දෙක තුනකි. වැඩිම දින ගණනක් පෙරහර ගමන් ගන්නා වීදිවල පිහිටි වෙළෙඳසැල් හිමියන්ගේ කාමර කුලියට දෙන මිලද ඉහළ ය. රන්දෝලි පෙරහර පැවැත්වෙන දිනවල කොතැනක වුවද ආසනයක් විකිණෙන අවම මිල රුපියල් දසදහසකි. ඊට අඩුවුනොත් ඒ අහම්බයකිනි. මහනුවර රැජින හෝටලයට අයත් කොරිඩෝවේ අවසන් රන්දෝලි පෙරහරේ පුටුවක මිල මේ ලිපිය ලියන විට රුපියල් 15000 ඉක්මවා තිබිණි. දැන් ම බුක් කළොත් ඒ ගාණට දෙන්න පුළුවන්, අන්තිම දවස වෙනකොට මේක 20000 ට විතර නඟිනවා, එ් ස්ථානයේ ආසන වෙන් කිරීම් සිදු කරන අයකු පැවසුවේ ආසන මිල තීරණය වන්නේ ඉල්ලුම අනුව බව අඟවමිනි.
රැජන හෝටලයේ පිවිසුම් දොරටුව ඉදිරිපිට පනවා ඇති ආසනයක් අවසන් රන්දෝලි පෙරහර දින විදේශිකයකුට අලෙවි කෙරෙන්නේ ඩොලර් 115 කට ය. රුපියල් වලින් නම් එය 18400 ක පමණ මුදලකි. ආසන සඳහා නිශ්චිත මිලක් නොමැති වීම නිසා තැරව්කරුවන්ගේ ගොදුරු බවට පත්වන විදේශිකයන් ආසන වලට රුපියල් විසි දහසටත් වඩා ගෙවන අවස්ථා ද නැතුවා නොවේ.
මහනුවර නගරයේ ස්ථාන 200 ක පමණ ආසන පනවා තිබෙනවා. අපි අවසර ලබාදී තිබෙන්නේ ඉල්ලුම්පත්‍ර 135 කට පමණයි. ඇතැම් අය ස්ථාන දහයක පහළොවක ආසන පැනවීම් කර තිබෙනවා. ඒ එක් අයකුට අපි නිකුත් කරන්නේ එක අවසර පත්‍රයක් නිසා ඉල්ලුම් පත්‍ර ප්‍රමාණයට වඩා ආසන පනවා ඇති ස්ථාන ප්‍රමාණය වැඩි වෙනවා. කුඹල් පෙරහර වීදි සංචාරය කරත්දී 
එක් ආසනයකින් අපි රුපියල් 500 ක මුදලක් පෙරහර භාරයට ගන්නවා. රන්දෝලි මුල් හතරේදි රුපියල් 1250 කුත් අවසන් රන්දෝලි පෙරහරේදී රුපියල් 1500 ක මුදලකුත් අය කරනවා.පෙරහර භාරය මඟින් දළදා මාලිගාවට රුපියල් ලක්ෂ 15 ක් පෙරහර වෙනුවෙන් දෙනවා. දේවාල හතරට එක් දේවාලයකට රුපියල් ලක්ෂ 10 බැගින් ලක්ෂ 40 ක් දෙනවා. මෙයට අමතර ව පෙරහරේ විශිෂ්ට කලා ශිල්පීන් තේරීම හා ඔවුන්ට සහතික හා මුදල් ත්‍යාග ලබාදීම කරන්නේත් පෙරහර භාරයෙන්. මේවාට අවශ්‍යය මුදල් වලින් විශාල කොටසක් අපි අවාරණය කරන්නේ පෙරහර ආසන වලින් ලැබෙන මුදල් වලින්. හිතූ ගණන් වලට ආසන අළෙවි කිරීමට ඉඩ නොදී ඒ සඳහා සීමා පැනවීමේ බලය පනතකින් අපට තිබුණත් ප්‍රායෝගික ව ඒක ක්‍රියාත්මක කරන්න අමාරුයි. මොකද සමහර විදේශිකයන් ෂීට් බුක් කරන්නේ ඔන් ලයින් වලින්. අපිට කීයකට වික්ක ද කියලා හොයන්න අමාරුයි. ආසන විකිණීමේදී නොයෙක් අකටයුතුකම් වෙන බවට තොරතුරු ලැබෙනවා. සමහර තැරව්කරුවන් විදේශිකයන්ට ආසන පෙන්නලා මුදල් අරන් හැංගෙනවා. තවත් අය අධික මුදලක් කොමිස් ලෙස තියාගෙන විදේශිකයන්ට පුටු අරන් දෙනවා. සමහර ආසන පනවන ස්ථාන ආනාරක්ෂිතයි කියලත් පැමිණිලි ආවා. ඒ සම්බන්ධයෙන් අපි මෙවර විශේෂ සොයා බැලීමක් කරනවා. මහනුවර ඇසළ පෙරහර භාරයේ බලයලත් නිලධාරී ගඟවට කෝරලය ප්‍රාදේශීය ලේකම් පාලිත බණ්ඩාර මහතා පවසයි. 
අපි ටවුමේ පෙරහර ගමන් ගන්නා වීදි වල කඩ ඒ ඒ දවස් අනුව කුළියට ගන්නවා. පෙරහර මුලින් ගමන් ගන්නා තැන්වල කුලිය අනිත් තැන් වලට වඩා වැඩියි. මිනිස්සු කැමතියි මුලින් ම පෙරහර බලලා ඉක්මනට යන්න. අපි ලක්ෂ පහ හය දීලා මේ තැන් කුලියට ගන්නේ. මුදලාලිලා කඩේ කුලියට දීලා සල්ලි ටික සාක්කුවේ දාගන්නවා. අපි ලෑලි ගහලා පුටු දාන්න ඕන; ටිකට් ගහන්න ඕන; නගර සභාවට පෙරහර භාරයට ටිකට් වලින් සල්ලි දෙන්න ඕන. මේවා ඔක්කොම වියදම්. අපි මේ වියදම කවර් කර ගන්නේ ටිකට් විකුණලා. කඩ කුලියට දෙන ව්‍යාපාරිකයෝ පෙරහර වෙනුවෙන් සතපහක් වියදම් කරනවද? පෙරහර බලන්න හදන පුටු වලින් ඇත්තට ම වැඩි වාසි වෙන්නේ ආණ්ඩුවටයි, තැරැව්කාරයින්ටයි, කඩ කුලියට දෙන මුදලාලිලාටයි. අපි මේකට පුදුම මහන්සියක් වෙන්නේ. තැරව්කාරයෝ ගොඩක් පෙරහර කාලෙට ටවුන් එකේ ඉන්නවා. ඔවුන් අපිට මිනිස්සු ගේනවා. අපි ෆොරීනස්ලගෙන් ගන්න ගාන ලෝකල්ලා ගෙන් ගන්නේ නැහැ. පෙරහර නරඹන්න අපේ මිනිස්සු ඇවිත් වීදි පිරුණොත් තමයි ෆෝරිනස්ලා අපේ ෂීට් ගන්නේ. නැත්නම් ඒ අය පේව්මන්ට් එකේ ඉඳලා පෙරහර බලනවා. මම කියන්නේ පෙරහරට ෂීට් දෙන එකට මොකක් හරි හොඳ වැඩපිළිවෙළක් තියෙන්න ඕන. සමිතියක් වගේ එකක් හදාගන්න තියෙනවා නම් හොඳයි. මම කියන්නේ මේ කඩ කුලියට දෙන මුදලාලිලාගෙනුත් පෙරහර වෙනුවෙන් කීයක් හරි අය කරන්න ඕන...පෙරහරේ ආසන අලෙවි ස්ථානයක් පවත්වා ගෙන යන ඇලෙක්ස් මෝසස් ප්‍රකාශ කරයි.
පෙරහර වීදි සංචාරය කිරීම ආරම්භ වීමට පැයකට පමණ පෙර පෙරහර ගමන් ගන්නා වීදිවලට වාහන ඇතුළු කිරීම පොලීසිය විසින් තහනම් කරනු ලබයි. ඒත් සමඟ අතුරු සිදුරු නොමැතිව ජනතාව ගෙන් පිරිගිය වීදි වල පෙරහර නැරඹීමට ඉඩක් සොයා යන විදේශිකයන් පසුපස දඩ බල්ලන් මෙන දිවයන තැරැව්කරුවන් කෙසේ හෝ උත්සහ කරන්නේ ඔවුන්ට ආසනයක් ලබාදී කියක් හෝ කොටා ගන්නටය. ආසනයේ නියම මිල රුපියල් පන්දහසක් නම් තැරව්කරුවා විදේශිකයාට පවසන්නේ එය රුපියල් 10000 ක් බවයි. අන්තිම වෙලාවේ කෙසේ හෝ පෙරහර බලන්නට අවශ්‍ය විදේශිකයන් විකල්පයක් නොමැති නිසා මේ තැරුව්කරුවන්ට අසුවන අවස්ථා එමට ය. ඒවා වැලක්වීමට කිසිදු බලධාරියකුට අවශ්‍යතාවක් නොමැති වීම ඇත්තෙන් ම ප්‍රශ්නයකි. 
“සර් අපි සුද්දන් ව බලෙන් ඇදන් ගිහින් පුටුවලා වාඩි කරලා සල්ලි ගන්නේ නැහැ. අපි හොඳ ටෝක් එකක් දීලා ගාන කිව්වම සුද්ද කැමැති නම් පුටුව ගන්නේ; මෙතන වංචාවක් නැහැ. අපිත් ජීවත් වෙන්නේ ඕන. පෙරහරේ කුඹල් දවස් පහේ පුටු වලින් සල්ලි හොයන්න අමාරුයි. රන්දෝලි වලදී තමයි වැඩිපුර කීයක් හරි කැපෙන්නේ. මේ දවස් පහේ ගහගන්න මැච් එකක් තමයි මහත්තයෝ..අපිත් ජීවත් වෙන්න ඕනනේ..,, මේ විදේශිකයන්ට ආසන සොයා දෙන තැරව්කරුවකුගේ අදහස ය.
මහනුවර නගරයේ පෙරහර සඳහා ආසන පනවා තිබෙන පුද්ගලයන් ගෙන් මුදල් අය කිරීමේදී නගර සභාවේ අදායම් නිලධාරීන් සභා සම්මුතීන් වලට පටහැණිව ක්‍රියාකර තිබෙන බව කියමින් නාගරික මන්ත්‍රී ආනන්ද සනත් කුමාර මහතා පරීක්ෂණයක් පවත්වන ලෙස විගණන අංශයට පැමිණිල්ලක් ද ඉදිරිපත් කර තිබේ. පෙරහර ආසන වලින් නගර සභාවට මුදලක් අය කර ගත යුතු බවට සභා සම්මුතියක් තිබෙනවා. ඒ අනුව කුඹල් පෙරහර වලදී රුපියල් 350ක් ද රන්දෝලි පෙරහර වලදී රුපියල් 550 ක මුදලක් ද නගර සභාවට එක් ආසනයක් වෙනුවෙන් ඒවා පවත්වා ගෙන යන අය ගෙවන්න ඕන. නගර සභාවේ ආදායම් නිලධාරීන් කරලා තියෙන්නේ විදේශිකයන්ට පනවා තිබෙන ආසන වලින් මේ මුදල් අය කිරීම විතරයි. මෙතන පැහැදිලි ලෙස ම සභා සම්මුතිය නොසලකා හැරීමක් වෙලා තිබෙනවා. නොයෙක් වරප්‍රසාද වලට මුවාවෙලා ඇතැම් නිලධාරින් මෙන්ම මහජන නියෝජිතයන් ද සභාවට ලැබිය යුතු මුදල් අයවීම වළක්වනවා...නාගරික මන්ත්‍රී ආනන්ද සනත් කුමාර මහතා පවසයි.
මහනුවර ඇසළ පෙරහර නැරඹීම සදහා පැමිණෙන විදේශිකයන් ගෙන් බොහොමයක් වැඩි මනාපයක් දක්වන්නේ රැජින හෝටලයේ කොරිඩෝවේ සිට පෙරහර නරඹන්නට ය. මහජනතාව ගමන් ගන්නා මේ කොරිඩෝව ආසන පැනවීම සඳහා ලබාදීම දැන් වසර ගණනාවක් මුළුල්ලේ සිදුවන්නකි. “ක්වින්ස් කොරිඩෝව අපි ටෙන්ඩර් දාලා හැම අවුරුද්දේ ම ආසන පැනවීම සදහා ලබා දෙනවා. ඇසළ පෙරහරේ පොදු පහසුකම්, පිරිසුදු කිරීම් ඇතුළු සේවා රැසක් ඉටු කරන්නේ නගර සභාවයි. මේකට අපිට රුපියල් ලක්ෂ 100 ක් විතර වැය වෙනවා. මේ මුදල් අපිට රජයෙන් ලබා දෙන්නේ නැහැ. පෙරහරෙන් ම ඒක සොයා ගන්න ඕන.ක්වින්ස් කොරිඩෝව බදු දීමෙන් හා ආසන පනවන පුද්ගලයන් ගෙන් අය කර ගන්නා මුදල් වලින් තමයි අපි පෙරහරට අවශ්‍ය සේවා සපයන්නේ “ මහනුවර නාගරික කොමසාරිස් චන්දන තෙන්නකෝන් මහතා ප්‍රකාශ කරයි.
මහනුවර පෙරහරේ ආසන පැනවීම පෙරහරේ අවසන් දින කිහිපය වනවිට මාෆියාවක් බවට පත්වන ස්වභාවයක් දක්නට ලැබෙයි. මේවාහි මිල තීරණය කිරීම් සිදුවන්නේ කිසිදු විධිමත් ක්‍රියා පිළිවෙළකට නොවේ. එක් තැනක රුපියල් දස දහසක් වන ආසනයක් ඊට අඩි 10-15 කට එහාදී රුපියල් 15000 ක් වෙයි. ඇතැම් විදේශිකයන් මේවා නිසා අන්ද මන්ද වන අවස්ථා ද ඇත. කිසිදු විදේශිකයකුට තනිව ගොස් ආසනයක් ලබා ගැනීම සඳහා නිදහසක් මහනුවර නොමැති වීම කනගාටුදායක තත්ත්වයකි. ආසන පැනවීමේදී සිදුවන අකටයුතු කම් සොයා බලන්නට ඉන්නා ඇතැම් නිලධාරීන් තම පවුල් වල හා හිතවතුන්ගේ පවුල් වල උදවියට පෙරහර නැරඹීම සඳහා ආසන ලබා ගැනීමට දරන ප්‍රයත්නය හමුවේ ඔවුන්ගේ රාජකාරිය නිසි අයුරින් සිදු නොවන බව ද කණගාටුවෙන් වුව කිව යුතුව තිබේ.
“ක්වීන්ස් හෝටලයේ කොරිඩෝවේ සුද්දගේ කාලේ ඉදලා පෙරහර බලන්න පුටු දාලා තිබුණා. වෙනත් තැන්වල ලොකුවට ඒ කාලේ ගොඩනැගිලි නොතිබුණ නිසා මිනිස්සු පෙරහර බැලුවේ වීදිවල ඉඳලා. නගරයේ නිවාස හා කඩ සාප්පු ඉදි වුණාට පස්සේ ඒවගේ පුටු දාලා මිනිස්සු පෙරහර බැලුවා. ඒ අයිතිකාරයෙන්ගේ පවුල්වල හා හිතවත් උදවියයි. මේ වගේ සල්ලි වලට පුටු විකුණන සංස්කෘතියක් එදා තිබුණේ නැහැ. අද හැමදේම සල්ලි වලට යටවෙලා. 1979 වෙනකල් මහ මළුවෙත් ආසන පැනෙව්වා; මම තමයි ඒක නතර කළේ. සල්ලි වලට පුටු දැම්මට කමක් නැහැ. හැබැයි ඒකෙන් පෙරහර බලන්න එන සාමාන්‍යය ජනතාවට හිරිහැරයක් වෙන්න බැහැ“
අපි රටක් ලෙස දැන් සංචාරකයන්ගේ පැමිණීම කෙරෙහි විශේෂ අවධානයක් යොමු කර තිබෙන නිසා ඔවුන්ට රට ගැන වැරදි චිත්‍රයක් මැවෙන ලෙස වැඩ කෙරෙන එක ගැන බලධාරීන් අවධානය යොමු කළ යුතු බව හිටපු දිස්ත්‍රික් හා අමාත්‍යාංශ ලේකම් සුදත් ගුණසේකර මහතා පවසයි.
ඡායාරූප - උදේනි රාජපක්ෂ
